Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm Tôi đi học
Trước khi bắt đầu soạn bài Tôi đi học, bạn cần có một cái nhìn toàn diện về cả tác giả và tác phẩm. Việc nắm bắt kỹ lưỡng nội dung này sẽ giúp học sinh tiếp cận và thấu hiểu văn bản một cách sâu sắc hơn.
Tác giả
Thanh Tịnh sinh năm 1911 và mất năm 1988, tên khai sinh là Trần Văn Ninh, quê ở xóm Gia Lạc, ven sông Hương, ngoại ô thành phố Huế. Ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007 để ghi nhận những đóng góp to lớn của ông. Những tác phẩm tiêu biểu của Thanh Tịnh bao gồm "Quê mẹ", "Ngậm ngải tìm trầm" và "Những giọt nước biển". Phong cách sáng tác của Thanh Tịnh mang đậm nét đằm thắm, tình cảm trong trẻo và êm dịu.
Tác phẩm
Soạn bài Tôi đi học không thể thiếu phần tìm hiểu về tác phẩm. Tôi đi học là một truyện ngắn nằm trong tập "Quê mẹ" xuất bản năm 1941. Về giá trị nội dung, tác phẩm này khắc họa những kỷ niệm trong sáng của tuổi học trò, đặc biệt là buổi tựu trường đầu tiên. Thanh Tịnh đã tinh tế diễn tả cảm xúc này qua dòng cảm nghĩ trong trẻo của nhân vật "tôi" về ngày đầu tiên đi học.
Về giá trị nghệ thuật, truyện ngắn này có tình huống độc đáo, lấy bối cảnh là ngày đầu tiên đến trường. Thanh Tịnh khéo léo kết hợp các phương thức tự sự, miêu tả và biểu cảm một cách nhuần nhuyễn. Cấu trúc truyện theo dòng hồi tưởng từ hiện tại về quá khứ cùng giọng điệu trong truyện trữ tình để ghi lại dòng liên tưởng và hồi tưởng của nhân vật "tôi".
Tóm tắt nội dung
Sau khi tìm hiểu sơ lược về tác giả và tác phẩm, tiếp theo của cấu trúc soạn bài Tôi đi học là tóm tắt nội dung. Tôi đi học được kể lại theo dòng hồi tưởng của nhân vật "tôi" về những kỷ niệm ngày tựu trường. Tác phẩm tái hiện những cảm xúc náo nức, hồi hộp và ngỡ ngàng khi bước trên con đường đến trường trong bộ quần áo mới, cầm quyển vở mới và gặp lại sân trường cùng các bạn. Đó là những cảm giác vừa xa lạ vừa gần gũi với mọi vật xung quanh, vừa ngỡ ngàng vừa tự tin, vừa nghiêm trang vừa xúc động khi bước vào giờ học đầu tiên.
Hướng dẫn soạn bài Tôi đi học chi tiết - Sách Cánh Diều
Để giúp học sinh hiểu sâu hơn về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm, dưới đây là hướng dẫn soạn bài Tôi đi học chi tiết và dễ hiểu nhất.
Câu 1 (T18, SGK Ngữ văn 8)
Câu hỏi: Cảnh vật trong truyện được nhìn qua con mắt của nhân vật nào và được nhớ lại theo trình tự ra sao? Nêu một vài chi tiết nổi bật của cảnh vật trong phần (1).
Gợi ý trả lời:
Cảnh vật trong truyện được miêu tả qua cái nhìn của nhân vật "tôi" và được gợi nhớ theo trình tự thời gian: từ hiện tại và hồi tưởng về quá khứ, bắt đầu với tiết trời cuối thu, hình ảnh những em nhỏ đến trường. Nhân vật "tôi" nhớ lại con đường cùng mẹ đến trường, cảm giác khi nhìn thấy ngôi trường trong ngày khai giảng và tâm trạng hồi hộp khi ngồi vào chỗ trong tiết học đầu tiên.
