Dàn ý phân tích Vội vàng
Vội vàng của Xuân Diệu là một bài thơ tiêu biểu trong phong trào Thơ mới. Bài thơ này không chỉ mới về cách nhìn nhận, quan niệm thẩm mỹ mà còn thể hiện sự tân tiến trong cách truyền tải cảm xúc của tác giả.
Mở bài
- Giới thiệu tác giả Xuân Diệu cùng những đóng góp cho Thơ Mới
- Dẫn dắt vào phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu - Bài thơ tiêu biểu cho phong cách của Xuân Diệu.
Thân bài
a. Phân tích Vội vàng: Tình yêu mãnh liệt với cuộc sống trần gian
- Tác giả mô tả "Ánh nắng" mùa xuân là biểu tượng của sự ấm áp, tươi sáng và tràn đầy sức sống; "hương" mùa xuân tượng trưng cho sự tinh túy của đất trời, nơi mọi vật chất hội tụ.
- Hành động "tắt nắng" và "buộc gió" là những ước vọng không thể thực hiện vì đi ngược lại quy luật tự nhiên.
- Sử dụng cấu trúc lặp "Tôi muốn... để" cùng với các động từ mạnh như "tắt" và "buộc", kết hợp với nhịp điệu nhanh, mạnh mẽ, diễn tả mong muốn mãnh liệt, vội vàng, không muốn bỏ lỡ những vẻ đẹp của thiên nhiên.
Những điều này thể hiện ước muốn bất tử hóa vẻ đẹp, giữ lại sắc đẹp của đời vì đó là những hoa lá tươi thắm, ngọt ngào nhưng dễ tan biến.
- Cụm từ "này đây" được lặp lại 5 lần như một lời mời gọi, kết hợp với phương pháp liệt kê, diễn tả sự giàu có, phong phú của thiên nhiên và niềm vui sướng của tác giả.
- Nhà thơ sử dụng các biện pháp tu từ nhân hóa, dùng các danh từ mang tính nhân bản như "tuần tháng mật", "khúc tình si" để miêu tả thiên nhiên, kết hợp với "ong bướm", "yến anh" như những đôi tình nhân, tạo nên một vườn xuân mơ mộng, lãng mạn, như một vườn yêu, vườn tình.
- Các tính từ "xanh rì", "phơ phất" gợi lên hình ảnh thiên nhiên mùa xuân tươi trẻ, tràn đầy sức sống.
- Hình ảnh "ánh sáng chớp hàng mi" và "thần vui" đầy sức gợi cảm. Đối với Xuân Diệu, mỗi ngày được sống, được ngắm nhìn ánh sáng mặt trời, và cảm nhận hương sắc của thiên nhiên là một ngày đầy vui sướng.
Những dòng thơ thể hiện bức tranh xuân không chỉ rực rỡ mà còn tràn ngập ánh sáng và niềm vui.
- So sánh độc đáo "Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần" cho thấy thiên nhiên được cảm nhận qua lăng kính tình yêu đôi lứa, bằng cả thể xác và tâm hồn.
Phân tích Vội vàng của Xuân Diệu, ta có thể thấy tâm trạng say đắm, ngất ngây trong sự hưởng thụ tình yêu ngọt ngào nơi thiên đường trần thế với câu thơ "Tôi sung sướng nhưng vội vàng một nửa", ngắt đôi, thể hiện cảm giác lo âu về sự ngắn ngủi, mong manh của kiếp người, thúc giục thi nhân sống nhanh, tận hưởng hết mình.
b. Phân tích Vội vàng: Quan điểm mới mẻ của Xuân Diệu về thời gian
- Nhận thức về sự trôi chảy của thời gian: "Xuân đang đến, nghĩa là xuân đang qua/ Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già".
- Mùa xuân quay trở lại nhưng tuổi trẻ không thể quay lại, không thể nào sống lại thời kỳ năng động, đầy nhiệt huyết như xưa.
- Sự chia ly bao phủ cả dòng chảy vô tận của thời gian và khoảng cách trong không gian.
- Thiên nhiên cũng nhuốm màu chia lìa: Màu thời gian thấm đẫm sắc chia phôi, núi sông thầm thì lời chia tay, những cơn gió xuân từng tràn trề giờ cũng lặng lẽ trong nỗi buồn. Tiếng chim vàng anh ngân nga khúc nhạc tình cũng phải dừng lại.
