Đôi nét về tác giả, tác phẩm
Soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ là phương pháp hữu hiệu để trả lời tốt các câu hỏi trong sách giáo khoa. Trước khi tiến hành tìm hiểu chi tiết văn bản, chúng ta cần nắm khái quát về tác giả cũng như định hướng nội dung của tác phẩm.
Tác giả
Xi-át-tơn (1786-1856). Ông là một thủ lĩnh người da đỏ và đã lãnh đạo các bộ lạc da đỏ ở Đu-oa-mớt và Xơ-qua-mớt. Đây chính là những chủ nhân đầu tiên của một vùng rộng lớn ở lục địa Bắc Mỹ.
Bức thư của Xi-át-tơn viết để trả lời Tổng thống thứ 14 của Hoa Kỳ Phreng - kiln Pi-ơ-xơ đã trở nên rất nổi tiếng và được đánh giá là một trong những văn bản xuất sắc về môi trường, thiên nhiên.
Tác phẩm
Bức thư của thủ lĩnh da đỏ được viết vào năm 1854 khi tổng thống thứ 14 của Mỹ bấy giờ là Phreng -klin Pi-ơ-xơ tỏ ý muốn mua đất của người da đỏ. Thủ lĩnh Xi-át-tơn đã gửi bức thư này để hồi âm. Ông nói rằng ông không thể giao lại mảnh đất này vì đó là bà mẹ của người da đỏ, ngay cả những bông hoa tưởng chừng vô tri nhưng cũng là chị, là em. Vạn vật như chú ngựa, mỏm đá cũng là gia đình của họ.
Bên cạnh đó, ông còn khuyên người da trắng hãy xem đất như mẹ và thay đổi cách hành xử bởi lối sống của họ hiện tại hoàn toàn đối lập với cách xử sự của người da đỏ dành cho thiên nhiên và đất đai.
Khi soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ, học sinh có thể chia văn bản thành 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu => "cha ông chúng tôi": Mô tả những điều thiêng liêng còn đọng lại trong ký ức của người da đỏ.
- Phần 2: Tiếp => "đều có sự ràng buộc": Những lo âu của người da đỏ về môi trường, đất đai sẽ bị tàn phá nếu rơi vào tay người da trắng.
- Phần 3: Còn lại: Khẳng định vai trò của đất đai, môi trường đối với con người và vạn vật.
Giá trị nội dung:
- Thể hiện tình cảm sâu nặng, gắn bó với quê hương, đất nước.
- Phê phán, đả kích, châm biếm thái độ và lối sống của người da trắng.
- Thể hiện thái độ cương quyết, cứng rắn bảo vệ mảnh đất quê hương.
Phong cách nghệ thuật:
- Lời văn nhịp nhàng, lôi cuốn, khí thế.
- Sử dụng nghệ thuật đối lập.
- Sử dụng nghệ thuật trùng điệp: Lặp lại một cách cố ý các từ, ngữ, cấu trúc câu,...
Hướng dẫn soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ ngắn gọn, chính xác
Sau đây là gợi ý trả lời cho những câu hỏi trong lúc soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ theo bộ sách Kết nối tri thức.
Phần chuẩn bị đọc
Câu 1: (trang 58, SGK Ngữ văn 8, tập 1): Theo em, vì sao thiên nhiên được ví như bà mẹ của muôn loài?
Gợi ý trả lời:
Thiên nhiên được xem như bà mẹ của muôn loài bởi dù là con người hay động vật, thực vật cũng đều được nuôi dưỡng và phát triển từ các yếu tố tự nhiên. Thiên nhiên sinh ra và bảo bọc vạn vật. Chính vì vậy, thiên nhiên nói cách khác chính là cái nôi của muôn loài.
Phần trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1 (trang 59, SGK Ngữ văn 8, tập 1): Các hình ảnh so sánh, liên tưởng mà tác giả thể hiện đã gợi lên ý nghĩa gì?
Gợi ý trả lời:
Trong quá trình soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ ngắn gọn, em thấy các hình ảnh liên tưởng, so sánh nhằm mục đích nhấn mạnh suy nghĩ rằng người da đỏ và thiên nhiên có mối quan hệ khăng khít. Họ là gia đình, ruột thịt, vô cùng thân thương và gắn bó.
