Tìm hiểu chung về tác phẩm Lễ rửa làng của người Lô Lô
Việc nghiên cứu thông tin về tác giả và tác phẩm trong khi soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô là rất quan trọng. Điều này không chỉ giúp học sinh có cái nhìn tổng quát hơn mà còn tạo điều kiện để họ khám phá về các giá trị văn hóa và phong tục tập quán của cộng đồng Lô Lô.
Tác giả
Phạm Thùy Dung là một nhà báo và biên tập viên nổi bật của tạp chí Di Sản, nơi cô đảm nhận vai trò quan trọng trong việc phát triển và quản lý nội dung của tạp chí. Với kinh nghiệm dày dặn trong lĩnh vực báo chí và biên tập, Phạm Thùy Dung không chỉ góp phần xây dựng các bài viết chất lượng cao mà còn đóng vai trò chủ chốt trong việc định hình hướng đi và chiến lược nội dung của tạp chí.
Sự tận tâm và chuyên nghiệp của cô đã giúp tạp chí Di Sản khẳng định vị thế của mình trong ngành xuất bản và truyền thông, mang đến cho độc giả những thông tin và phân tích sâu sắc về các vấn đề liên quan đến di sản văn hóa.
Tác phẩm
Soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô không thể thiếu phần tác phẩm. Đây là một văn bản thuyết minh, thuộc thể loại văn bản cung cấp thông tin và giải thích chi tiết về nghi lễ truyền thống. Tác phẩm này được trích đăng trong tạp chí "Di Sản" vào số phát hành tháng 12 năm 2019. Với mục đích chính là thuyết minh, văn bản cung cấp cái nhìn sâu rộng về lễ hội của người Lô Lô, giải thích ý nghĩa và các hoạt động liên quan đến nghi lễ này.
Khi soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô, chúng ta có thể có bố cục gồm 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu…“độc đáo, thú vị”: Giới thiệu về lễ rửa làng của người Lô Lô.
- Phần 2: Từ phần tiếp theo…“làm mất thiêng”: Miêu tả quá trình chuẩn bị và thực hiện nghi lễ rửa làng.
- Phần 3: Phần còn lại: Phân tích ý nghĩa văn hóa của phong tục này.
Về mặt giá trị nội dung, văn bản đã cung cấp cho người đọc một cái nhìn toàn diện và chi tiết về phong tục rửa làng của người Lô Lô, giúp họ nhận diện rõ nét các yếu tố văn hóa và tinh thần đặc sắc của cộng đồng này. Về mặt giá trị nghệ thuật, văn bản nổi bật với lối viết nhẹ nhàng và giàu hình ảnh. Câu từ ngắn gọn và đơn giản nhưng lại đầy sức gợi, tạo sự hấp dẫn và cuốn hút người đọc. Với sự khác biệt và nổi bật về hai giá trị này, việc soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô sẽ trở nên đặc sắc hơn.
Tóm tắt nội dung
Trước khi bắt đầu việc soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô chi tiết, bạn nên thực hiện việc tóm tắt nội dung tác phẩm. Việc này giúp chắt lọc các ý chính cần tập trung, từ đó nâng cao hiệu quả của quá trình soạn bài.
Hằng năm, sau khi kết thúc mùa vụ, cộng đồng người Lô Lô tổ chức nghi lễ rửa làng. Họ thực hiện các nghi thức truyền thống không chỉ để tưởng nhớ nguồn cội mà còn để cùng nhau cầu chúc cho một cuộc sống thịnh vượng và ấm no. Lễ rửa làng phản ánh quan niệm rằng không gian sống cần được thanh tẩy định kỳ.
Trước ngày lễ, người dân chuẩn bị các vật phẩm như thẻ hương, chén nước, giấy trúc và một con gà trống. Trong buổi lễ, thầy cúng sẽ bọc giấy trúc quanh chén nước; nếu nước trong chén không bị thấm hoặc tràn ra ngoài, nghi lễ được coi là thành công.
