1. Hiện nay Việt Nam có bao nhiêu lễ hội?
Theo số liệu thống kê, hiện nay tại Việt Nam có hơn 8000 lễ hội được tổ chức vào các dịp trong năm và ước tính bình quân mỗi ngày sẽ diễn ra 20 lễ hội lớn nhỏ. Mỗi lễ hội tại Việt Nam đều là dịp để tôn vinh những người có công với đất nước, thể hiện sự đoàn kết dân tộc và bày tỏ lòng yêu nước sâu sắc.
Bên cạnh đó, những lễ hội truyền thống ở Việt Nam còn là dịp để người dân trên khắp ba miền Tổ quốc tụ họp và khám phá những nét đẹp văn hóa, đời sống tinh thần của 54 dân tộc anh em.
2. Điểm danh những lễ hội truyền thống ở Việt Nam hiện nay
Việt Nam là đất nước có lịch sử văn hóa lâu đời. Những lễ hội truyền thống ở Việt Nam không chỉ là ngày kỷ niệm và tôn vinh giá trị truyền thống mà còn là cơ hội để người dân và du khách khám phá những nét đẹp văn hóa độc đáo. Dưới đây là danh sách những lễ hội truyền thống ở Việt Nam mà bạn nhất định phải tham gia ít nhất một lần:
2.1. Lễ hội Đền Hùng
Lễ hội Đền Hùng là một trong những lễ hội truyền thống ở Việt Nam được tổ chức từ ngày 6/3 âm lịch đến hết ngày 10/3 âm lịch hàng năm. Lễ hội này được tổ chức tại Đền Hùng, nằm trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh, xã Hy Cương, TP. Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
Lễ hội Đền Hùng không chỉ là dịp để tưởng nhớ và tôn vinh các vị vua Hùng - những người có công lao trong việc dựng nước và giữ nước, mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết và lòng yêu nước của toàn dân. Hiện nay, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Nghi thức lễ trong lễ hội Đền Hùng:
- Chủ tế đọc lời cầu nguyện trước ngai thờ của các vị vua Hùng.
- Đoàn tế thực hiện nghi thức quỳ lạy trước bài vị các vua Hùng.
- Rước kiệu
Các hoạt động diễn ra trong lễ hội Đền Hùng:
- Thi hát xoan
- Thi hát ca trù
- Tham gia trò chơi đi cầu tre
- Tham gia trò chơi ném còn
- Tham gia hội thi đấu vật, gói bánh
- Tham gia trò chơi bắt vịt, chọi gà,...
2.2. Hội Gióng
Nhắc đến những lễ hội truyền thống ở Việt Nam chắc chắn phải kể đến Hội Gióng. Đây là lễ hội được tổ chức từ ngày 7/4 âm lịch đến hết ngày 9/4 âm lịch hàng năm tại đền Phù Đổng, xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội. Được biết, Hội Gióng là một trong số ít các lễ hội truyền thống ở Việt Nam được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào tháng 11 năm 2010.
Hội Gióng được tổ chức mỗi năm một lần nhằm mô phỏng lại các trận đấu chống giặc ngoại xâm của Thánh Gióng - vị anh hùng của dân tộc. Ngày hội này cũng giúp người dân nâng cao nhận thức về sự tàn bạo của chiến tranh và sức mạnh của sự đoàn kết trong việc chiến đấu và bảo vệ chủ quyền quốc gia.
Nghi thức lễ trong Hội Gióng:
- Nghi lễ tế Thánh
- Lễ rước nước để lau rửa tự khí từ đền Hạ
- Lễ Duyệt tướng
- Lễ Khám đường
Các hoạt động trong Hội Gióng:
- Diễn kịch mô phỏng lại các trận chiến chống giặc Ân của Thánh Gióng
- Tham gia các trò chơi dân gian như đua ngựa, kéo co
2.3. Hội Lim
Hội Lim là một trong những lễ hội truyền thống ở Việt Nam được tổ chức tại huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Lễ hội này được xem là tinh hoa của văn hóa vùng Kinh Bắc. Hội Lim được tổ chức từ ngày 9 đến ngày 14 tháng Giêng âm lịch, trong đó nghi thức lễ và các hoạt động chính đều diễn ra vào ngày 13 tháng Giêng.
Hội Lim có nguồn gốc từ thế kỷ 18 và phát triển mạnh mẽ tại vùng đất cổ Lim, nơi gắn bó với nhiều yếu tố lịch sử và truyền thống văn hiến của Bắc Ninh. Với sự đổi mới của tướng công Nguyễn Đình Diễn và quận công Đỗ Nguyên Thụy, hội Lim ngày càng trở nên đặc sắc với nhiều hoạt động thú vị, thu hút đông đảo người dân tham gia.