Câu 2 (trang 60, SGK Ngữ văn 8, tập 1): Việc lặp lại giả định “Nếu … bán cho Ngài mảnh đất này” theo em có ý nghĩa gì?
Gợi ý trả lời:
Lặp lại câu giả định của ngài Tổng thống mang hàm ý nhận mạnh những mong muốn cao cả của nhân vật “tôi”. Người này muốn có sự đảm bảo rằng sau khi trao đất, người da trắng cần giữ gìn và bảo vệ môi trường.
Phần suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 (trang 61, SGK Ngữ văn 8, tập 1): Hãy xác định hệ thống luận điểm, luận cứ của văn bản.
Gợi ý trả lời:
Thông qua việc soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ, em nhận ra những luận điểm cùng những dẫn chứng sau:
Luận điểm 1: Kí ức của người da đỏ gợi nhắc về những điều vô cùng thiêng liêng:
- Mảnh đất của người da đỏ mang ý nghĩa thiêng liêng. Đó là mẹ của bộ tộc này.
- Bông hoa là chị, là em.
- Dòng nước là máu của tổ tiên bộ tộc da đỏ.
- Tiếng thì thầm của dòng nước là lời của cha ông dặn dò thế hệ sau.
Bằng nghệ thuật nhân hóa, so sánh, tác giả đã nhấn mạnh tầm quan trọng của thiên nhiên cũng như sự gắn bó của đất đai, môi trường với người da đỏ.
Luận điểm 2: So sánh sự khác nhau trong cách hành xử với thiên nhiên và đất đai của người da đỏ và da trắng:
- Đối với người da trắng:
- Đất đai xem như kẻ thù, ra sức chinh phục và ngày một lấn tới.
- Đối xứ với đất đai như những món hàng, cố gắng chiếm lấy rồi bán đi.
- Người da trắng không quan tâm đến bầu không khí đang sống, họ không có nơi yên tĩnh để nghỉ ngơi.
- Đối với người da đỏ:
- Vô cùng trân quý đất đai vì họ coi đó như mẹ của mình.
- Người da đỏ rất trân trọng không khí.
- Họ đối xử với muôn loài như anh em, ruột thịt.
=> Bằng nghệ thuật đối lập, tạo phép tương phản, tác giả đã thể hiện quan điểm, thái độ đanh thép về việc bảo vệ đất đai, môi trường.
Luận điểm 3: Những kiến nghị để bảo vệ đất đai và môi trường của người da đỏ:
- Người da trắng cần đối xử với muôn thú như anh em.
- Phải răn dạy con cháu biết trân trọng đất đai.
=> Sử dụng những từ ngữ đanh thép, dứt khoát, giọng điệu hào hùng để khẳng định tầm quan trọng của bảo vệ thiên nhiên, đất đai.
Câu 2 (trang 61, SGK Ngữ văn 8, tập 1): Bức thư của thủ lĩnh da đỏ chủ yếu hướng đến luận đề nào dưới đây? Hãy lý giải sự lựa chọn của em thông qua hệ thống luận điểm, luận cứ của văn bản.
a. Lời hồi đáp cho đề nghị mua đất của tổng thống Mỹ.
b. Mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người.
Gợi ý trả lời:
Sau khi soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ ngắn gọn, em nhận thấy văn bản hướng đến luận đề b - mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người. Bắt đầu từ lời ngỏ mua lại đất của tổng thống Mỹ, thủ lĩnh Xi-át-tơn đã hồi đáp bằng thư và trong này khẳng định mối liên quan mật thiết giữa con người và thiên nhiên. Từ đó, ông nhấn mạnh chúng ta phải có ý thức bảo vệ thiên nhiên như mạng sống của mình.
Câu 3 (trang 61, SGK Ngữ văn 8, tập 1): Phân tích mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng.
Gợi ý trả lời:
Luận đề, lí lẽ, luận điểm và bằng chứng có mối quan hệ chặt chẽ và không thể tách rời. Luận điểm giúp sáng tỏ luận đề. Lí lẽ, dẫn chứng sẽ tăng thêm tính thuyết phục, logic, xác đáng cho luận điểm.
Câu 4 (trang 61, SGK Ngữ văn 8, tập 1): Hãy xác định câu văn thể hiện bằng chứng khách quan và ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn trích sau:
“Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác. Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng trơ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua. Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhả khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chúng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống. Con người là gì, nếu cuộc sống thiếu những con thú?”