- Từ "ôi" cất lên nhẹ nhàng nhưng đầy cảm xúc, vừa tiếc nuối lại vừa như một lời thúc giục.
c. Phân tích Vội vàng: Khao khát sống mãnh liệt và yêu đời của nhà thơ
- Lời thúc giục "mau đi thôi" cho thấy sự thưởng thức thiên nhiên, cuộc sống và thời gian.
- Khao khát sống mạnh mẽ, mong muốn được yêu thương: Ta muốn ôm...
- Đối tượng muốn ôm: Cả sự sống mới mẻ và tươi trẻ, mây gió hòa quyện gắn bó, đồng điệu, cánh bướm say đắm trong tình yêu, cảnh sắc, cây cỏ tươi sáng, thiên nhiên tràn đầy ánh sáng và hương thơm.
- Câu thơ cuối: “Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi” thể hiện khao khát mãnh liệt để tận hưởng cuộc sống.
Kết bài
Phân tích bài Vội vàng giúp học sinh hiểu rõ hơn giá trị to lớn về nội dung - nghệ thuật cùng bút pháp và con người Xuân Diệu.
Gợi ý sơ đồ tư duy phân tích Vội vàng Xuân Diệu
Tham khảo sơ đồ tư duy để khái quát được nội dung chính, từ đó dễ dàng phân tích Vội vàng. Nhờ những ý chính trong sơ đồ tư duy, học sinh dễ dàng ghi nhớ, cảm nhận những đặc sắc trong tư tưởng, quan điểm sống, quan điểm nghệ thuật thể hiện qua ngòi bút phóng khoáng của “ông hoàng thơ tình” Xuân Diệu.
Gợi ý các mẫu Phân tích Vội vàng ngắn gọn, đủ ý, dễ nhớ
Bạn có thể tham khảo một số mẫu bài phân tích Vội vàng dựa trên dàn ý mẫu như sau.
Mẫu 1
Xuân Diệu, nhà thơ tiêu biểu của tình yêu và tuổi trẻ, luôn đong đầy tình yêu và sự nhiệt huyết trong từng câu thơ. Phân tich·bài thơ Vội vàng, người học có thể thấy dù chỉ phác họa một phần nhỏ của thiên nhiên nhưng cũng đủ để thể hiện tình yêu sâu sắc của ông với cuộc sống.
Mở đầu bài thơ, Xuân Diệu khẳng định mạnh mẽ và táo bạo mong muốn giữ lại vẻ đẹp của thiên nhiên:
“Tôi muốn … bay đi.”
Đoạn thơ này, Xuân Diệu sử dụng thể thơ ngũ ngôn để thể hiện cảm xúc, với câu thơ ngắn và nhịp điệu gấp gáp tượng trưng cho khát vọng cháy bỏng của ông. Điệp ngữ "Tôi muốn" thể hiện sự chủ động và kiêu hãnh, cùng với các hình ảnh như "tắt nắng" và "buộc gió" tượng trưng cho khát vọng chiếm đoạt quyền của tự nhiên. Xuân Diệu muốn giữ lại vẻ đẹp của đất trời, dù biết điều này là phi lý. Tình yêu đời và cuộc sống mạnh mẽ của ông làm cho ước muốn viển vông này trở nên đáng yêu và lãng mạn.
Những câu thơ ngắn gọn với nhịp điệu dồn dập này cho thấy khát vọng mãnh liệt của nhà thơ trong việc níu giữ những điều tươi đẹp.
“Của ong bướm ….
…….. ngon như cặp môi gần”
Xuân Diệu còn miêu tả cảnh thiên nhiên qua các giác quan khác nhau, từ âm thanh đến mùi hương, để vẽ nên một bức tranh sống động về mùa xuân. Ông khao khát tận hưởng từng khoảnh khắc của cuộc sống, nhấn mạnh sự ngắn ngủi của thời gian và tuổi trẻ. Những hình ảnh thiên nhiên như "ong bướm," "hoa quả," và "yến anh" đều được miêu tả một cách sống động và đầy tình tứ, thể hiện sự hòa quyện giữa thiên nhiên và tình yêu.
Xuân Diệu, với tâm hồn thi sĩ cao cả, đã khám phá vẻ đẹp lãng mạn của thiên nhiên quen thuộc. Ông mô tả tháng giêng như "cặp môi gần" của người tình, biểu tượng cho tình yêu đời cuồng nhiệt qua chữ "ngon".
Trong khi vui sướng, thi sĩ vẫn cảm thấy tiếc nuối, lo sợ về sự qua đi của thời gian.
“Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng…”, “Tôi không chờ …. hoài xuân” - hai câu thơ thể hiện nỗi lo lắng khôn nguôi của một con người luôn đau đáu trong lòng những ý niệm về thời gian.
“Xuân đương tới….
……………. tôi tiếc cả đất trời”
Đoạn thơ trình bày rõ lý do cho nỗi sợ và lo lắng của thi sĩ: Xuân tới, xuân qua nghĩa là tuổi trẻ đi mất. Thời gian và lượng trời chẳng thể đủ cho tâm tình và sức sống mãnh liệt của Xuân Diệu. Càng phân tích Vội vàng, người học càng cảm thấy nỗi ám ảnh về thời gian luôn hiện diện trong các tác phẩm của ông.
Xuân Diệu sử dụng ngôn ngữ tương phản để diễn tả sự khác biệt giữa mùa xuân của thiên nhiên và mùa xuân của con người. Ông thể hiện nỗi buồn và giận dữ khi so sánh sự vô hạn của đất trời với sự hữu hạn của đời người, nhấn mạnh rằng tuổi xuân của con người không tồn tại mãi như thiên nhiên. Ông cũng không ngừng tranh luận với quan niệm truyền thống về thời gian.
Cuối cùng, Xuân Diệu bày tỏ một mong muốn mãnh liệt: sống hết mình, tận hưởng mọi khoảnh khắc của tuổi trẻ, trước khi thời gian trôi qua.
“Ta muốn ôm… để rồi bài thơ kết thúc bằng một tiếng kêu đầy nhiệt huyết:
“Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi!” - lời khẳng định của một tâm hồn say mê cuộc sống, luôn khao khát yêu và sống trọn vẹn từng giây phút.
Thi phẩm Vội vàng không chỉ thể hiện rõ hồn thơ Xuân Diệu mà còn thể hiện bút pháp điêu luyện từ cách sử dụng từ ngữ, cách triển khai “nỗi sợ” vừa dễ hiểu vừa “đáng yêu” và dễ dàng đồng cảm. Bài thơ Vội vàng cũng đóng góp cho kho tàng thơ văn Việt Nam những giá trị sâu sắc, một trong những tượng đài khó thay thế trong phong trào Thơ Mới.
Mẫu 2
Lý do Xuân Diệu được đặc biệt chú ý là vì ông là “nhà thơ mới nhất trong số các nhà thơ mới.” Ông thể hiện rõ nhất cái tôi mới mẻ và bản sắc riêng trong thơ ca. "Vội Vàng" là bài thơ tiêu biểu cho sự bùng nổ của cái tôi Xuân Diệu với lòng yêu đời mãnh liệt và quan niệm sống mới mẻ mà ông muốn truyền tải.
Tên bài thơ "Vội Vàng" đã phản ánh triết lý sống của Xuân Diệu: sống nhanh, sống đầy đủ và không bỏ lỡ cơ hội. Ông thường xuyên thể hiện sự cuống quýt, giục giã trong thơ của mình.
“Tôi muốn tắt nắng…
….. bay đi”.
Khi phân tích Vội vàng, đọc 4 câu thơ đầu bài thể hiện quá rõ ràng “tâm ý” của Xuân Diệu với những khát khao “tắt nắng”, “buộc gió” để hương, để màu nhân gian chẳng bao giờ phai nhạt.
Tiếp đó, trong "Vội Vàng," ông tìm thấy thiên đường trên mặt đất và nhấn mạnh việc tận hưởng cuộc sống.
“Của ong bướm……
…………ngon như một cặp môi gần”
Bức tranh trần thế lộng lẫy như thiên đường của Xuân Diệu: Có “ong bướm”, “hoa”, “yến anh”,.. Ông yêu cuộc sống trần thế và muốn tận hưởng mọi khoảnh khắc trước khi quá muộn. Trong cuộc sống ấy có tháng giêng - khởi đầu của vạn vật - được mô tả ngon như một cặp môi gần. Từ ngữ tượng hình tràn đầy sức sống trai trẻ và những khao khát yêu và được yêu.
Tứ thơ đột nhiên có đoạn chuyển khi Xuân Diệu khựng lại: “Tôi sung sướng” nhưng lại “vội vàng một nửa” - Không “chờ nắng hạ” đã đến rồi mới nhớ mong, mới “hoài xuân”. Điều này thể hiện sự nhận thức sâu sắc và thức thời về quy luật thời gian và khát vọng sống mãnh liệt.
