Tìm hiểu cây lúa nước tại Việt Nam
Trước khi tìm hiểu vì sao hoạt động kinh tế chính của người Kinh ngày xưa là sản xuất nông nghiệp trồng cây lúa nước, hãy điểm qua một số nội dung liên quan đến loại cây trồng này.
Cây lúa nước (Oryza sativa L.) là loại cây trồng quan trọng nhất thuộc nhóm ngũ cốc, đóng vai trò trụ cột trong nền nông nghiệp và văn hóa Việt Nam. Lúa nước được trồng khắp mọi miền đất nước, từ đồng bằng sông Hồng phì nhiêu màu mỡ đến những vùng đất phèn mặn ở đồng bằng sông Cửu Long.
Người Việt Nam đã có truyền thống trồng lúa nước từ hàng nghìn năm trước. Theo các bằng chứng khảo cổ học, người Việt cổ đã biết trồng lúa nước từ thời tiền sử, cách đây khoảng 7.000 năm. Lúa nước được xem là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa và tâm linh của người Việt.
Cây lúa nước là loại cây thân thảo, thuộc họ Lúa (Poaceae). Cây lúa có thể cao từ 0,5 đến 2 mét, tùy thuộc vào giống lúa và điều kiện sinh trưởng. Thân lúa mềm, mọc thẳng đứng và có nhiều đốt. Lá lúa dài, mảnh và màu xanh lục. Hoa lúa mọc thành cụm trên bông lúa. Hạt lúa được gọi là gạo, là phần quan trọng nhất của cây lúa.
Cây lúa nước đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế, văn hóa và xã hội của Việt Nam. Đây là lý do vì sao hoạt động kinh tế chính của người Kinh ngày xưa là sản xuất nông nghiệp trồng cây lúa nước:
- Về kinh tế: Lúa nước là cây lương thực chính của Việt Nam, chiếm hơn 90% tổng sản lượng lương thực cả nước. Việt Nam thuộc top các quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất trên thế giới.
- Về văn hóa: Lúa nước gắn liền với nhiều phong tục tập quán, lễ hội truyền thống của người Việt Nam. Hình ảnh cây lúa và hạt gạo xuất hiện trong nhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật.
- Về xã hội: Ngành trồng lúa nước tạo ra nguồn thu nhập chính cho hàng triệu người nông dân Việt Nam. Lúa nước cũng góp phần đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn.
Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), hàng năm Việt Nam sản xuất khoảng 43-45 triệu tấn lúa, tương đương 26-28 triệu tấn gạo. Việt Nam luôn đứng trong tốp đầu thế giới về xuất khẩu gạo, đạt từ 5-7 triệu tấn/năm với giá trị trên 2 tỷ USD (số liệu thống kê từ 2016-2022). Đặc biệt, năm 2023, Việt Nam xuất khẩu được 8,1 triệu tấn gạo, thu về 4,6 tỷ USD.
Vì sao hoạt động kinh tế chính của người Kinh ngày xưa là sản xuất nông nghiệp trồng cây lúa nước?
Câu hỏi: Vì sao hoạt động kinh tế chính của người Kinh ngày xưa là sản xuất nông nghiệp trồng cây lúa nước?
Trả lời: Vì họ cư trú chủ yếu ở vùng đồng bằng.
Để lý giải cho việc vì sao hoạt động kinh tế chính của người Kinh ngày xưa là sản xuất nông nghiệp trồng cây lúa nước, các thống kê và nghiên cứu cho thấy:
Vùng đồng bằng có điều kiện tự nhiên thuận lợi với đất đai màu mỡ, được bồi đắp hàng năm bởi các con sông lớn như sông Hồng và sông Cửu Long. Đất phù sa này rất thích hợp cho canh tác nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa nước.
Thêm vào đó, hệ thống sông ngòi và kênh rạch phong phú ở vùng đồng bằng cung cấp nguồn nước dồi dào cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp. Nguồn nước ngọt ổn định này là yếu tố quan trọng thu hút người dân đến định cư. Đó là lý do vì sao người xưa chủ yếu sống ở vùng đồng bằng để phát triển kinh tế.
Khí hậu vùng đồng bằng cũng rất phù hợp với hoạt động sản xuất nông nghiệp. Khí hậu nhiệt đới gió mùa với lượng mưa phong phú và nhiệt độ ấm áp quanh năm tạo điều kiện thuận lợi cho cây lúa phát triển. Chu kỳ mùa vụ rõ ràng, với sự phân chia mùa mưa và mùa khô, giúp người dân dễ dàng lên kế hoạch và thực hiện các vụ mùa lúa hiệu quả.
Về mặt kinh tế và xã hội, vùng đồng bằng là nơi có địa hình bằng phẳng, dễ dàng cho việc xây dựng nhà cửa, đường xá và cơ sở hạ tầng. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc sống và sản xuất.
Giao thông ở vùng đồng bằng cũng thuận tiện hơn nhờ địa hình bằng phẳng và hệ thống sông ngòi phát triển, giúp dễ dàng kết nối và giao thương với các vùng khác. Khu vực này thường là trung tâm kinh tế, nơi tập trung các hoạt động sản xuất, thương mại và dịch vụ, thu hút người dân đến cư trú và làm việc.
Hoạt động trồng cây lúa nước của Việt Nam năm 2024
Những con số “biết nói” sau có thể phần nào lý giải vì sao hoạt động kinh tế chính của người Kinh ngày xưa là sản xuất nông nghiệp trồng cây lúa nước:
Năm 2024 ghi dấu ấn với vụ đông xuân bội thu, gieo cấy 2,96 triệu ha, tăng nhẹ so với cùng kỳ. Nhờ áp dụng các tiến bộ kỹ thuật và quy trình sản xuất tiên tiến, năng suất lúa đạt 68,7 tạ/ha, sản lượng 20,3 triệu tấn, tăng 90 nghìn tấn so với vụ trước. Đây là thành quả đáng tự hào của ngành nông nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân.
Tuy nhiên, vụ hè thu 2024 lại ảm đạm hơn khi dự báo sản xuất gặp nhiều khó khăn do hạn hán, thiếu nước, mưa bão. Diện tích gieo cấy dự kiến đạt 1,91 triệu ha, năng suất 57,8 tạ/ha, sản lượng 11 triệu tấn.
Theo Cục trưởng Trồng trọt Nguyễn Như Cường, "Sâu bệnh ở vụ hè thu thường diễn biến phức tạp hơn, cộng thêm liên kết sản xuất, tiêu thụ còn yếu, khiến giá trị nông sản thấp, tiềm ẩn nguy cơ "được mùa, rớt giá'".
Ngành Nông nghiệp đang nỗ lực tháo gỡ những nút thắt, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, đồng thời đẩy mạnh liên kết chuỗi giá trị để nâng cao giá trị nông sản, hướng đến phát triển bền vững.
Như vậy, việc người xưa sống chủ yếu ở đồng bằng là lý do vì sao hoạt động kinh tế chính của người Kinh ngày xưa là sản xuất nông nghiệp trồng cây lúa nước. Điều này phụ thuộc vào yếu tố địa hình, thời tiết và văn hóa thời xưa.