Gợi ý trả lời:
Khi soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ, em đã xác định được ý nghĩa của mỗi câu văn:
“Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng trơ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua” chính là câu văn thể hiện ý kiến, đánh giá mang tính khách quan của tác giả.
“Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhà khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chúng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống” là câu văn thể hiện ý kiến chủ quan của tác giả.
Câu 5 (trang 62, SGK Ngữ văn 8, tập 1): Em hiểu như thế nào về ý kiến: “Đất là Mẹ. Điều gì xảy ra với đất đai tức là xảy ra đối với những đứa con của Đất”? Tìm một số ví dụ từ thực tế để chứng minh cho cách hiểu của em.
Gợi ý trả lời:
Ý kiến trên được hiểu như sau: Con người sinh ra và lớn lên trên chính mảnh đất này và được thiên nhiên bao bọc, nuôi dưỡng để phát triển. Nếu không có đất thì con người sẽ gặp phải những tai họa nghiêm trọng. Ví dụ: nếu thiếu cây xanh thì không khí sẽ bị ô nhiễm. Chính vì vậy, mỗi người cần có ý thức bảo vệ thiên nhiên.
Câu 6 (trang 62, SGK Ngữ văn 8, tập 1): Đoạn văn nào trong bức thư để lại cho em ấn tượng mạnh nhất? Chia sẻ ấn tượng của em với các bạn trong lớp.
Gợi ý trả lời:
Đoạn văn trong bức thư để lại cho em ấn tượng mạnh nhất khi soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ là: “Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương long lanh trong những cánh rừng rậm rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong ký ức và kinh nghiệm của đồng bào tôi. Những dòng nhựa chảy trong cây cối cũng mang trong đó ký ức của người da đỏ”.
Em ấn tượng với đoạn văn này bởi nó nói đến sự thiêng liêng của đất với muôn loài đồng thời thể hiện tình yêu quê hương, đất nước của người da đỏ và của tác giả.
Câu 7 (trang 62, SGK Ngữ văn 8, tập 1): Theo em, con người cần ứng xử như thế nào với tài nguyên thiên nhiên và sự sống của muôn loài?
Gợi ý trả lời:
Thiên nhiên đóng vai trò quan trọng với mọi sinh vật trên trái đất. Để bảo vệ môi trường, chúng ta cần nâng cao nhận thức của bản thân. Các hành động có thể làm gồm:
- Phân loại rác.
- Tái sử dụng chai nhựa, hộp giấy,...
- Không khai thác tài nguyên, đánh bắt bừa bãi.
- Trồng nhiều cây xanh.
- Không vứt rác bừa bãi.
- Xử lý rác thải tránh ô nhiễm không khí và nguồn nước.
Bài tập liên hệ
Câu 1: Vẽ sơ đồ tư duy cho văn bản Bức thư của thủ lĩnh da đỏ
Dưới đây là sơ đồ tư duy tham khảo giúp bạn soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ tốt hơn.
Gợi ý trả lời:
Câu 2: Lập dàn ý phân tích văn bản Bức thư của thủ lĩnh da đỏ
Gợi ý trả lời:
I. Mở bài:
- Giới thiệu khái quát về văn bản “Bức thư của thủ lĩnh da đỏ”.
II. Thân bài:
1. Kí ước thiêng liêng của người da đỏ.
- Đất là mẹ, bông hoa là chị em.
- Dòng nước là máu của tổ tiên.
- Tiếng thì thầm của dòng nước cũng chính là lời nói của cha ông.
=> Tình yêu thiên nhiên của bộ tộc này.
2. Những lo lắng của thủ lĩnh da đỏ nếu bán đất cho người da trắng.
- Họ sẽ lấy đi những gì họ cần.
- Họ không quan tâm đến sự tồn vong của đất đai.
=> Thái độ và ý thức bảo vệ môi trường
3. Kiến nghị của người da đỏ.
- Cần biết quý trọng đất đai.
- Phải khuyên dạy thế hệ sau.
=> Giọng điệu đanh thép nhằm khẳng định sự cần thiết của việc bảo vệ môi trường.
Kết bài:
- Tổng kết khái quát về nội dung, ý nghĩa văn bản.
Qua việc soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ, người học sẽ hiểu rõ hơn về ý nghĩa của văn bản cũng như nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường mà tác giả muốn gửi gắm.