Tìm hiểu chung trước khi soạn bài Chuyện cổ tích về loài người
Soạn bài Chuyện cổ tích về loài người chi tiết là hoạt động nổi bật trong chương trình Ngữ văn 6, giúp học sinh tiếp cận và hiểu rõ hơn về một tác phẩm đầy cảm xúc của nhà thơ Xuân Quỳnh. Tác phẩm không chỉ mang đến những câu chuyện kỳ diệu về sự xuất hiện của loài người mà còn truyền tải những thông điệp sâu sắc về tình yêu thương và sự chăm sóc.
Tác giả Xuân Quỳnh
Xuân Quỳnh, một trong những nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc với những bài thơ giàu cảm xúc và tình cảm. Bà sinh năm 1942 và mất năm 1988, là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền văn học hiện đại Việt Nam.
Xuân Quỳnh không chỉ viết về tình yêu đôi lứa mà còn có nhiều tác phẩm dành cho thiếu nhi, thể hiện qua cái nhìn trong sáng và hồn nhiên. Bài thơ Chuyện cổ tích về loài người là một minh chứng rõ ràng cho phong cách sáng tác này, khi bà đưa người đọc vào thế giới cổ tích với những cảm xúc ấm áp và ngọt ngào.
Tác phẩm Chuyện cổ tích về loài người
Chuyện cổ tích về loài người là một bài thơ đặc sắc, kể về nguồn gốc loài người qua lăng kính của trẻ thơ. Tác phẩm mang đến một cách nhìn mới mẻ, đầy tình cảm về sự xuất hiện của con người và những giá trị nhân văn mà chúng ta mang lại cho nhau.
Bố cục: Được chia thành 3 phần
- Phần 1 (Khổ 1): Giới thiệu loài người là trung tâm của câu chuyện cổ tích.
Phần 2 (Khổ 2 - 6): Mối quan hệ giữa tự nhiên và con người, nơi mọi thứ đều tồn tại để phục vụ con người.
Phần 3 (khổ 7): Tình mẫu tử thiêng liêng, kết nối sâu sắc giữa con người và nguồn gốc của mình.
Hoàn cảnh sáng tác
- Tác phẩm được Xuân Quỳnh sáng tác trong bối cảnh bà đang dành nhiều tình cảm và suy ngẫm về thế giới trẻ thơ, đặc biệt là sự liên kết giữa trẻ em và thế giới xung quanh.
- Bài thơ được sáng tác với mục đích gửi gắm thông điệp yêu thương và sự tôn vinh giá trị của trẻ em trong cuộc sống, phản ánh niềm tin của bà vào những điều tốt đẹp mà trẻ em có thể mang lại cho thế giới.
Tóm tắt nội dung chính
Tác phẩm mở đầu bằng việc miêu tả thế giới trước khi có trẻ con, nơi mà mọi thứ dường như còn thiếu vắng niềm vui và tiếng cười. Khi trẻ con ra đời, thế giới trở nên tươi đẹp và sống động hơn, với những màu sắc và âm thanh rộn ràng. Trẻ con mang lại niềm vui và ý nghĩa cho cuộc sống của người lớn, biến mọi thứ trở nên phong phú và đáng yêu hơn.
Soạn bài Chuyện cổ tích về loài người chi tiết - Kết nối tri thức
Chuyện cổ tích về loài người là một bài thơ mang đậm chất văn học thiếu nhi, thể hiện sự yêu thương và sáng tạo của tác giả đối với thế giới trẻ thơ. Dưới đây là gợi ý trả lời cho các câu hỏi cho phần Soạn bài Chuyện cổ tích về loài người theo sách Kết nối tri thức.
Soạn bài Chuyện cổ tích về loài người chi tiết - Kết nối tri thức: Trước khi đọc
Câu 1 (Trang 39 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức)
Nêu tên một truyện kể về nguồn gốc loài người trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam hoặc văn học nước ngoài mà em biết. Trong truyện kể đó, sự ra đời của loài người có điều gì kì lạ?