Nghi thức lễ trong hội Lim:
- Lễ rước
- Tế lễ thành hoàng
- Tế lễ các danh thần liệt nữ của quê hương
- Dâng hương thờ Phật
- Dâng hương cúng bà mụ Ả
Các hoạt động trong hội Lim:
- Thi hát dân ca Quan họ Bắc Ninh
- Tham gia các trò chơi dân gian như đấu cờ, đấu vật, đấu võ, thi nấu cơm, thi dệt cửi,...
2.4. Lễ hội Chùa Hương
Lễ hội Chùa Hương được biết đến là một trong những lễ hội truyền thống ở Việt Nam, thu hút rất nhiều Phật tử từ khắp nơi đến tham gia và hành hương. Lễ hội này được diễn ra tại khu danh thắng chùa Hương, thuộc Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, Hà Nội. Lễ hội Chùa Hương diễn ra từ tháng 1 đến tháng 3 âm lịch, nhưng sôi động nhất là từ mùng 6 tháng Giêng.
Chùa Hương không chỉ là nơi linh thiêng mà còn là đại diện cho sự dung hòa giữa thực và mơ, giữa tiên và tục. Lễ hội Chùa Hương không chỉ mang đậm tinh thần tôn giáo của người Việt mà còn là dịp để người dân thể hiện sự đoàn kết. Tham gia lễ hội Chùa Hương, bạn không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên mùa xuân mà còn khám phá các nét văn hóa dân tộc đặc sắc.
Nghi thức lễ trong lễ hội Chùa Hương:
- Lễ mở cửa rừng diễn ra vào ngày mùng 6 tháng Giêng.
- Nghi thức dâng hương cúng Phật
Các hoạt động trong lễ hội Chùa Hương:
- Hát chèo
- Leo núi
- Chèo thuyền
- Hát chầu văn,...
2.5. Lễ hội Nghinh Ông
Trong số những lễ hội truyền thống ở Việt Nam, lễ hội Nghinh Ông là lễ hội lớn nhất của ngư dân vùng biển, được tổ chức hàng năm tại đảo Phú Quốc vào ngày 15 và 16 tháng 8 âm lịch. Lễ hội này được gọi bằng nhiều tên khác nhau như lễ tế cá "Ông", lễ cầu ngư, lễ nghinh "Ông",... nhưng đều mang một ý nghĩa chung cá "Ông" là vị thần bảo trợ của ngư dân trên biển.
Từ xa xưa, tín ngưỡng thờ cá Ông đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần và tâm linh của người dân làng biển. Lễ hội Nghinh Ông không chỉ là dịp để tưởng nhớ và tôn thờ "Đức ngài Cá Ông" mà còn là dịp để ngư dân vùng biển cầu mong một năm bội thu, sóng yên biển lặn.
Nghi thức lễ trong lễ hội Nghinh Ông:
- Lễ rước kiệu
- Lễ tế
Các hoạt động trong lễ hội Nghinh Ông:
- Trang trí cờ hoa
- Rước Ông ra biển bằng ghe tàu
- Ngư dân mời thỉnh lẫn nhau, ăn uống, trò chuyện
2.6. Hội Đua voi Buôn Đôn
Hội Đua voi Buôn Đôn là một trong những lễ hội truyền thống của người dân vùng cao Tây Nguyên, diễn ra ở tỉnh Đắk Lắk. Lễ hội này được tổ chức 2 năm 1 lần vào tháng 3 âm lịch, tôn vinh tinh thần võ thuật và tài nghệ thuần dưỡng voi của người dân Tây Nguyên.
Hội Đua voi Buôn Đôn là dịp để cầu mong cho một mùa vụ mới tốt tươi, ấm no cho dân làng. Lễ hội không chỉ là diễn ra các cuộc thi đua voi mà còn là cơ hội để du khách trải nghiệm ẩm thực đặc sắc, cưỡi voi tham quan buôn làng và trải nghiệm hành trình lội sông Sêrêpốk tham quan Rừng Yok Don.
