Tìm hiểu chung về đoạn trích Chiếc lược ngà
Trước khi phân tích dàn ý đề bài “Cảm nhận của em về đoạn trích Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng”, học sinh cần nắm được một số thông tin của tác giả và tác phẩm này để có cơ sở triển khai bài viết một cách chỉn chu và có chiều sâu.
Tác giả Nguyễn Quang Sáng
Tác giả Nguyễn Quang Sáng (1932 - 2014) là một nhà văn nổi tiếng của Việt Nam, ông được biết đến với nhiều tác phẩm văn học đặc sắc, đặc biệt là ở thể loại truyện ngắn và tiểu thuyết. Nguyễn Quang Sáng tham gia cách mạng từ rất sớm, năm 1946, ông đã tham gia đội quân thiếu niên cứu quốc và sau đó hoạt động tích cực trong kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Những trải nghiệm sâu sắc trong chiến tranh đã ảnh hưởng sâu sắc đến sự nghiệp sáng tác của nhà văn.
Sự nghiệp văn học
Nguyễn Quang Sáng bắt đầu sự nghiệp văn học từ những năm 1950. Ông được biết đến với các tác phẩm về đề tài chiến tranh, cuộc sống nông thôn và con người Việt Nam, tiêu biểu như:
- Chiếc lược ngà: Đây là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông kể về tình cha con trong bối cảnh chiến tranh.
- Đất lửa: Tác phẩm này lấy chủ đề về cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân miền Nam.
- Người con của mẹ: Người con của mẹ viết về cuộc sống của người lính và hậu phương trong thời chiến.
Phong cách sáng tác
Các tác phẩm của Nguyễn Quang Sáng nổi bật với phong cách giản dị, chân thực, gần gũi với đời sống hàng ngày của người dân Việt Nam. Truyện của ông thường chứa đựng cảm xúc sâu lắng, tình cảm chân thành và suy nghĩ nhân văn về cuộc sống và con người. Ông có khả năng khắc họa tâm lý nhân vật một cách tinh tế, làm nổi bật lên những khía cạnh đời thường nhưng lại rất sâu sắc và cảm động.
Hoàn cảnh sáng tác
Liên quan đến đề bài “Cảm nhận của em về đoạn trích truyện Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng”, bạn có thể bổ sung một thông tin về tác phẩm dưới đây vào luận điểm của bài:
- Bối cảnh đất nước: Vào những năm 1960, chiến tranh chống Mỹ diễn ra ác liệt trên khắp đất nước Việt Nam. Miền Nam là nơi ghi dấu ấn nhiều trận chiến giữa quân đội Mỹ và quân giải phóng.
- Tình hình xã hội và cuộc sống người dân: Chiến tranh đã tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của người dân, gây ra nhiều đau thương và mất mát. Trong hoàn cảnh đó, tình cảm gia đình trở thành nguồn an ủi, động viên lớn lao đối với những người lính và cả hậu phương.
- Thời điểm sáng tác: Nguyễn Quang Sáng từng tham gia kháng chiến chống Pháp và sau đó là chống Mỹ. Những trải nghiệm trong chiến tranh, sự thấu hiểu sâu sắc về nỗi đau và tình cảm của những người lính đã trở thành nguồn cảm hứng quan trọng trong sáng tác văn học của ông.
Dàn ý đề bài cảm nhận của em về đoạn trích Chiếc lược ngà
Dàn ý bài văn Cảm nhận Chiếc lược ngà ngắn gọn nói riêng cũng như các dạng đề phân tích Chiếc lược ngà nói chung đều được chia theo bố cục 3 phần, cụ thể:
Mở bài cảm nhận của em về đoạn trích Chiếc lược ngà
Đối với mở bài cho đề văn “Cảm nhận về đoạn trích Chiếc lược ngà”, người học có thể vận dụng triển khai các ý sau:
- Giới thiệu về tác giả: Nguyễn Quang Sáng là nhà văn trưởng thành trong hàng ngũ quân đội của hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Ông chuyên viết về cuộc sống chiến đấu và con người Nam Bộ.
- Hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm: Truyện ngắn Chiếc lược ngà được sáng tác những năm 1996 tại chiến trường miền Tây Nam Bộ, kể về tình cha con của ông Sáu và bé Thu.
- Khẳng định giá trị nội dung của tác phẩm: Giá trị của tác phẩm bao gồm tình yêu quê hương đất nước của người lính và tình cảm cha con thiêng liêng.
Thân bài cảm nhận của em về đoạn trích Chiếc lược ngà
Để viết bài “Cảm nhận của em về truyện ngắn Chiếc lược ngà” có chiều sâu, học sinh cần nêu bật các luận điểm chính dưới đây một cách rõ ràng và mạch lạc. Cụ thể:
Tình cảm của bé Thu đối với ông Sáu
Trước khi nhận ra ông Sáu là cha của mình:
- Bé Thu khá bướng bỉnh, khi có người nhận làm cha mình và dang tay định ôm, bé đã phản kháng, từ chối dữ dội.
- Suốt mấy ngày, khi người đàn ông đó muốn tiếp cận em bằng những hành động ân cần, em thẳng thắn khước từ, thậm chí khó chịu. Khi nhận được sự quan tâm từ người đó, bé Thu nhất quyết phản kháng, đỉnh điểm là khi ông Sáu gắp cho bé miếng trứng cá, bé đã hất nó khỏi bát của mình.
- Khi bị ông Sáu đánh, bé Thu lẳng lặng bỏ đi, sang nhà bà ôm lấy bà mà khóc.
Sau khi nhận ra ông Sáu là cha của mình:
- Bé Thu chỉ âm thầm đứng quan sát ông Sáu vào ngày chia tay.
- Vào khoảnh khắc tạm biệt, mọi cảm xúc của Thu vỡ oà, cô bé chạy đến ôm cha, cất tiếng gọi ba đầu đời cùng sự xúc động tột cùng, em hôn khắp mặt ba, không muốn cho ba đi kháng chiến, còn dặn ba mang về cho chiếc lược.
Tình cảm của ông Sáu dành cho con
Tình cảm ông sáu dành cho con trong chuyến nghỉ phép:
- Người cha háo hức, chờ đợi giây phút được gặp con và khao khát được nghe tiếng gọi “ba” của đứa con.
- Nỗi nhớ nôn nao được thể hiện qua chi tiết xuồng chưa cập bến, ông Sáu nhún chân nhảy thót lên và bước vội vàng những bước dài, vừa bước vừa khom lưng đưa tay đón chờ con.
- Ông Sáu tìm mọi cách để gần con, suốt ngày ông chẳng đi đâu xa, lúc nào cũng vỗ về con. Người cha ngồi im giả vờ không nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Trong bữa cơm, anh gắp trứng cá cho con…
- Tác giả khắc hoạ thành công sự hụt hẫng, đau khổ khi con mình không nhận ra cha. Ông Sáu không ghìm nổi xúc động, vết thẹo dài bên má đỏ ửng, giần giật, giọng lắp bắp, run run.
- Giây phút người cha cảm thấy hạnh phúc tột cùng khi bé Thu gọi ba trong tiếng thét, ông Sáu ôm con rồi rút khăn lau nước mắt rồi hôn lên mái tóc con.
Tình cảm của ông Sáu dành cho con khi trở về đơn vị:
- Ông ân hận, day dứt vì hành động đánh con lúc nóng giận, nhớ lời con dặn, ông tìm ngà và làm chiếc lược cho con. Người cha còn khắc lên chiếc lược dòng chữ ”Yêu nhớ tặng Thu, con của ba” dòng chữ chứa bao nhiêu tình cảm sâu nặng của người cha.
- Trong một trận càn của giặc, ông Sáu đã bị thương. Trước lúc hy sinh, ông nhờ bạn mình chuyển cây lược đến cho bé Thu.