Một số chi tiết được xem là nổi bật về cảnh vật trong phần (1):
- Trong tiết trời cuối thu, lá trên đường rụng nhiều, trên bầu trời có những đám mây bàng bạc.
- Một buổi sáng đầy sương thu và gió lạnh, bước đi trên con đường làng dài và hẹp.
- Dọc đường, nhân vật "tôi" thấy những cậu bé trạc tuổi mình, áo quần tươm tất, nhí nhảnh gọi tên nhau hoặc trao đổi sách vở khiến nhân vật "tôi" cảm thấy thèm thuồng.
Những chi tiết nổi bật này chính là chìa khóa cho việc soạn bài Tôi đi học lớp 8 trở nên đặc sắc hơn.
Câu 2 (T18, SGK Ngữ văn 8)
Câu hỏi: Hãy phân tích sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi” trong ngày đầu tiên đến lớp. Chỉ ra tác dụng của một số hình ảnh so sánh và câu văn miêu tả việc khắc họa tâm trạng nhân vật.
Gợi ý trả lời:
Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật "tôi" trong ngày đầu tiên đến lớp thuộc phần soạn văn 8 Tôi đi học:
- Trên con đường đến trường: Nhân vật "tôi" cảm thấy sự trang trọng và nghiêm túc, trái tim rộn ràng khi được mẹ âu yếm nắm tay dẫn qua con đường làng dài và hẹp. Chú bé bâng khuâng và tự hào vì cảm giác mình đã trưởng thành.
- Tại sân trường: Khi đứng trước ngôi trường, chú bé càng cảm thấy hồi hộp, bỡ ngỡ và ngạc nhiên. Ngôi trường hiện lên vừa xinh xắn vừa oai nghiêm trong mắt chú. Đứng giữa sân trường rộng lớn, chú bé cảm thấy lo lắng mơ hồ cùng với cảm giác bỡ ngỡ khi chỉ dám đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn lén và từng bước đi nhẹ nhàng.
- Khi trống trường vang lên: Chú bé cảm thấy mình lạc lõng, vụng về và đầy bối rối. Khi nghe ông đốc đọc tên từng người, cảm giác hồi hộp khiến chú cảm thấy như trái tim mình ngừng đập.
- Trong lớp học: Bước vào lớp học, chú bé cảm thấy hồi hộp và bỡ ngỡ, mọi hình ảnh treo trên tường đều mới lạ và thú vị đối với chú.
Tác dụng của việc sử dụng những câu văn miêu tả và hình ảnh so sánh đặc sắc trong soạn văn lớp 8 bài Tôi đi học: Những câu văn miêu tả và hình ảnh so sánh đã giúp khắc họa tâm trạng của nhân vật một cách sâu sắc và xúc động, phản ánh rõ nét những cung bậc cảm xúc của chú trong sự kiện lần đầu tiên đến trường.
Câu 3 (T18, SGK Ngữ văn 8)
Câu hỏi: Truyện ngắn soạn bài Tôi đi học là một truyện ngắn giàu chất thơ. Theo em, điều gì đã tạo nên đặc điểm ấy (về nội dung, hình thức và về ngôn ngữ)?
Gợi ý trả lời:
Về nội dung: Truyện được kể theo dòng hồi tưởng của nhân vật "tôi", phản ánh những cảm xúc và diễn biến tâm trạng đa dạng của nhân vật. Tác giả khéo léo xây dựng các mối quan hệ và tình cảm giản dị, thân thương nhưng cũng rất dịu dàng và đẹp đẽ.
- Người thầy: Được miêu tả với "cặp mắt hiền từ và cảm động", gợi lên sự ấm áp và quan tâm.
- Những người bạn thuở nhỏ: Mang đến bao kỷ niệm khó quên cùng với những người bạn mới quen trong thời điểm hiện tại.
- Người mẹ: Tình yêu thương vô bờ bến dành cho con được thể hiện rõ qua những cảm nhận sâu sắc và miêu tả tinh tế, dạt dào cảm xúc của tác giả.
