Tìm hiểu chung về tác phẩm Ếch ngồi đáy giếng
Việc tìm hiểu tác giả và tác phẩm trong quá trình soạn bài Ếch ngồi đáy giếng giúp học sinh nắm được toàn diện về nội dung, từ đó khám phá một cách sâu sắc hơn các giá trị và ý nghĩa mà câu chuyện ngụ ngôn truyền tải.
Tác giả
- Trang Tử (khoảng năm 369 đến 286 trước Công nguyên) là một triết gia vĩ đại của Trung Quốc.
- Ông còn được biết đến như một nhà văn xuất sắc với tác phẩm của mình được yêu mến rộng rãi bởi trí thức mà không cần đến sự bảo trợ của triều đình hay đế vương như nhiều văn sĩ khác.
- Cuốn sách Trang Tử (còn gọi là Nam Hoa kinh) của ông không chỉ chứa đựng những tư tưởng triết học sâu sắc mà còn là một tác phẩm văn học phong phú với nhiều câu chuyện sinh động và ngụ ngôn tinh tế.
Tác phẩm
Soạn bài Ếch ngồi đáy giếng không thể thiếu phần tác phẩm. Ếch ngồi đáy giếng là một truyện ngụ ngôn được trích từ thiên "Thu thuỷ" (thiên thứ 17) trong tác phẩm Trang Tử. Truyện được viết theo hình thức tự sự và sử dụng ngôi thứ ba để kể chuyện.
Khi soạn bài Ếch ngồi đáy giếng, chúng ta có thể có bố cục gồm 2 phần:
- Đoạn 1 (Từ đầu…"vị chúa tể"): Miêu tả cuộc sống của con ếch khi còn ở trong giếng.
- Đoạn 2 (Phần còn lại): Kể về trải nghiệm của con ếch sau khi ra khỏi giếng.
Về giá trị nội dung, câu chuyện Ếch ngồi đáy giếng thông qua hình ảnh chú ếch chỉ nhìn thế giới từ một miệng giếng hẹp, phê phán những người có hiểu biết hạn hẹp nhưng lại tự mãn và kiêu ngạo. Truyện khuyến khích việc mở rộng tầm nhìn và tránh sự chủ quan, kiêu ngạo.
Về giá trị nghệ thuật, tác phẩm xây dựng hình ảnh dễ hiểu và gần gũi, sử dụng hình ảnh con vật để gián tiếp phản ánh những vấn đề của con người. Truyện ngụ ngôn áp dụng các phương pháp ẩn dụ để truyền tải bài học một cách tự nhiên và tinh tế, tạo ra các tình huống bất ngờ, hài hước và kín đáo. Những giá trị nghệ thuật thú vị này sẽ được phân tích trong quá trình soạn bài Ếch ngồi đáy giếng.
Tóm tắt nội dung
Một con ếch đã sống lâu trong giếng và tự mãn xem mình như chúa tể, còn bầu trời chỉ là một chiếc nắp nhỏ. Khi trời mưa lớn, nước dâng cao đã cuốn ếch ra khỏi giếng. Thói quen kiêu ngạo của nó dẫn đến kết cục bi thảm khi bị một con trâu giẫm bẹp. Tóm tắt nội dung là cốt lõi câu chuyện, giúp cho cấu trúc soạn văn 7 Ếch ngồi đáy giếng trở nên đầy đủ hay hay hơn.
Hướng dẫn soạn bài Ếch ngồi đáy giếng ngắn gọn - Cánh diều
Để giúp học sinh tiếp cận và hiểu sâu sắc các bài học từ tác phẩm, dưới đây là hướng dẫn chi tiết và toàn diện về việc soạn bài Ếch ngồi đáy giếng theo chương trình sách Cánh Diều.
Soạn bài Ếch ngồi đáy giếng - chuẩn bị
Câu hỏi (T4, SGK Ngữ văn 7): Tìm hiểu lại khái niệm về truyện ngụ ngôn để vận dụng vào việc soạn văn lớp 7 Ếch ngồi đáy giếng.
Khi đọc các tác phẩm truyện ngụ ngôn, cần chú ý:
- Truyện kể nhân vật nào? Nhân vật chính là ai?
- Bối cảnh truyện có gì khác biệt và độc đáo?
- Truyện rút ra được bài học gì? Liên hệ bài học đến bản thân và cuộc sống.
Trước khi soạn văn 7 tập 2 Ếch ngồi đáy giếng. Hãy gợi nhớ lại một số thể loại truyện ngụ ngôn đã học, tìm hiểu và ghi chép lại những đặc điểm về truyện như đặc điểm thể loại, nhân vật, đề tài, một số tác giả truyện ngụ ngôn nổi tiếng,...