Và rồi Xuân Diệu lý giải cho cái sự ngược đời của mình:
“Xuân đương tới…
…. tiếc cả đất trời”
Điệp từ "Xuân" giúp nhấn mạnh sự lặp lại, tuần hoàn của thời gian, tạo cảm giác về dòng chảy thời gian vô tận, không ngừng nghỉ. Ngoài ra, hai câu thơ đối lập nhau "đương tới” “đương qua", “non” “già". Tương phản giữa sự non trẻ, tươi đẹp của mùa xuân với quy luật tàn lụi, già úa, thể hiện sự trôi đi nhanh chóng của thời gian.
Ngoài ra, Xuân Diệu mượn hình ảnh "xuân" để tượng trưng cho tuổi trẻ, thanh xuân của con người. Hình ảnh “xuân hết”, “tôi mất” thể hiện mối quan hệ mật thiết giữa con người và thời gian, đặc biệt là tuổi xuân. Con người cũng dần già úa và bước vào giai đoạn cuối của cuộc đời. Kèm theo đó là nỗi bất lực, nuối tiếc trước quy luật khắc nghiệt của tự nhiên. Con người khao khát níu giữ tuổi trẻ nhưng thời gian là hữu hạn, không thể cưỡng lại - “chẳng còn tôi mãi” nên mới “tiếc cả đất trời”
Ý thức được đời người quá ngắn ngủi, Xuân Diệu nhìn bức tranh thiên nhiên chẳng còn tươi vui: “Mùi tháng, năm… phai tàn sắp sửa”.
Để rồi giục giã “Mau đi thôi...” và thể hiện khát khao lòng mình “Ta muốn ôm…”. Ôm sự sống mơn mởn, ôm tất cả những gì tuổi trẻ đang có, ôm lấy xuân hồng để rồi “cắn vào ngươi”. Cá tính của Xuân Diệu thể hiện rất mạnh ở câu thơ này. Chỉ bằng một từ “cắn”, bao nhiêu khát khao tuổi trẻ tuôn trào, người đọc khi phân tích Vội vàng cũng không thể ngừng cảm thán: Thật mãnh liệt làm sao, ôi sức sống và nỗi niềm khát khao chế ngự thời gian - hạnh phúc
Đọc thơ Xuân Diệu, đặc biệt là "Vội Vàng," ta càng trân trọng cuộc sống hiện tại và hiểu rằng thông điệp của ông về việc sống đầy đủ vẫn còn nguyên giá trị. Hãy mở rộng lòng đón nhận cuộc sống và không để thời gian trôi qua vô nghĩa.
"Vội vàng" là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Xuân Diệu, thể hiện quan niệm sống mới mẻ, táo bạo của tác giả. Bài thơ mang giá trị nghệ thuật to lớn, được thể hiện qua các yếu tố sau:
Tổng hợp giá trị nội dung và nghệ thuật thông qua phân tích Vội vàng
"Vội vàng" là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Xuân Diệu, thể hiện quan niệm sống mới mẻ, táo bạo của tác giả. Bài thơ mang giá trị nội dung sâu sắc:
- Quan niệm sống mới mẻ và táo bạo của ông hoàng Thơ Mới.
- Nỗi ám ảnh về thời gian đi kèm niềm yêu đời, khát vọng sống mãnh liệt
Cùng với đó là giá trị nghệ thuật to lớn, được thể hiện qua các yếu tố:
- Ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, giàu sức gợi: Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, so sánh độc đáo, thể hiện cảm xúc mãnh liệt của nhà thơ.
- Sử dụng giọng thơ sôi nổi, gấp gáp: Thể hiện triết lý sống vội vàng, muốn tận hưởng mọi khoảnh khắc của cuộc đời.
- Kết hợp với nhịp thơ biến hóa: Tạo sự linh hoạt, sinh động và tăng sức gợi cho bài thơ.
- Hình ảnh thơ độc đáo, táo bạo: Sự sáng tạo và phá cách của nhà thơ.
Dù mỗi người có thể phân tích Vội vàng và cảm nhận khác nhau về tác phẩm nhưng nhìn chung, bài thơ đã khơi gợi trong lòng nhiều người đọc tình yêu cuộc sống, sự biết ơn với những niềm vui trần thế. Nhờ đó, học sinh thêm trân trọng đối với tuổi trẻ, trân trọng những khoảng thời gian không thể quay lại.
