Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm
Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm là thao tác đầu tiên bạn cần làm khi soạn bài Những ngôi sao xa xôi.
Tác giả
Tác giả Lê Minh Khuê sinh năm 1949 tại huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hoá.
Cuộc đời
Năm 1965, Lê Minh Khuê tham gia vào lực lượng thanh niên xung phong đi chống Mỹ cứu nước. Đến năm 1967, bà có những sáng tác đầu tay và năm 1969 tác giả bắt đầu viết văn.
Phong cách sáng tác
Tác giả là một ngòi bút giàu nữ tính, nhẹ nhàng, tinh tế và đặc sắc.
Thành tựu văn học
Một số tác phẩm chính và tiêu biểu của tác giả để bạn có thể liên hệ, so sánh khi soạn bài Những ngôi sao xa xôi: Cao điểm mùa hạ, Tôi đã không quên, Bi kịch nhỏ, Cuộc chơi, Màu xanh man trá,...
Tác phẩm
Dựa vào hướng dẫn soạn bài Những ngôi sao xa xôi, hoàn cảnh sáng tác và bố cụ văn bản được xác định như sau:
Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi được viết vào năm 1971 trong lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra vô cùng ác liệt. Thời điểm đó, bà từng là chiến sĩ thanh niên xung phong tại tuyến đường Trường Sơn.
Bố cục:
- Phần 1: (Từ đầu đến ngôi sao trên mũ): Phương Định kể về cuộc sống và công việc tại tổ trinh sát mặt đường của cô.
- Phần 2: (Tiếp đến chị Thao bảo): Nho bị thương, hai chị em lo lắng và chăm sóc cho cô.
- Phần 3: (Còn lại): Sự lạc quan, vui vẻ của 3 cô gái trước cơn mưa đá đột ngột.
Tóm tắt nội dung
Khi thực hiện thao tác soạn văn 9 những ngôi sao xa xôi, việc tóm tắt nội dung sẽ giúp bạn khái quát được chi tiết quan trọng cần ghi nhớ trong tác phẩm.
Tình huống truyện
Những ngôi sao xa xôi là câu chuyện kể về ba cô gái thanh niên xung phong: Thao, Phương Định và Nho tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn giai đoạn kháng chiến chống Mỹ.
Diễn biến
Ba cô gái trẻ này tham gia tổ trinh sát với công việc là phá bom, đo khối lượng đất đá và lấp vào hố bom để thông đường cho đoàn xe ra mặt trận. Họ yêu thương và gắn bó với nhau như người thân, mặc dù mỗi người có một cá tính riêng. Trong một lần phá bom, Nho không may bị thương và đồng đội đã tận tình chăm sóc cô.
Kết thúc
Một trận mưa đá ập đến đã gợi lên trong tâm trí Phương Định những hoài niệm về quá khứ, nhưng cô vẫn tiếp tục lạc quan sống và chiến đấu.
Giá trị nội dung và nghệ thuật
Hai yếu tố quan trọng thể hiện qua tác phẩm đó là giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật. Theo hướng dẫn soạn bài Những ngôi sao xa xôi bạn cần đảm bảo được các yếu tố đó gồm các ý sau:
Giá trị nội dung
Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi đã khắc họa một cách rõ nét tâm hồn trong sáng và đầy mơ mộng cùng tinh thần lạc quan và giàu nghị lực của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
Giá trị nghệ thuật
Tác phẩm sử dụng phương thức trần thuật với ngôi kể thứ nhất, lựa chọn nhân vật người kể chuyện cũng là nhân vật trong truyện. Nghệ thuật khắc họa nhân vật đặc sắc qua việc miêu tả tâm lý và ngôn ngữ nhân vật.