Cây tre dài được khoét một lỗ ở giữa và lấp đầy bằng đất sẽ được trang trí với hình nhân bằng giấy màu và hương cắm theo hàng dọc, tượng trưng cho con ngựa. Sau khi hoàn tất nghi lễ, cộng đồng cảm thấy nhẹ nhõm hơn và tin tưởng vào một tương lai tươi sáng phía trước.
Soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô ngắn gọn bộ sách Kết nối tri thức
Để giúp học sinh hiểu rõ nội dung và ý nghĩa của tác phẩm, dưới đây là hướng dẫn chi tiết, tập trung vào những điểm cốt lõi cần chú ý trong quá trình soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô.
Soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô trước khi đọc
Câu 1 (T84, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Hãy kể sơ lược về một phong tục thể hiện văn hóa sống gắn bó với thiên nhiên của dân tộc Việt Nam mà em biết.
Gợi ý trả lời:
Hàng năm, vào mùa xuân và mùa thu, các làng quanh đền Hùng tổ chức lễ hội với mục tiêu cầu mong mùa màng bội thu, con người khỏe mạnh và gia đình đông đúc. Lễ hội này được biết đến như là một phần của tín ngưỡng phồn thực, phản ánh niềm tin của các cộng đồng nông nghiệp nơi đây.
Để giải thích một cách dễ hiểu, “phồn thực” đề cập đến sự sinh trưởng và phát triển. Biểu tượng chính của sự sinh sôi nảy nở trong tín ngưỡng này là “nõ nường”. Do đó, quanh đền Hùng có nhiều làng thờ các biểu tượng sinh thực khí, thể hiện rõ nét tín ngưỡng phồn thực của khu vực.
Câu 2 (T84, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Chắc hẳn em đã từng nghe giới thiệu về quy luật của một trò chơi hay hoạt động nào đó. Để tiếp cận với việc soạn văn 7 Lễ rửa làng của người Lô Lô, em hãy trình bày ấn tượng của em về việc giới thiệu này.
Gợi ý trả lời:
- Em đã từng được giới thiệu về các quy tắc và luật lệ của những trò chơi như đá cầu, nhảy dây, trốn tìm, ô ăn quan,...
- Sau khi nghe về các quy tắc và luật lệ này, em cảm thấy rất hào hứng và muốn tham gia ngay vào những trò chơi đó.
Soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô trong khi đọc
Câu 1 (T85, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Liên hệ: Thời điểm nào trong năm thường được chọn để tổ chức lễ hội?
Gợi ý trả lời:
Thời điểm: Sau khi kết thúc mùa vụ
Câu 2 (T85, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Chú ý cách tác giả dẫn dắt người đọc vào những thông tin chính của văn bản.
Gợi ý trả lời:
- Giới thiệu về cộng đồng người Lô Lô.
- Tiếp theo, mô tả những phẩm chất nổi bật và các lễ hội truyền thống của họ, sau đó chuyển sang nghi lễ rửa làng của người Lô Lô.
Câu 3 (T85, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Theo dõi và cho biết thời điểm để diễn ra lễ rửa làng và những việc phải chuẩn bị cho ngày lễ?
Gợi ý trả lời:
Thời điểm tổ chức lễ rửa làng: Được thực hiện mỗi ba năm một lần, vào tháng 5 hoặc 6 âm lịch.
Các công việc chuẩn bị cho lễ hội bao gồm:
- Chuẩn bị lễ vật: thẻ hương, chén nước, giấy trúc và con gà trống.
- Vào tối hôm trước, thầy cúng sẽ thắp hương, đặt giấy trúc và chén nước tại góc nhà đồng thời khấn xin tổ tiên chấp thuận cho việc tổ chức lễ.
- Vào ngày lễ, nghi thức cúng bao gồm sự tham gia của một thầy cúng chính, một thầy cúng phụ, cùng với một số nam giới hỗ trợ.
