Các loại thuốc giảm đau cực mạnh và những lưu ý khi sử dụng

Thuốc giảm đau là gì?

Thuốc giảm đau là nhóm thuốc có tác dụng làm giảm hoặc loại bỏ cảm giác đau nhức do chấn thương, bệnh tật hoặc các nguyên nhân khác gây ra. Tuy nhiên, không phải loại thuốc nào cũng giống nhau, theo hướng dẫn của tổ chức y tế thế giới WHO thuốc này được chia thành 3 cấp độ chính.

Nhóm I - Thuốc giảm đau không opioid:

Paracetamol: Thuốc giảm đau và hạ sốt phổ biến, hiệu quả cho cơn đau nhẹ đến vừa.
Aspirin: Giảm đau, hạ sốt và chống viêm, nhưng cần lưu ý tác dụng phụ tiềm ẩn như chảy máu dạ dày.

Nhóm II - Thuốc giảm đau opioid yếu:

Xem thêm:

Sốt bao nhiêu độ thì uống thuốc hạ sốt? Các loại thuốc giảm sốt tốt hiện nay

Codeine: Kết hợp với paracetamol để tăng hiệu quả giảm đau, thường dùng sau phẫu thuật hoặc chấn thương.
Tramadol: Làm cho cơn đau vừa đến nặng, có thể gây tác dụng phụ như buồn nôn, chóng mặt.

Nhóm III - Thuốc giảm đau opioid mạnh:

Morphine: Đây là loại mạnh nhất, thường dùng cho bệnh ung thư giai đoạn cuối hoặc các cơn đau dữ dội.
Fentanyl: Hiệu lực mạnh gấp 50-100 lần morphine, thường dùng bằng miếng dán hoặc dạng xịt mũi.

Thuốc giảm đau được chia thành 3 cấp độ theo hướng dẫn của tổ chức y tế thế giới

Các loại thuốc giảm đau cực mạnh

Đối mặt với những cơn đau dữ dội do chấn thương nặng, phẫu thuật lớn hay bệnh lý nguy hiểm, thuốc thông thường có thể không đủ hiệu quả. Khi đó, các loại thuốc giảm đau cực mạnh chính là vũ khí tối thượng giúp bạn chiến thắng cơn đau. Dưới đây là một số loại phổ biến mà bạn có thể tham khảo.

Thuốc kê đơn

Các loại thuốc được liệt kê sau đây chỉ nên mua khi có sự chỉ dẫn của bác sĩ, do chúng thuộc nhóm các loại thuốc giảm đau cực mạnh.

Nhóm Opioid: Morphine, codeine, fentanyl, hydrocodone, oxycodone... đây là nhóm thuốc cực mạnh phổ biến nhất, có hiệu quả giảm đau vượt trội. Tuy nhiên, cần lưu ý nguy cơ nghiện thuốc cao, tác dụng phụ như buồn ngủ, lú lẫn, suy hô hấp.
Thuốc giảm đau tác dụng kép: Tramadol, pentazocine... kết hợp cơ chế hoạt động của opioid và thuốc chống trầm cảm, giảm đau hiệu quả, ít gây nghiện hơn opioid. Tuy nhiên, vẫn có thể gây tác dụng phụ như buồn nôn, chóng mặt, co giật.
Ketamine: Liều thuốc đặc biệt dùng trong gây mê hoặc giảm đau cho bệnh nhân không dung nạp opioid. Gây ảo giác, tách rời khỏi cơ thể, có thể gây tác dụng phụ như lo lắng, kích động.

Thuốc không kê đơn

Thuốc giảm đau không kê đơn có hai loại chính là acetaminophen và thuốc chống viêm không steroid.

Acetaminophen: Là loại thuốc giảm đau và hạ sốt phổ biến nhất. Nó an toàn cho hầu hết mọi người, bao gồm phụ nữ mang thai và cho con bú. Acetaminophen có sẵn ở dạng viên nén, viên nang, chất lỏng và thuốc đặt hậu môn.
Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Các loại thuốc này bao gồm ibuprofen, naproxen và aspirin. NSAID hoạt động bằng cách chặn sản xuất prostaglandin, là những chất gây viêm và đau. Tuy nhiên, chúng không nên được sử dụng bởi những người bị loét dạ dày, chảy máu hoặc các vấn đề về thận.