Gợi ý trả lời:
- Truyện ngụ ngôn là thể loại văn học, có thể được viết bằng văn xuôi hoặc thơ, sử dụng các hình ảnh ẩn dụ từ loài vật để truyền đạt các bài học triết lý và quan niệm về nhân sinh.
- Chủ đề của truyện ngụ ngôn thường xoay quanh các vấn đề đạo đức và cách ứng xử trong cuộc sống.
- Các nhân vật trong truyện ngụ ngôn bao gồm sự vật, cây cối và động vật, thường không có tên riêng. Các nhân vật này được miêu tả bằng các danh từ, giúp người đọc hoặc người nghe rút ra bài học từ hành động, suy nghĩ và lời nói của chúng.
- Một số tác giả nổi tiếng trong thể loại truyện ngụ ngôn bao gồm Aesop, Jean de La Fontaine, Hans Christian Andersen và Tomás de Iriarte.
Soạn bài Ếch ngồi đáy giếng - đọc hiểu
Câu 1 (T4, SGK Ngữ văn 7): Bối cảnh câu chuyện là gì?
Gợi ý trả lời:
Câu chuyện diễn ra trong một cái giếng, nơi một con ếch đã sống lâu năm. Con ếch tự mãn như một chúa tể vì mỗi khi nó kêu lên, những con vật nhỏ bé xung quanh đều khiếp sợ trước tiếng gọi của nó.
Câu 2 (T4, SGK Ngữ văn 7): Truyện kết thúc như thế nào?
Gợi ý trả lời:
Kết thúc câu chuyện, con ếch đã bị dẫm bẹp bởi một con trâu đi ngang qua.
Soạn bài Ếch ngồi đáy giếng - sau khi đọc
Câu 1 (T5, SGK Ngữ văn 7): Mô tả tính cách của nhân vật chính trong truyện. Hãy liệt kê một số chi tiết giúp em hiểu về tính cách của nhân vật ấy trong truyện.
Gợi ý trả lời:
Nhân vật chính trong truyện là một con ếch với tầm nhìn hạn hẹp, thể hiện rõ sự kiêu ngạo và tự mãn, không coi ai ra gì.
Những chi tiết trong truyện giúp ta hiểu rõ tính cách của nhân vật như sau:
- Con ếch tưởng bầu trời chỉ nhỏ như chiếc vung và tự cho mình là chúa tể oai phong.
- Nó đi lại một cách vênh váo và phát ra tiếng kêu ồm ộp, đồng thời thường xuyên ngẩng đầu nhìn lên bầu trời với vẻ ngạo nghễ.
Câu 2 (T5, SGK Ngữ văn 7): Bối cảnh câu chuyện đã góp phần giúp nhân vật bộc lộ tính cách và làm nổi bật ý nghĩa của truyện ra sao?
Gợi ý trả lời:
Bối cảnh của câu chuyện trong Ếch ngồi đáy giếng đóng vai trò quan trọng trong việc bộc lộ tính cách của nhân vật và làm nổi bật ý nghĩa của truyện. Cảnh vật chật hẹp trong giếng không chỉ phản ánh sự hạn chế trong nhận thức của con ếch mà còn làm rõ sự kiêu ngạo và nông cạn của nó. Môi trường sống nhỏ bé, không có cơ hội giao tiếp và mở rộng tầm nhìn dẫn đến sự hiểu biết hạn hẹp và thái độ chủ quan, kiêu ngạo. Những yếu tố này nhấn mạnh rằng sự tự mãn và hạn chế kiến thức có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Đồng thời, bối cảnh giúp người đọc dễ dàng rút ra bài học từ câu chuyện.
Câu 3 (T5, SGK Ngữ văn 7): Nhan đề Ếch ngồi đáy giếng có ý nghĩa gì trong việc thể hiện chủ đề của văn bản?
Gợi ý trả lời:
Nhan đề Ếch ngồi đáy giếng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt chủ đề của văn bản. Qua nhan đề, người đọc có thể ngay lập tức hình dung bối cảnh câu chuyện về con ếch sống trong đáy giếng và dự đoán được nội dung của câu chuyện.
Câu 4 (T5, SGK Ngữ văn 7): Mỗi truyện ngụ ngôn đều đem tới bài học thú vị, em hãy trình bày những bài học có thể rút ra qua câu chuyện này. Theo ý kiến của em, bài học chính của câu chuyện là gì?