Câu 4 (T85, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Theo dõi và cho biết sự miêu tả chi tiết về các món đồ lễ?
Gợi ý trả lời:
- Hai con dê: Sử dụng để xua đuổi tà ma nhờ vào mùi hương đặc trưng.
- Một con gà trống trắng, hạt ngô, cỏ, kiếm gỗ, rượu ngô, kiếm sắt, ba cành lau, ba cành đào,...
- Cây tre dài được khoét một lỗ ở giữa và lấp đầy bằng đất sau đó cắm hình nhân để biểu thị sự sợ hãi của các linh hồn trước cộng đồng người dân.
Câu 5 (T86, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Theo dõi và cho biết khi những đoàn hành lễ đi quanh làng bản, các bên tham dự buổi lễ phải làm gì?
Gợi ý trả lời:
- Hai người dẫn dắt hai con dê.
- Các thành viên còn lại đảm nhận các nhiệm vụ như quấy hạt ngô, mang cây tre giả hình ngựa, xách con gà trống trắng cùng các cành đào, mận, lau, vải đỏ,... và đi theo thầy cúng vào từng gia đình.
- Khi đến từng nhà, gia chủ cần chuẩn bị sẵn hình nhân, hai bó củi, hai bó cỏ và thể hiện thái độ cung kính, thành tâm.
Câu 6 (T86, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Theo dõi và cho biết lễ rửa làng có tác động tinh thần tích cực gì?
Gợi ý trả lời:
Sau khi hoàn tất nghi lễ, mọi người cảm thấy nhẹ nhõm và lạc quan hơn về một tương lai đầy hứa hẹn.
Câu 7 (T86, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Hãy chú ý các quy định nghiêm ngặt của hoạt động sau ngày lễ chính?
Gợi ý trả lời:
- Sau khi lễ cúng kết thúc, phải chờ đợi 9 ngày trước khi người ngoài mới được phép vào làng.
- Trong trường hợp có người lạ vào làng trước thời hạn quy định, người đó sẽ phải chuẩn bị lễ vật và thực hiện một nghi lễ cúng lại.
Soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô sau khi đọc
Câu 1 (T87, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Trình bày những thông tin chủ yếu về lễ rửa làng mà em góp nhặt được từ văn bản.
Gợi ý trả lời:
Thời điểm tổ chức: Sau khi kết thúc mùa vụ.
Chuẩn bị:
- Lễ vật cần chuẩn bị: Thẻ hương, giấy trúc, chén nước và con gà trống.
- Trước lễ: Vào tối hôm trước, thầy cúng sẽ thắp hương, đặt giấy trúc và chén nước ở góc nhà, đồng thời khấn xin tổ tiên chấp thuận cho việc tổ chức lễ.
- Thành phần nghi lễ: Vào ngày lễ, bao gồm một thầy cúng chính, một thầy cúng phụ và một số nam giới trong làng.
Diễn biến hoạt động:
- Đoàn thực hiện lễ: Đoàn cúng gồm thầy cúng chính, thầy cúng phụ và một số nam giới trong làng sẽ đi khắp các gia đình vừa di chuyển vừa gõ chiêng trống để tạo không khí rộn ràng.
- Đồ lễ: Đoàn mang theo các lễ vật như gà, dê, rượu ngô, cỏ,...
Câu 2 (T87, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Theo em, tác giả viết văn bản với mục đích gì và tác giả đã thực hiện mục đích này như thế nào?
Gợi ý trả lời:
- Theo quan điểm của em, mục đích của tác giả khi viết văn bản này là cung cấp cái nhìn sâu sắc về lễ rửa làng của người Lô Lô. Tác giả muốn nhấn mạnh rằng lễ rửa làng của người Lô Lô đã góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa của cộng đồng dân tộc thiểu số Việt Nam.
- Để đạt được mục tiêu đó, tác giả đã trình bày một cách chi tiết về lễ rửa làng, bao gồm thời điểm tổ chức, thông tin chính, các công việc chuẩn bị cho ngày lễ và những quy định nghiêm ngặt liên quan đến nghi thức.