Hướng dẫn soạn bài Những ngôi sao xa xôi sách Cánh diều
Nếu đang sử dụng bộ sách Cánh diều, học sinh cần trả lời được 5 câu hỏi dưới đây theo hướng dẫn soạn bài Những ngôi sao xa xôi ngắn nhất:
Câu 1, trang 121, sách Ngữ văn 9 tập 2
Truyện được tường thuật từ ngôi thứ nhất theo lời kể của nhân vật chính là Phương Định. Cách lựa chọn vai kể không những phù hợp với nội dung của tác phẩm mà còn thuận lợi cho việc miêu tả, thể hiện thế giới nội tập, những cảm xúc và suy nghĩ của các nhân vật.
Câu 2, trang 121, sách Ngữ văn 9 tập 2
Điểm chung của 3 cô gái: Họ đều rất trẻ (dễ xúc động, mộng mơ,...), đều có tinh thần trách nhiệm cao, dũng cảm.
Nét riêng:
- Phương Định: Cô gái trẻ Hà Nội, nhạy cảm, đầy mơ mộng, hay sống với những kỷ niệm của tuổi thiếu nữ.
- Nho: Xinh xắn, hồn nhiên, trong chiến đấu lại rất nhanh gọn, dù bị thương nhưng không hề rên la.
- Chị Thao: Tổ trưởng, là người từng trải, mơ ước có phần thiết thực hơn, cương quyết, táo bạo và bình tĩnh trong công việc.
Câu 3, trang 121, sách Ngữ văn 9 tập 2
Nhân vật Phương Định ý thức được vẻ đẹp của bản thân. Cô luôn mến mộ những người có “ngôi sao trên mũ”. Cô làm quen với hố bom nổ và sự căng thẳng hằng ngày. Nhưng mỗi lần phá bom lại là một thử thách mới.
Gặp cơn mưa đá bất ngờ, tính cách hồn nhiên của cô được thể hiện ra rất rõ ràng. Cơn mưa gợi lên cho cô nỗi nhớ về thành phố, về mẹ, về những ngôi sao to trên bầu trời thành phố.
Câu 4, ttrang 121, sách Ngữ văn 9 tập 2
Về ngôn ngữ, ngôn từ trần thuật của truyện phù hợp với nhân vật kể chuyện: Phương Đinh là cô gái thanh niên xung phong người Hà Nội ra chiến trường - đã khiến cho truyện có được giọng điệu và ngôn từ tự nhiên, gần với lời ăn tiếng nói hằng ngày của người Hà Nội, trẻ trung và đặc biệt giàu chất nữ tính.
Câu 5, trang 121, sách Ngữ văn 9 tập 2
Câu chuyện cho người đọc thấy được tuổi trẻ thế hệ thanh niên trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ gặp nhiều gian lao, hiểm nguy nhưng họ vẫn luôn sáng ngời tinh thần tự do, dũng cảm và ngang tàn. Ở họ có sự kết hợp hoàn hảo giữa phẩm chất anh hùng cao đẹp và tâm hồn sáng ngời bộ đội Cụ Hồ.
Hướng dẫn soạn bài Những ngôi sao xa xôi sách Kết nối tri thức
Đối với sách Kết nối tri thức, học sinh soạn văn 8 Những ngôi sao xa xôi cần trả lời 5 câu hỏi sau để nắm được nội dung của bài học:
Câu 1, trang 47, sách Ngữ văn 8 Tập 2
Câu chuyện được kể qua lời của nhân vật Phương Định, ngôi thứ nhất, xưng “tôi”.
Tác dụng:
- Tạo điều kiện thuận lợi để tác giả miêu tả biểu hiện thế giới nội tâm trực tiếp nói lên cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật.
- Tạo ra điểm nhìn phù hợp để miêu tả sinh động hiện thực tàn khốc của cuộc chiến.
- Rút ngắn khoảng cách giữa người kể chuyện và người đọc.
Câu 2, trang 47, sách Ngữ văn 8 Tập 2
Trên một cao điểm, giữa vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm tháng chống Mỹ ác liệt.