Gợi ý trả lời:
Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, truyện "Con Rồng cháu Tiên" là một trong những câu chuyện nổi bật về nguồn gốc loài người. Truyện kể rằng tổ tiên người Việt là con cháu của Rồng và Tiên, cụ thể là Lạc Long Quân và Âu Cơ. Điều kỳ lạ trong truyện là việc Âu Cơ sinh ra bọc trăm trứng, sau đó nở ra một trăm người con. Đây là cách dân gian lý giải nguồn gốc cộng đồng người Việt, thể hiện tinh thần đoàn kết và tình cảm gắn bó của dân tộc.
Câu 2 (Trang 39 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức)
Đọc một bài thơ hoặc đoạn thơ viết về tình cảm gia đình mà em biết.
Gợi ý trả lời:
Một bài thơ về tình cảm gia đình nổi tiếng là "Bông hồng cài áo" của Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Trong đó, đoạn thơ sau thể hiện sâu sắc tình mẹ:
"Những đoá hoa hồng đó,
Dành cho ai yêu mẹ,
Dành cho ai yêu cha.
Và bông hoa hồng ấy,
Dành cho ai không còn mẹ,
Để lòng mình xót xa."
Đoạn thơ này không chỉ ca ngợi tình mẹ mà còn nhắc nhở mỗi người về sự tri ân, tình cảm sâu sắc dành cho đấng sinh thành.
Soạn bài Chuyện cổ tích về loài người chi tiết - Kết nối tri thức: Sau khi đọc
Câu 1 (Trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức)
Em hãy nêu những căn cứ để xác định Chuyện cổ tích về loài người là một bài thơ.
Gợi ý trả lời:
Chuyện cổ tích về loài người là một bài thơ dựa trên các đặc điểm nổi bật của thể loại thơ:
- Cấu trúc: Bài thơ có cấu trúc đặc trưng của thể thơ với các dòng thơ ngắn, nhịp điệu rõ ràng và dễ thuộc. Mỗi câu thơ đều mang tính nhịp nhàng, tạo nên một cảm giác hài hòa và nhịp nhàng cho người đọc.
- Ngôn ngữ: Ngôn ngữ trong bài thơ mềm mại, giàu hình ảnh và giàu cảm xúc. Tác giả sử dụng những từ ngữ gợi cảm, sinh động để tạo nên một bức tranh tươi sáng về thế giới trẻ thơ.
- Nội dung: Bài thơ kể về những câu chuyện, tình cảm, và ước mơ của trẻ con, được tác giả lồng ghép vào từng câu thơ một cách nhẹ nhàng và sâu lắng.
- Tình cảm: Bài thơ thể hiện tình cảm yêu thương của người lớn đối với trẻ em, đặc biệt là tình yêu của mẹ, của bà qua những hình ảnh giản dị và gần gũi.
Câu 2 (Trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức)
Trong tưởng tượng của nhà thơ, thế giới đã biến đổi ra sao sau khi trẻ con ra đời?
Gợi ý trả lời:
Trong tưởng tượng của nhà thơ, thế giới đã trở nên tươi đẹp và tràn đầy sức sống sau khi trẻ con ra đời. Những đứa trẻ mang đến sự vui tươi, hồn nhiên và làm cho mọi thứ trở nên ý nghĩa hơn. Cụ thể:
- Thiên nhiên: Cây cối, hoa lá và các loài động vật dường như cũng trở nên sống động hơn, mang màu sắc và âm thanh tươi vui để chào đón những đứa trẻ.
- Con người: Người lớn trở nên dịu dàng và đầy tình yêu thương hơn khi có trẻ con. Họ quan tâm, chăm sóc và dành cho các em những gì tốt đẹp nhất.
- Cuộc sống: Cuộc sống của mọi người trở nên phong phú và đa dạng hơn khi có sự hiện diện của trẻ con. Những trò chơi, những câu chuyện cổ tích, và những tiếng cười của trẻ nhỏ làm cho cuộc sống thêm phần rộn rã và vui tươi.
Câu 3 (Trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức)
Món quà tình cảm nào mà theo nhà thơ, chỉ có người mẹ mới đem đến được cho trẻ?
Gợi ý trả lời:
Soạn bài chuyện cổ tích về loài người cần nhắc đến món quà tình cảm mà chỉ có người mẹ mới mang lại cho trẻ chính là tình yêu vô điều kiện và sự che chở ấm áp. Cụ thể:
- Tình yêu vô điều kiện: Mẹ luôn yêu thương con vô điều kiện, bất kể con có sai sót hay hoàn hảo thế nào. Tình yêu của mẹ luôn đong đầy và không bao giờ vơi cạn.
- Sự che chở: Mẹ luôn là người bảo vệ và che chở cho con, đem lại cho con cảm giác an toàn và yên bình. Sự che chở của mẹ giúp con vững bước trên con đường đời.
- Sự chăm sóc: Mẹ luôn chăm sóc từng bữa ăn, giấc ngủ và từng bước đi của con. Sự chăm sóc của mẹ không chỉ dừng lại ở việc nuôi dưỡng thể chất mà còn nuôi dưỡng tâm hồn con.
Câu 4 (Trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức)
Bà đã kể cho trẻ nghe những câu chuyện gì? Hãy nêu những điều bà muốn gửi gắm trong những câu chuyện đó.
Gợi ý trả lời:
Bà đã kể cho trẻ nghe những câu chuyện cổ tích, những truyện ngụ ngôn và những bài học đạo lý từ cuộc sống. Những câu chuyện này mang những thông điệp sâu sắc mà bà muốn gửi gắm đến trẻ:
- Lòng nhân ái: Qua những câu chuyện về lòng nhân ái và sự giúp đỡ người khác, bà muốn trẻ hiểu rằng lòng tốt và sự chia sẻ là những giá trị quý báu trong cuộc sống.
- Tinh thần vượt khó: Những câu chuyện về sự kiên trì, vượt qua khó khăn và không bỏ cuộc giúp trẻ hiểu rằng mọi khó khăn đều có thể vượt qua nếu ta có đủ ý chí và lòng quyết tâm.
- Tình yêu thương gia đình: Những câu chuyện về tình yêu thương giữa các thành viên trong gia đình giúp trẻ nhận thức được tầm quan trọng của gia đình và giá trị của tình cảm gia đình.
- Bài học đạo đức: Các truyện ngụ ngôn với những bài học đạo đức giúp trẻ phân biệt được đúng sai, thiện ác và biết sống đúng đắn, trung thực.
Câu 5 (Trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức)
Theo cách nhìn của nhà thơ, điều bố dành cho trẻ có gì khác so với điều bà và mẹ dành cho trẻ?
Gợi ý trả lời:
Soạn bài chuyện cổ tích về loài người theo cách nhìn của nhà thơ, những điều bố dành cho trẻ khác biệt so với bà và mẹ ở các khía cạnh sau:
- Sự mạnh mẽ và kỷ luật: Bố thường đại diện cho sức mạnh và sự kiên định, giúp trẻ học cách đối mặt với thử thách và phát triển tính kỷ luật. Bố thường dạy trẻ về lòng dũng cảm và sự tự lập.
- Những bài học cuộc sống: Bố thường chia sẻ với trẻ những bài học thực tế, giúp trẻ hiểu rõ về xã hội và cuộc sống. Điều này giúp trẻ chuẩn bị tốt hơn để bước vào đời.
- Hướng dẫn và định hướng: Bố thường đóng vai trò người hướng dẫn, đưa ra những định hướng đúng đắn cho tương lai của trẻ, giúp trẻ xác định mục tiêu và phấn đấu để đạt được.
Câu 6 (Trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức)
Trong khổ thơ cuối, em thấy hình ảnh trường lớp và thầy giáo hiện lên như thế nào?
Gợi ý trả lời:
Trong khổ thơ cuối, hình ảnh trường lớp và thầy giáo hiện lên một cách trang nghiêm và đầy ý nghĩa.
- Trường lớp: Trường học được miêu tả như một ngôi nhà thứ hai của trẻ, nơi mà các em được học tập, rèn luyện và phát triển toàn diện. Hình ảnh trường lớp hiện lên với sự chăm sóc chu đáo và không gian đầy ắp tiếng cười, niềm vui của trẻ em.
- Thầy giáo: Thầy giáo được miêu tả như người hướng dẫn, người dìu dắt trẻ em trên con đường học tập. Thầy giáo không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn dạy trẻ về những giá trị đạo đức, lối sống và cách đối nhân xử thế. Hình ảnh thầy giáo hiện lên với sự tận tâm, kiên nhẫn và tấm lòng yêu thương vô bờ bến dành cho học trò.
Câu 7 (Trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức)
Nhan đề Chuyện cổ tích về loài người gợi lên cho em những suy nghĩ gì?
Gợi ý trả lời:
Nhan đề Chuyện cổ tích về loài người gợi lên nhiều suy nghĩ và cảm xúc về cuộc sống và con người:
- Sự kỳ diệu và hồn nhiên: Nhan đề gợi lên một thế giới kỳ diệu, giống như những câu chuyện cổ tích, nơi mà mọi điều tốt đẹp và kỳ diệu đều có thể xảy ra. Nó khơi gợi trí tưởng tượng và sự hồn nhiên của trẻ em.
- Giá trị nhân văn: Câu chuyện cổ tích thường chứa đựng những bài học về lòng tốt, sự chân thành và tình yêu thương. Nhan đề này gợi nhắc về những giá trị nhân văn cao đẹp mà con người cần gìn giữ và phát huy.
- Cuộc sống như một câu chuyện: Nhan đề còn cho thấy cuộc sống của con người cũng giống như một câu chuyện cổ tích, với những khó khăn, thử thách nhưng cũng đầy ắp niềm vui, hạnh phúc và những điều kỳ diệu.
- Sự kết nối giữa các thế hệ: Câu chuyện cổ tích thường được kể từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên sự kết nối và truyền đạt những giá trị văn hóa, đạo đức từ đời này sang đời khác.
Câu 8 (Trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức)
Câu chuyện về nguồn gốc của loài người qua lời thơ của tác giả Xuân Quỳnh có gì khác so với những câu chuyện về nguồn gốc loài người mà em đã biết? Sự khác biệt ấy có ý nghĩa như thế nào?
Gợi ý trả lời:
Câu chuyện về nguồn gốc của loài người qua lời thơ của tác giả Xuân Quỳnh có nhiều điểm khác biệt so với những câu chuyện về nguồn gốc loài người thông thường:
- Góc nhìn trẻ thơ: Khác với những câu chuyện về nguồn gốc loài người thường mang tính khoa học hoặc thần thoại, bài thơ của Xuân Quỳnh nhìn nhận nguồn gốc loài người từ góc nhìn trẻ thơ, hồn nhiên và trong sáng. Điều này tạo nên một cảm giác mới lạ và thú vị.
- Tập trung vào tình cảm: Trong bài thơ, nguồn gốc loài người không chỉ là sự xuất hiện vật chất mà còn là sự ra đời của những tình cảm đẹp đẽ như tình yêu thương của mẹ, sự che chở của bố và những bài học quý báu từ bà.
- Giá trị nhân văn: Bài thơ nhấn mạnh đến các giá trị nhân văn và đạo đức, những điều tạo nên bản chất tốt đẹp của con người. Sự khác biệt này nhấn mạnh rằng điều quan trọng nhất không chỉ là sự tồn tại mà còn là những giá trị tinh thần và đạo đức mà con người mang lại.
- Sự giản dị và gần gũi: Bài thơ mang đến một cách nhìn gần gũi và giản dị về nguồn gốc loài người, không xa lạ và cao siêu như các thần thoại, nhưng lại vô cùng ấm áp và đầy tình cảm.
Soạn bài Chuyện cổ tích về loài người - Kết nối tri thức: Viết kết nối với đọc
Yêu cầu: Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) thể hiện cảm xúc của em về một đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Chuyện cổ tích về loài người.
Gợi ý trả lời:
Trong bài thơ "Chuyện cổ tích về loài người" của Xuân Quỳnh, hình ảnh người bố trong câu thơ "Muốn cho trẻ hiểu biết, thế là bố sinh ra" khiến em xúc động sâu sắc. Bố hiện lên như một biểu tượng của sự vững chắc, an toàn, là nơi con cái có thể dựa vào mỗi khi mệt mỏi. Sự so sánh bố với mặt đất, cây xanh gợi lên trong em cảm giác yên bình, bảo vệ, như cách bố luôn ở bên và che chở cho gia đình. Đoạn thơ khiến em liên tưởng đến những lần bố đã âm thầm hy sinh, lao động vất vả để mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho con cái. Điều này càng làm em thêm yêu thương và kính trọng bố, người luôn là bờ vai vững chãi để em nương tựa trong cuộc sống.
Bài tập liên hệ
Chuyện cổ tích về loài người của Xuân Quỳnh là một tác phẩm đầy ý nghĩa và thông điệp, mang lại những giá trị nhân văn sâu sắc và cảm xúc ấm áp cho người đọc. Việc soạn bài Chuyện cổ tích về loài người thông qua giải bài tập liên hệ sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về tác phẩm.
Bài tập 1 (Trang 19 Vở thực hành Ngữ văn 6 tập 1)
Những căn cứ để xác định Chuyện cổ tích về loài người là một bài thơ
Gợi ý trả lời:
Chuyện cổ tích về loài người được xác định là một bài thơ bởi các yếu tố như cách sử dụng ngôn từ, cấu trúc và nhịp điệu. Bài thơ sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, biểu cảm, dễ gợi cảm xúc cho người đọc.
Cấu trúc câu thơ ngắn gọn, cô đọng, mỗi dòng thơ thường mang ý nghĩa sâu sắc, giúp truyền tải thông điệp của tác giả một cách mạnh mẽ. Hơn nữa, bài thơ có sự lặp lại nhịp điệu, âm hưởng, giúp tạo nên một giai điệu du dương, thu hút, đúng như tính chất của một bài thơ. Tất cả những yếu tố này cùng tạo nên nét độc đáo và thu hút của Chuyện cổ tích về loài người, phân biệt nó với các thể loại văn học khác.
Bài tập 2 (Trang 19 Vở thực hành Ngữ văn 6 tập 1)
Những biến đổi kì diệu của thế giới sau khi trẻ con ra đời qua miêu tả của nhà thơ
Gợi ý trả lời:
Trong Chuyện cổ tích về loài người, Xuân Quỳnh đã miêu tả một cách tuyệt đẹp những thay đổi kỳ diệu của thế giới sau khi trẻ con ra đời. Thế giới trở nên sống động hơn, ngập tràn tình yêu thương và hy vọng. Mọi thứ từ mặt trời, mặt trăng đến các vì sao đều sáng rực và đẹp đẽ hơn để chào đón sự hiện diện của trẻ thơ.
Trẻ em được xem là nguồn gốc của những điều kỳ diệu, mang lại niềm vui và hạnh phúc cho nhân loại. Thế giới qua lăng kính của trẻ em trở nên trong sáng, tươi mới, và đầy sức sống. Nhà thơ đã dùng hình ảnh ẩn dụ để mô tả sự xuất hiện của trẻ em như một phép màu, làm thay đổi hoàn toàn diện mạo của thế giới.
Bài tập 2 (Trang 19 Vở thực hành Ngữ văn 6 tập 1)
Những điều tác giả Xuân Quỳnh muốn gửi tới trẻ con qua những câu chuyện kể
Gợi ý trả lời:
Qua Chuyện cổ tích về loài người, Xuân Quỳnh muốn gửi gắm đến trẻ con thông điệp về tình yêu thương, sự trân trọng và niềm tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Tác giả khuyến khích trẻ em hãy sống thật tốt, yêu thương những người xung quanh và luôn tin vào những điều kỳ diệu, bởi chính các em là những điều kỳ diệu của thế giới.
Xuân Quỳnh cũng mong muốn trẻ con nhận ra rằng chúng luôn được bảo vệ, yêu thương bởi những người lớn, và rằng chúng đóng vai trò quan trọng trong việc làm cho thế giới trở nên tươi đẹp hơn. Những câu chuyện trong bài thơ không chỉ là lời nhắn nhủ của tác giả mà còn là nguồn cảm hứng để trẻ em hiểu và quý trọng giá trị của bản thân và cuộc sống.
Qua việc soạn bài Chuyện cổ tích về loài người, học sinh sẽ hiểu rõ hơn về ý nghĩa của bài thơ và nhận thức được những giá trị đạo đức, nhân văn mà tác giả gửi gắm.