Việc sử dụng các loại thuốc giảm đau cực mạnh tiềm ẩn nhiều nguy cơ như nghiện thuốc, suy hô hấp, tác dụng phụ nguy hiểm,... Do đó, việc quản lý loại được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo an toàn cho người sử dụng, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ và chuyên gia y tế trước khi dùng.

Trường hợp cần dùng thuốc giảm đau

Cơn đau là một triệu chứng phổ biến của nhiều bệnh lý và chấn thương, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng hoạt động của chúng ta. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng cần sử dụng thuốc. Dưới đây là một số trường hợp điển hình mà bạn có thể cân nhắc sử dụng các loại thuốc giảm đau cực mạnh.

Đau cấp tính

Đau cấp tính là cơn đau mới xuất hiện đột ngột và kéo dài trong thời gian ngắn, thường dưới 3 tháng.

Nguyên nhân: Do chấn thương, phẫu thuật, nhiễm trùng, sinh nở...
Mục đích sử dụng: Nhằm làm giảm bớt cảm giác đau đớn, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh hơn và cải thiện chất lượng cuộc sống, giúp bệnh nhân sinh hoạt, ăn uống, ngủ nghỉ dễ dàng hơn.

Đau mãn tính

Đau mãn tính là cơn đau kéo dài dai dẳng trên 3 tháng, thường không có nguyên nhân rõ ràng.

Nguyên nhân: Do các bệnh lý như thoái hóa khớp, viêm khớp, ung thư... hoặc do tổn thương thần kinh.
Mục đích sử dụng: Kiểm soát cơn đau, giúp bệnh nhân sinh hoạt và làm việc bình thường và giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực của đau đến tâm lý và tinh thần.

Người bị các bệnh lý như thoái hóa khớp, viêm khớp cần sử dụng thuốc giảm đau

Hướng dẫn sử dụng thuốc giảm đau cho từng đối tượng

Việc sử dụng loại thuốc này cần được thực hiện một cách chính xác và an toàn để đảm bảo hiệu quả và tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Dưới đây là hướng dẫn sử dụng loại thuốc này cho một số đối tượng phổ biến:

Người lớn:

Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc trước khi dùng, bao gồm liều lượng, cách dùng, tác dụng phụ và chống chỉ định.
Sử dụng thuốc theo đúng liều lượng và thời gian quy định của bác sĩ, không tự ý tăng giảm liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng.
Uống thuốc với nước lọc và tránh dùng chung với các loại thực phẩm hoặc đồ uống có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc.
Không sử dụng chung thuốc này với rượu bia hoặc các chất kích thích khác.

Trẻ em:

Chỉ sử dụng thuốc giảm đau cho trẻ em theo chỉ định của bác sĩ.
Sử dụng thuốc đúng liều lượng dành cho trẻ em và tuân thủ hướng dẫn.
Có thể cho trẻ uống thuốc với sữa hoặc nước trái cây để dễ uống hơn.
Theo dõi tình trạng sau khi sử dụng thuốc và báo cáo cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Người bệnh:

Cần thông báo cho các chuyên gia y tế về tất cả các loại thuốc đang sử dụng, bao gồm thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và thực phẩm chức năng.
Bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc phù hợp dựa trên tình trạng sức khỏe, các loại thuốc đang sử dụng và mức độ đau của bệnh nhân.
Bệnh nhân cần tuân thủ theo hướng dẫn về cách sử dụng thuốc, liều lượng và thời gian sử dụng.

Tuy nhiên, do tác dụng mạnh và tiềm ẩn nhiều nguy cơ, thuốc giảm đau cực mạnh chỉ được sử dụng theo chỉ định của các chuyên gia y tế trong những trường hợp thực sự cần thiết. Nếu muốn sử dụng bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ và các chuyên gia trước khi dùng.

Trẻ em chỉ nên sử dụng các loại thuốc giảm đau cực mạnh theo chỉ định của bác sĩ

Tác hại nếu tự ý sử dụng thuốc giảm đau trong thời gian dài

Các loại thuốc giảm đau cực mạnh là vũ khí đắc lực giúp con người xoa dịu cơn đau hiệu quả. Tuy nhiên, việc sử dụng nó không đúng cách, đặc biệt là lạm dụng trong thời gian dài, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe.