Câu 3 (T87, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Trong các hoạt động diễn ra tại lễ hội rửa làng của người Lô Lô mà văn bản nhắc đến, hoạt động nào bắt buộc thực hiện theo luật lệ, hoạt động nào không cần thực hiện theo luật lệ?
Gợi ý trả lời:
- Các hoạt động phải tuân theo quy định bao gồm: Lựa chọn ngày tổ chức, chuẩn bị lễ vật, mời thầy cúng, đoàn người di chuyển khắp làng, tiếp đón đoàn cúng và cấm người lạ vào làng.
- Các hoạt động không nằm trong quy định bao gồm việc tổ chức tiệc tùng và uống rượu mừng.
Câu 4 (T87, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Trong các hoạt động diễn ra ở ngày lễ, tính cộng đồng của ngày lễ đã được tô đậm qua những thông tin cụ thể nào?
Gợi ý trả lời:
Tính cộng đồng trong các hoạt động của ngày lễ được thể hiện rõ qua những chi tiết sau:
- Ngoài những lúc làm việc vất vả, người dân cùng nhau tụ họp để thực hiện các nghi lễ truyền thống.
- Họ đồng lòng thực hiện nghi lễ cùng nhau.
- Sau khi hoàn thành lễ, tất cả mọi người đều cảm thấy nhẹ nhõm và thoải mái.
=> Những chi tiết về tính cộng đồng này chính là chìa khóa cho việc soạn văn Lễ rửa làng của người Lô Lô trở nên đặc sắc hơn.
Câu 5 (T87, SGK Ngữ văn 7, Tập 2): Qua việc soạn văn bản Lễ rửa làng của người Lô Lô, em có rút ra được kinh nghiệm gì cho việc tạo lập văn bản giới thiệu quy luật của một hoạt động hay trò chơi?
Gợi ý trả lời:
Qua việc nghiên soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô, em đã rút ra được những kinh nghiệm quý báu trong việc soạn thảo các văn bản giới thiệu quy tắc hoặc luật lệ của một trò chơi hay hoạt động, bao gồm:
- Nắm vững quy tắc hoặc luật lệ liên quan đến trò chơi hoặc hoạt động mà bạn đang giới thiệu.
- Xây dựng thông tin một cách hợp lý, khoa học và dễ hiểu nhằm giúp người đọc dễ dàng tiếp thu và nắm bắt các quy định.
Bài tập liên hệ
Bài tập liên hệ có vai trò không thể thiếu, giúp học sinh vận dụng và củng cố kiến thức thu được từ việc soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô.
Câu hỏi: Hãy viết đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận của em về những giá trị sống được thể hiện qua hoạt động rửa làng của người Lô Lô.
Gợi ý trả lời:
Sau khi soạn bài Lễ rửa làng của người dân Lô Lô, em nhận thấy rõ nét tính cộng đồng và niềm tự hào về thiên nhiên cũng như sự trân trọng môi trường sống của người Lô Lô. Là một trong những dân tộc thiểu số có số lượng dân cư ít nhất tại Việt Nam, người Lô Lô thường sinh sống tập trung trong các bản làng cố định. Dù trong những lúc lao động vất vả, họ vẫn thường tụ họp để tổ chức các nghi thức truyền thống hướng về cội nguồn. Lễ rửa làng là một trong những lễ hội tiêu biểu của họ, nơi mọi người cùng nhau quyết định thời điểm tổ chức và chuẩn bị cho ngày lễ. Sự cẩn thận và chỉn chu trong việc lựa chọn lễ vật phản ánh đức tính tốt đẹp của cộng đồng người Lô Lô.
Soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô đã làm nổi bật một tín ngưỡng độc đáo của cộng đồng này. Rõ ràng, lễ rửa làng không chỉ bảo tồn mà còn thể hiện những giá trị vô cùng quan trọng trong đời sống của người Lô Lô.