Câu 3, trang 47, sách Ngữ văn 8 Tập 2
Ba cô gái thanh niên xung phong làm nhiệm vụ phá bom tại cao điểm ác liệt trên tuyến đường Trường Sơn. Họ làm việc riêng theo ý thích trong một chiếc hang và trò chuyện về những ước mơ sau chiến tranh.
Máy bay ném bom xuống, ba cô gái ra đường phá bom, bom nổ, Nho bị thương. Phương Định và Thao quan tâm và cùng chăm sóc vết thương cho đồng đội.
Một cơn mưa đá đột ngột trút xuống cao điểm khiến ba cô gái thích thú. Họ cùng ngắm mưa, Phương Định nhớ về thành phố tuổi thơ.
Một đêm yên tĩnh, Phương Đinh và Nho ngắm nhìn đoàn quân ra trận, trong lòng họ dâng trào tình yêu đồng đội.
Câu 4, trang 47, sách Ngữ văn 8 Tập 2
Nhân vật chính trong truyện là ba cô gái trẻ: Phương Định, Nho và chị Thao:
|
Nét chung của ba cô gái |
Có tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc |
||
|
Kiên cường, dũng cảm và trách nhiệm đối với công việc |
|||
|
Có ước mơ, tâm hồn lãng mạn |
|||
|
Yêu đồng chí, đồng đội |
|||
|
Nét riêng của mỗi người |
Phương Định |
Nho |
Thao |
|
|
|
|
|
Nhân xét chung về ba cô gái |
Họ là những người thanh niên tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ. |
||
Câu 5, trang 47, sách Ngữ văn 8 Tập 2
Đây là thế hệ đã phải chịu đựng nhiều gian khổ, mất mát, hy sinh nhưng họ tự nguyện chấp nhận để sẵn sàng cống hiến và hy sinh.
Họ mang trong mình những phẩm chất, tính cách rất trong sáng, đáng yêu và có đời sống tâm hồn cao đẹp, phong phú.
Từ đó đã để lại bài học cho thế hệ trẻ hiện nay luôn phải biết ơn lớp cha anh đi trước, thấy được trách nhiệm của mình để sống xứng đáng với sự hy sinh đó.
Bài tập liên hệ
Sau khi đã hoàn thành đúng theo các hướng dẫn soạn bài Những ngôi sao xa xôi lớp 8, bạn nên tham khảo thêm một số bài tập liên hệ dưới đây để nắm chắc kiến thức hơn:
Câu hỏi 1
Đề bài: Một số bài thơ, đoạn thơ hay viết về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mỹ?
Gợi ý
Khi soạn bài Những ngôi sao xa xôi, bạn có thể liên hệ với một số tác phẩm nằm trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ viết về chủ đề thế hệ trẻ như:
- Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Tác giả: Phạm Tiến Duật)
- Khoảng trời - hố bom (Tác giả: Lâm Thị Vĩ Dạ)
- Gửi em cô thanh niên xung phong (Tác giả: Phạm Tiến Duật).
Câu hỏi 2
Đề bài: Phân tích hình ảnh của nhân vật Phương Định trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi?
Gợi ý
Nhân vật Phương Định là một cô gái Hà thành có vẻ đẹp hồn nhiên, lạc quan. Đồng thời, cô cũng là một chiến sĩ dũng cảm và đầy gan dạ. Cô yêu thương những đồng đội của mình thể hiện qua hành động chăm sóc cho Nho chu đáo. Hình ảnh của Phương Định rất đáng tự hào và là đại diện tiêu biểu cho lớp trẻ thời kỳ kháng chiến.
Có thể thấy việc soạn bài Những ngôi sao xa xôi chi tiết sẽ giúp các bạn học sinh nắm chắc kiến thức xoay quanh văn bản để dễ dàng phân tích, liên hệ và so sánh tác phẩm, gặt hái được điểm số cao hơn trong các kỳ thi.