Nghi thức lễ trong hội Đua voi Buôn Đôn:
- Lễ cúng Nước
- Lễ cúng sức khỏe Voi
- Lễ Đâm Trâu
- Lễ hội văn hóa các dân tộc tại huyện Buôn Đôn
- Lễ mừng mùa
- Lễ tắm Voi
Các hoạt động trong hội Đua voi Buôn Đôn:
- Thi Voi đá bóng
- Thi Voi bơi
- Thi Voi chạy
2.7. Lễ hội Hoa Lư Ninh Bình
Lễ hội Hoa Lư hay còn được biết đến với các tên gọi khác như hội Trường Yên hay hội Cờ Lau, là một trong những lễ hội có niên đại lịch sử lâu đời nhất Việt Nam. Được tổ chức hàng năm tại cố đô Hoa Lư, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, lễ hội này nhằm tôn vinh vị anh hùng dân tộc Đinh Tiên Hoàng - người đã xây dựng kinh đô Hoa Lư và lập ra nhà nước Đại Cồ Việt.
Lễ hội Hoa Lư không chỉ là dịp để tưởng nhớ và tôn vinh những vị vua anh hùng mà còn là phản ánh lịch sử và văn hóa Việt Nam qua ba triều đại Đinh, Lê, Lý. Tính đến nay, lễ hội này vẫn có tầm ảnh hưởng lớn và là một trong những lễ hội truyền thống ở Việt Nam. Nhiều thông tin cho hay lễ hội Hoa Lư đang hướng tới việc nâng cấp thành Quốc lễ.
Nghi thức lễ trong lễ hội Hoa Lư:
- Lễ mở cửa đền.
- Lễ rước nước
- Lễ dâng hương
- Lễ rước lửa
- Lễ tiến phẩm
- Lễ mộc dục
- Lễ rước kiệu
Các hoạt động trong lễ hội Hoa Lư:
- Diễn kịch tái hiện các sự kiện lịch sử tại kinh đô Hoa Lư
- Diễn Cờ lau tập trận
- Diễn xếp chữ Thái Bình
- Hội thi Người đẹp Hoa Lư
- Hội thi Cúp bóng chuyền Hoa Lư
- Thi hát chèo
- Các hội thi thể thao như bóng chuyền nam, kéo co, cờ người, đấu vật, chèo thuyền, chọi gà,...
2.8. Lễ hội Yên Tử
Lễ hội Yên Tử được diễn ra vào mùa xuân để cầu mong một năm mới bình an, phát tài, phát lộc. Đây không chỉ là dịp các phật tử hành hương về đất Phật giữa cảnh thiên nhiên hùng vĩ của vùng núi Yên Tử mà còn là cơ hội để tôn vinh công đức của Phật hoàng Trần Nhân Tông - người đã khai sinh ra Thiền phái Trúc Lâm.
Lễ hội Yên Tử cũng được biết đến là một trong những lễ hội truyền thống ở Việt Nam và là một trong những lễ hội có quy mô lớn nhất diễn ra hàng năm tại Trung tâm Văn hóa Trúc Lâm Yên Tử, Quảng Ninh. Lễ hội này kéo dài từ ngày 10 tháng Giêng đến hết tháng 3 âm lịch, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương.
Nghi thức lễ trong lễ hội Yên Tử:
- Lễ mở cửa rừng Yên Tử
- Nghi thức dâng hương, tụng kinh niệm phật
- Lễ tế cáo trời đất, Phật tổ, các vị sơn thần
- Lễ cầu quốc thái dân an
Các hoạt động trong lễ hội Yên Tử:
- Thỉnh chuông
- Chúc phúc đầu năm
- Gióng trống
2.9. Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên
Lễ hội Cồng chiêng không chỉ là lễ hội truyền thống của Tây Nguyên mà còn là một trong những lễ hội truyền thống ở Việt Nam, mang đậm nét văn hóa cổ truyền. Tại Đắk Lắk - trung tâm văn hóa của khu vực Tây Nguyên, lễ hội này được tổ chức đặc biệt long trọng và trang nghiêm, thu hút sự quan tâm của cả du khách trong và ngoài nước.
Cùng với việc trình diễn những giai điệu hoành tráng, lễ hội còn là cơ hội để du khách khám phá nét đẹp văn hóa, đời sống của các dân tộc thiểu số tại vùng Tây Nguyên. Cồng chiêng không chỉ là một loại nhạc cụ mà còn thể hiện sức mạnh và tinh thần giao hòa với thiên nhiên, đồng thời là sự kết nối giữa các thế hệ.
Nghi thức lễ trong lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên:
- Lễ hội đường phố
- Lễ cúng cơn mưa đầu mùa
- Ngày văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên
- Lễ mừng nhà Rông mới
- Lễ mừng lúa mới
Các hoạt động trong lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên:
- Trình diễn nghệ thuật đánh chiêng theo điệu nhạc
- Trình diễn nghệ thuật chỉnh chiêng
- Thi hát dân ca
- Hội thi dệt thổ cẩm, đan lát, tạc tượng,...