Về hình thức và ngôn ngữ: Nhà văn sử dụng những câu văn giàu cảm xúc với giọng điệu nhẹ nhàng và những hình ảnh so sánh độc đáo. Cùng với sự phong phú của các từ láy tạo nên một bức tranh sinh động được thể hiện trong soạn bài Tôi đi học như sau:
- Hình ảnh so sánh: "...như những cành hoa tươi cười giữa bầu trời quang đãng”, "...như một làn mây lướt nhẹ trên ngọn núi”, "...như con chim con đứng bên bờ tổ, nhìn về khoảng trời rộng muốn bay, nhưng còn e ngại".
- Sử dụng từ láy: Giúp miêu tả khung cảnh thiên nhiên một cách chân thực, đồng thời tái hiện rõ nét cảm xúc bỡ ngỡ và rụt rè của nhân vật "tôi" trong ngày tựu trường.
Câu 4 (T18, SGK Ngữ văn 8)
Câu hỏi: Văn bản Tôi đi học đã nói giúp những suy nghĩ và tình cảm của người đọc như thế nào? Điều này còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không?
Gợi ý trả lời:
Soạn bài Tôi đi học được xây dựng dựa trên những kỷ niệm của tuổi thơ và ngày đầu tiên đến trường với những trang văn trữ tình đầy chất thơ và sâu lắng. Nhà văn Thanh Tịnh đã khéo léo diễn tả những cảm xúc lưu luyến của ngày đầu tiên khiến mỗi độc giả không thể không nhận thấy đó chính là những cảm xúc của chính mình, là nỗi lòng của chính mình. Sức lan tỏa kỳ diệu của truyện ngắn trữ tình này đã làm cho nó vẫn còn giữ nguyên giá trị và ý nghĩa trong cuộc sống hiện tại.
Câu 5 (T18, SGK Ngữ văn 8)
Câu hỏi: Với những trải nghiệm của bản thân, hãy hóa thân mình là “người bạn tí hon” hôm ấy ngồi cạnh nhân vật “tôi” trong truyện, em sẽ nói với nhân vật “tôi” điều gì?
Gợi ý trả lời:
Tưởng tượng mình là "người bạn tí hon" ngồi bên cạnh nhân vật "tôi" trong ngày đầu tiên đến trường. Em sẽ nói với "tôi": "Chào cậu! Ngày đầu tiên đi học thật đầy cảm xúc phải không? Đây chắc chắn sẽ là một ngày không thể nào quên trong hành trình học tập của cậu. Mình hy vọng cậu sẽ có những trải nghiệm thú vị và mới mẻ tại ngôi trường này. Chúng ta hãy cùng nhau chăm chỉ học tập và tạo nên những kỷ niệm đẹp đẽ ở đây nhé!".
Bài tập liên hệ soạn bài Tôi đi học
Dựa vào phần soạn văn lớp 8 Tôi đi học ở trên, hãy nêu cảm nhận về ý nghĩa của ngày đầu tiên đến trường trong cuộc đời mỗi người.
Ngày đầu tiên đi học là một cột mốc quan trọng và đầy ý nghĩa trong cuộc đời mỗi người. Đây là thời điểm đánh dấu bước chuyển mình lớn lao từ sự che chở của cha mẹ đến cánh cổng tri thức mới. Trong môi trường học tập này, không còn sự hiện diện của cha mẹ thay vào đó là sự dẫn dắt của thầy cô, sự đồng hành của bạn bè và kho tàng kiến thức vô tận. Ngày đầu tiên đi học không chỉ là lúc trẻ bắt đầu hành trình tự lập và trưởng thành mà còn là thời điểm mở ra một chân trời tri thức mới, đánh dấu sự khởi đầu của quá trình học hỏi và phát triển toàn diện.
Việc soạn bài Tôi đi học trước khi vào lớp đóng vai trò vô cùng quan trọng. Thông qua việc soạn văn, học sinh có thể chuẩn bị đầy đủ nội dung, các chi tiết trong tác phẩm để không bỏ lỡ bất kỳ một thông tin nào.