Tác dụng phụ ảnh hưởng sức khoẻ

Việc sử dụng các loại thuốc giảm đau cực mạnh tiềm ẩn nhiều nguy cơ và tác dụng phụ nghiêm trọng, đòi hỏi sự theo dõi và hướng dẫn chặt chẽ của bác sĩ, dưới đây là một số tác dụng phụ thường gặp:

Kích ứng dạ dày, loét dạ dày: Các loại thuốc như aspirin, ibuprofen, naproxen có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét dạ dày, thậm chí chảy máu dạ dày.
Tổn thương gan, thận: Việc sử dụng paracetamol liều cao hoặc kéo dài có thể gây tổn thương gan, đặc biệt ở những người có bệnh gan tiềm ẩn. Thuốc giảm đau nhóm NSAID cũng có thể gây tổn thương thận, đặc biệt ở người cao tuổi, người có bệnh thận hoặc đang sử dụng các loại thuốc khác có hại cho thận.
Nguy cơ tim mạch: Sử dụng loại thuốc này trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
Rối loạn đông máu: Một số loại thuốc này có thể ảnh hưởng đến khả năng đông máu, làm tăng nguy cơ chảy máu.

Thuốc giảm đau cực mạnh có tác dụng phụ gây kích ứng dạ dày, loét dạ dày

Tăng nguy cơ mắc bệnh mãn tính

Sử dụng các loại thuốc giảm đau cực mạnh trong thời gian dài có thể che lấp các triệu chứng của bệnh, khiến cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh gặp nhiều khó khăn. Điều này có thể dẫn đến tình trạng nghiện thuốc và tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như:

Bệnh tim mạch: Sử dụng thuốc nhóm NSAID trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
Bệnh thận: Loại thuốc này cũng có thể gây tổn thương thận, đặc biệt ở người cao tuổi, người có tiền sử bệnh thận hoặc đang sử dụng các loại thuốc khác có hại cho thận.
Bệnh gan: Việc dùng paracetamol liều cao hoặc kéo dài có thể gây tổn thương gan, đặc biệt ở những người có bệnh gan tiềm ẩn.

Tăng nguy cơ nghiện

Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc giảm đau opioid có tính gây nghiện cao. Khi sử dụng thuốc trong thời gian dài, cơ thể bạn sẽ dần quen với thuốc và cần sử dụng liều cao hơn để đạt được hiệu quả mong muốn. Điều này có thể dẫn đến tình trạng nghiện thuốc, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như:

Mất kiểm soát hành vi: Khi nghiện thuốc, bạn có thể có những hành vi nguy hiểm như lái xe khi say thuốc, sử dụng chung kim tiêm...

Suy giảm sức khỏe: Tình trạng này có thể dẫn đến suy giảm sức khỏe nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hệ thần kinh, hệ tiêu hóa, hệ miễn dịch...

Tử vong: Quá liều thuốc đặc biệt là thuốc giảm đau opioid có thể dẫn đến tử vong.

Khi nào người bệnh nên đi gặp bác sĩ?

Các loại thuốc giảm đau cực mạnh tiềm ẩn nhiều nguy cơ và tác dụng phụ nghiêm trọng, đòi hỏi sự theo dõi và hướng dẫn chặt chẽ của các chuyên gia y tế. Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo cho thấy bạn nên đi gặp bác sĩ ngay lập tức:

Suy hô hấp: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của các loại thuốc này có thể dẫn đến tử vong. Các triệu chứng bao gồm: thở chậm, thở nông, thở khò khè, ngưng thở khi ngủ.
Đau bụng dữ dội, buồn nôn, nôn mửa: Có thể là dấu hiệu của tắc ruột, một biến chứng nguy hiểm của các loại thuốc này.
Quá liều: Sử dụng thuốc quá liều có thể dẫn đến tử vong và sẽ có các triệu chứng bao gồm suy hô hấp, giảm ý thức, co giật, da xanh tái, đồng tử co nhỏ.
Dấu hiệu nghiện: Nếu bạn đang bị các triệu nghiện khi ngừng sử dụng thuốc đột ngột như lo lắng, bồn chồn, mất ngủ, tiêu chảy, co cơ...

Bạn nên đi gặp bác sĩ ngay lập tức khi gặp triệu chứng suy hô hấp

Nắm bắt thông tin chi tiết về các loại thuốc giảm đau cực mạnh sẽ giúp bạn sử dụng loại thuốc này một cách tốt nhất và không gây hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, loại thuốc này chỉ được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ trong những trường hợp thực sự cần thiết, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

Lưu ý: Thông tin mang tính tham khảo, tổng hợp, cần tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi áp dụng.