Gợi ý trả lời:
Các bài học có thể rút ra từ câu chuyện:
- Một môi trường sống chật hẹp và thiếu giao lưu có thể làm giảm sự hiểu biết về thế giới xung quanh.
- Sống lâu trong một không gian hạn chế sẽ dẫn đến việc thu hẹp tầm nhìn và kiến thức.
- Những hiểu biết hạn chế dễ dẫn đến thái độ nông cạn, chủ quan và kiêu ngạo với những hậu quả nghiêm trọng.
Bài học chính của câu chuyện: Sự hạn chế trong hiểu biết có thể dẫn đến thái độ nông cạn, chủ quan và kiêu ngạo. Những phẩm chất này có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng.
Câu 5 (T5, SGK Ngữ văn 7): Trong xã hội, có nhiều hiện tượng giống truyện ếch ngồi đáy giếng. Em hãy trình bày hiện tượng như thế mà em biết.
Gợi ý trả lời:
Trong cuộc sống, ta thường gặp những tình huống tương tự như trong truyện Ếch ngồi đáy giếng. Ví dụ, khi hai người bạn thảo luận về một hiện tượng, một người học giỏi và một người học trung bình khá. Người học giỏi vì tự mãn với thành tích của mình, có thể coi thường ý kiến của người học trung bình khá. Tuy nhiên, khi bài làm được chấm điểm, ý kiến của người học trung bình khá lại được đánh giá cao hơn. Điều này xảy ra vì mặc dù người học trung bình khá có thể không xuất sắc trong các môn học khác nhưng kiến thức thực tế của họ lại sâu sắc hơn, dẫn đến ý kiến của họ chính xác và hợp lý hơn.
Câu 6 (T5, SGK Ngữ văn 7): Viết một đoạn văn ngắn rút ra bài học cho bản thân qua câu chuyện trên.
Gợi ý trả lời:
Kho tàng văn học Việt Nam rất phong phú và đa dạng, trong số đó, em đặc biệt yêu thích truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng. Qua nhân vật con ếch, em đã rút ra nhiều bài học quý giá cho bản thân. Truyện nhấn mạnh rằng môi trường sống chật hẹp và thiếu giao lưu có thể hạn chế sự hiểu biết về thế giới xung quanh. Sự hiểu biết hạn chế dễ dẫn đến thái độ nông cạn, chủ quan và kiêu ngạo, những phẩm chất này có thể phải trả giá đắt. Em cố gắng sẽ duy trì sự khiêm tốn, nỗ lực học hỏi và hòa đồng với bạn bè cũng như thầy cô giáo để không ngừng phát triển bản thân. Đồng thời, sẽ không để sự đơn giản trong các vấn đề làm mình chủ quan mà luôn cẩn thận và tránh rơi vào thái độ của những kẻ “ếch ngồi đáy giếng” – những người tự mãn với thành tích nhỏ và thiếu nỗ lực.
Bài tập liên hệ
Bài tập liên hệ đóng vai trò như một phần mở rộng, giúp học sinh vận dụng kiến thức từ việc soạn bài Ếch ngồi đáy giếng vào các tình huống thực tế.
Câu hỏi: Viết đoạn văn có sử dụng thành ngữ ếch ngồi đáy giếng.
Gợi ý trả lời:
Qua truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng, em nhận ra một bài học quý giá: không nên bao giờ tự mãn và kiêu ngạo, "coi trời bằng vung" vì không gian sống của chúng ta vẫn còn hạn hẹp, giống như chú ếch ở dưới đáy giếng. Chính vì sự tự phụ và thiếu hiểu biết của mình mà chú ếch đã bị con trâu giẫm bẹp, một kết cục đau thương và đắng cay, phản ánh rõ rệt sự thiếu tầm nhìn và hiểu biết. Từ đó, em nhận thấy rằng việc liên tục phát triển bản thân, sống khiêm tốn và không bao giờ tự phụ là điều cần thiết. Cần tránh trở thành người có tính cách giống như chú ếch ngồi đáy giếng kiêu ngạo, không chịu học hỏi và tiếp thu kiến thức để không phải chịu kết cục đáng tiếc.
Soạn bài Ếch ngồi đáy giếng sẽ giúp học sinh tự tin hơn trong việc nắm bắt và phân tích sâu nội dung tác phẩm, đồng thời đáp ứng hiệu quả các câu hỏi và bài tập liên quan. Qua câu chuyện, nhắc nhở bản thân cần có tinh thần học hỏi không ngừng, không nên tự mãn với những hiểu biết hạn chế để nhận thức rõ hơn về thế giới xung quanh.