- Chiếc lược là biểu tượng của tình phụ tử.
Kết bài cảm nhận của em về đoạn trích Chiếc lược ngà
Đối với đề bài “Cảm nhận của em về đoạn trích Chiếc lược ngà”, người viết có thể khẳng định lại giá trị nội dung của bài và nêu những đặc sắc nghệ thuật mà tác giả sử dụng. Cụ thể:
- Về nội dung: Truyện diễn tả một cách cảm động tình cảm của cha con ông Sáu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh, qua đó khẳng định và ca ngợi tình cảm cha con thiêng liêng như một giá trị nhân văn sâu sắc. Đằng sau câu chuyện được kể một cách khách quan là tiếng nói lên án chiến tranh xâm lược gây bao đau khổ cho con người.
- Về nghệ thuật: Tác giả đã sử dụng cốt truyện chặt chẽ cùng nhiều tình huống bất ngờ nhưng hợp lý. Nhà văn thành công khắc hoạ tâm lý, tính cách của nhân vật. Đồng thời, nghệ thuật sử dụng hình ảnh biểu tượng “Chiếc lược ngà” vừa thể hiện tình yêu thương của người cha, vừa là biểu tượng của tình phụ tử sâu nặng.
Gợi ý mẫu đề thi liên quan đến dạng bài “Cảm nhận của em về đoạn trích Chiếc lược ngà”
Thực hành với các dạng đề thi phân tích và cảm nhận giúp cho học sinh có thể hiểu một cách sâu sắc về tác phẩm. Một số đề mẫu về đoạn trích Chiếc lược ngà bạn nên tham khảo:
Đề 1: Phân tích nhân vật bé Thu trong đoạn trích "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng.
Hướng dẫn làm bài: Để phân tích nhân vật Thu, bạn cần thực hiện những luận điểm như sau:
- Tình cảm sâu sắc và tính cách mạnh mẽ của bé Thu khi gặp ông Sáu lần đầu và phản ứng khi bị ép gọi ba.
- Sự thay đổi trong biểu hiện của bé Thu sau khi nhận cha.
- Biểu tượng của chiếc lược ngà và tình cảm gia đình.
Đề 2: Phân tích tình huống truyện trong đoạn trích "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng và ý nghĩa của tình huống này.
Hướng dẫn làm bài: Để làm rõ các tình huống chính trong câu chuyện “Chiếc lược ngà", bạn cần dựa vào những luận điểm sau:
- Tình huống gặp gỡ ban đầu và sự xa cách của bé Thu khi cha trở về.
- Diễn biến tâm trạng của bé Thu khi nhận cha.
- Hình ảnh chiếc lược ngà và sự hy sinh của ông Sáu.
Đề 3: Phân tích chủ đề tình cha con trong đoạn trích "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng.
Hướng dẫn làm bài: Nội dung phân tích chủ đề tình cha con trong đoạn trích “Chiếc lược ngà" gồm có hai luận điểm chính:
- Tình cảm của ông Sáu dành cho bé Thu.
- Sự chuyển biến tâm trạng của bé Thu trước và sau khi nhận cha mình.
Đề 4: Phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật và tình huống trong đoạn trích "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng.
Hướng dẫn làm bài: Để phân tích yếu tố nghệ thuật xây dựng nhân vật của tác giả Nguyễn Quang Sáng trong đoạn trích “Chiếc lược ngà", bạn cần thực hiện những luận điểm sau:
- Xây dựng hai nhân vật ông Sáu và bé Thu.
- Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện.
Khi triển khai dàn ý cho đề bài Cảm nhận của em về đoạn trích Chiếc lược ngà, bạn cần làm rõ những luận điểm chính của bài về tình cảm của hai cha con ông Sáu. Bên cạnh đó, nêu bật sự tàn khốc của chiến tranh với gia đình người lính và bản thân những người phải đối mặt với mưa bom bão đạn trên chiến trường.