2.10. Lễ hội Lồng tồng
Lễ hội Lồng tồng là một trong những lễ hội truyền thống ở Việt Nam, thể hiện những nét đẹp văn hóa của người Tày. Lễ hội này được tổ chức hàng năm để cầu mong một mùa màng bội thu, cuộc sống người dân ấm no, hạnh phúc. Tại nhiều địa phương như Tuyên Quang, Thái Nguyên, Lào Cai, lễ hội Lồng tồng được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam.
Lễ hội Lồng tồng bắt đầu bằng việc quét dọn nhà cửa, sau đó là chuẩn bị các mâm cỗ truyền thống. Đây không chỉ là nghi lễ của mùa xuân mà còn là dịp để chị em phụ nữ thể hiện sự khéo léo trong việc nấu nướng và chuẩn bị các món ăn truyền thống.
Các hoạt động trong lễ hội Lồng tồng:
- Quét dọn nhà cửa
- Chuẩn bị các món ăn truyền thống để đón khách
- Chuẩn bị mâm cỗ làm lễ xuống đồng
- Lễ khấn mưa thuận gió hòa.
2.11. Lễ hội miếu Bà Chúa Xứ
Lễ hội Miếu Bà Chúa Xứ hay còn được biết đến là lễ Vía Bà là một trong những lễ hội truyền thống của người dân Nam bộ, diễn ra tại thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang, dưới chân Núi Sam.
Lễ hội miếu Bà Chúa Xứ kéo dài từ đêm 23 đến 27 tháng 4 âm lịch. Lễ hội không chỉ bao gồm những nghi lễ truyền thống như lễ tắm và thay áo cho tượng Bà, mà còn là cơ hội để kết nối văn hóa và lịch sử giữa cộng đồng người Kinh với các dân tộc khác. Qua lễ hội Miếu Bà Chúa Xứ, người dân Châu Đốc gắn kết với nhau trong tinh thần hòa bình và cùng nhau lưu giữ những giá trị văn hóa và lịch sử của vùng đất phía Tây Nam của Tổ quốc.
Nghi thức lễ trong lễ hội miếu Bà Chúa Xứ:
- Lễ rước bài vị từ lăng Thoại Ngọc Hầu về miếu Bà.
- Lễ Xây Chầu - Hát Bội
- Lễ Túc Yết
- Lễ Chính Tế
Các hoạt động trong lễ hội miếu Bà Chúa Xứ:
- Tham gia các trò chơi dân gian như kéo co, cờ tướng, chọi gà, đẩy gậy,...
- Trình diễn múa mâm thao
- Biểu diễn múa lân sư rồng
- Trình diễn múa bóng rỗi
- Biểu diễn múa đĩa chén,...
2.12. Lễ Vu lan thắng hội
Lễ Vu lan thắng hội hay còn gọi là lễ hội Cúng Ông Bổn Cầu Kè, là một trong những lễ hội truyền thống ở Việt Nam nói chung và người dân Nam bộ nói riêng. Lễ hội này diễn ra từ ngày 25 đến ngày 28 tháng Bảy âm lịch tại thị trấn Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh.
Lễ Vu lan thắng hội kỷ niệm và tôn vinh Ông Bổn, một nhân vật trong truyền thuyết có công lớn trong việc mở đường di cư và làm ăn của người Hoa đến vùng đất này. Lễ Vu lan thắng hội thể hiện tình đoàn kết, yêu thương cộng đồng và tạo điều kiện cho việc giao lưu giữa các tín ngưỡng, tôn giáo.
Nghi thức lễ trong Vu lan thắng hội:
- Lễ Thỉnh chư Phật
- Lễ Thỉnh chư Thần Thánh
- Lễ Thỉnh kinh - đánh động
- Lễ Trình tổ khai chung
- Lễ Hưng tác
- Lễ Khai kinh
- Lễ Cầu quốc thái dân an
- Lễ Xá hạc
Ngoài các lễ hội kể trên, hiện nay Việt Nam còn có rất nhiều lễ hội văn hóa theo từng vùng miền như lễ Khao Lề Thế Lính, lễ vía Ngũ Hành Nương Nương, lễ hội Ngư Ông, lễ hội chùa Bái Đính,...
Những lễ hội truyền thống ở Việt Nam thể hiện nét đẹp văn hóa của các dân tộc và là dịp để tôn vinh công lao của những vị anh hùng trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Mỗi lễ hội đều có nghi thức lễ và các hoạt động khác nhau, thu hút sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước.