1. Giới thiệu tổng quan về cá mập
Trước khi tìm hiểu kỹ cá mập đẻ con hay đẻ trứng, việc nắm bắt thông tin tổng quan của loài động vật này sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn về những đặc điểm sinh học và hình thái phát triển của chúng.
Cá mập được mệnh danh là "sát thủ đại dương" nhờ vào giác quan cực kỳ nhạy bén. Loài này thuộc nhóm cá sụn, xuất hiện vào khoảng hơn 420 triệu năm trước. Cá mập có thể sống ở độ sâu tới 3.000m so với mặt nước. Cá mập bao gồm hơn 440 loài, được chia thành 8 nhóm dựa trên hình thái sinh học. Dưới đây là tổng hợp các nhóm theo mối quan hệ tiến hóa từ thời cổ xưa đến hiện đại:
- Hexanchiformes: Cá mập bò và cá mập thằn lằn.
- Squaliformes: Cá mập Bramble, cá nhám gai, cá mập gai và Squalidae.
- Pristiophoriformes: Cá nhám cưa, với các loài mõm dài hình răng cưa, dùng để cắt nhỏ con mồi.
- Squatiniformes: Cá mập thiên thần.
- Heterodontiformes: Cá mập đầu bò/cá mập sừng.
- Orectolobiformes: Cá mập vằn, cá mập y tá và cá mập voi.
- Carcharhiniformes: Có đến 270 loài, bao gồm cá mập chồn, cá mập thợ săn, cá mập cầu hồn, cá mập mèo,...
- Lamniformes: Cá mập yêu tinh, cá nhám phơi nắng, cá mập miệng lớn, cá nhám, cá mập đuôi ngắn, cá mập đuôi dài, cá mập trắng lớn.
2. Cá mập đẻ con hay đẻ trứng?
Khi được hỏi cá mập đẻ con hay đẻ trứng, nhiều người cho rằng chúng chỉ đẻ con. Tuy nhiên, trên thực tế, phần lớn các loài cá mập đều đẻ trứng (oviparous) và trứng phát triển ngoài cơ thể mẹ cho đến khi nở.
Bên cạnh đó, cũng có một số loài khác không đẻ trứng trực tiếp ra ngoài môi trường. Trứng sẽ được nuôi dưỡng trong cơ thể mẹ cho đến khi phát triển toàn diện thành con non (viviparous). Nó còn có tên gọi khác là hiện tượng noãn thai sinh.
Ngoài ra, trứng của cá mập trong giai đoạn trưởng thành có kích thước lên tới 14 inches (35cm). Cá mập là loài vật đẻ trứng có kích thước lớn nhất thế giới.
3. Khả năng sinh sản kỳ lạ của cá mập
Một số trường hợp cá mập được ghi nhận có khả năng sinh sản vô tính, nghĩa là không cần giao phối với con đực. Chính vì vậy, việc xác định cá mập đẻ con hay đẻ trứng cũng trở nên phức tạp hơn. Về bản chất, quá trình này diễn ra do sự nhân đôi của nhiễm sắc thể trong trứng, tạo ra cá con mang gen di truyền giống hệt mẹ.
Những đặc điểm sinh sản này phản ánh các chiến lược sinh tồn đa dạng và khả năng thích nghi cao của cá mập.
4. Khả năng săn mồi của cá mập
Khả năng săn mồi của cá mập không có mối quan hệ trực tiếp với việc cá mập đẻ con hay đẻ trứng. Tuy nhiên, cả hai đặc điểm này đều liên quan đến tính thích nghi và sinh tồn của chúng trong môi trường sống. Cụ thể:
4.1. Giác quan nhạy bén
Cá mập nằm trong số những động vật săn mồi đáng sợ nhất hành tinh. Mọi giác quan của chúng đều được sử dụng như những vũ khí sát thương. Tuy nhiên, cá mập không chỉ nhìn thấy, nghe thấy con mồi mà còn cảm nhận được chúng.
- Khứu giác: Nhờ các cơ quan khứu giác nằm rải rác khắp mõm, cá mập có thể đánh hơi con mồi từ khoảng cách nhiều kilomet.
- Thị giác: Mặc dù thị lực và khả năng nhận biết màu sắc của cá mập bị hạn chế nhưng chúng lại có khả năng nhìn thấy trong điều kiện thiếu sáng rất tốt.
- Thính giác: Cá mập có thể cảm nhận được âm thanh tần số thấp từ xa, bao gồm tiếng quẫy đạp của con mồi tiềm năng.
- Giác quan điện: Một số loài cá mập sở hữu khả năng cảm nhận trường điện từ của con mồi, giúp chúng định vị và tấn công chính xác hơn.
- Các cơ quan cảm nhận: Cá mập có hàng ngàn cơ quan cảm nhận nằm rải rác trên da, giúp chúng nhận biết được những rung động dù nhỏ nhất của con mồi.
4.2. Cơ thể thích nghi
Cá mập đã tồn tại trên Trái đất hơn 400 triệu năm và trở thành những kẻ săn mồi đỉnh cao trong đại dương. Khả năng thích nghi phi thường của chúng với môi trường biển khắc nghiệt nhờ vào một số đặc điểm cơ thể độc đáo:
- Hàm răng sắc nhọn: Hàm cá mập chứa nhiều răng sắc nhọn, liên tục mọc mới để thay thế những chiếc răng đã cũ mòn. Lực cắn của cá mập có thể lên đến hàng tấn, đủ sức để xé nát con mồi lớn.
- Cơ thể linh hoạt: Nhờ cấu trúc cơ thể thon dài và vây linh hoạt, cá mập dễ dàng truy đuổi và tấn công con mồi.
- Lớp da dày: Lớp da dày và có cấu trúc đặc biệt của cá mập đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ giống nòi. Đây cũng chính là căn cứ để biết được cá mập đẻ con hay đẻ trứng.
4.3. Chiến thuật săn mồi đa dạng
Chiến thuật săn mồi đa dạng của cá mập phản ánh sự tinh vi và thông minh của loài cá này:
- Rình rập: Một số loài cá mập sử dụng chiến thuật rình rập, ẩn mình trong san hô hoặc rong biển để chờ con mồi đến gần trước khi tấn công bất ngờ.
- Truy đuổi: Những loài cá mập khác lại sử dụng tốc độ bơi nhanh để truy đuổi con mồi, áp đảo và khiến con mồi kiệt sức trước khi tấn công.
- Đánh bẫy: Cá mập sử dụng cơ thể to lớn để tạo ra lực hút, lừa con mồi vào bẫy.
- Săn theo bầy: Cá mập đôi khi sẽ săn mồi theo bầy đàn, phối hợp nhịp nhàng để bao vây và tấn công con mồi lớn hơn.
5. Những sự thật thú vị về cá mập
Trong quá trình tìm hiểu cá mập đẻ con hay đẻ trứng, nhiều người cũng tìm kiếm về những sự thật thú vị của loài động vật này. Bên cạnh vẻ ngoài và tập tính săn mồi cực đỉnh, cá mập còn có những điều rất đặc biệt:
- Sát thủ hàm thép: Cá mập trắng là loại cá có những cú đớp mạnh nhất trên thế giới, tương đương với lực nén khoảng 8 tấn.
- Cá mập thay răng nhiều lần: Cá mập thường bị mất răng do răng kẹt lại trên cơ thể con mồi.
- Bản năng bảo tồn giống loài: Gần sinh nở, bản năng thèm ăn của cá mập mẹ tạm thời biến mất để bảo vệ con khỏi hiểm nguy.
- Tuổi thọ của cá mập voi: Cá mập voi có thể sống tới 100 năm.
- Vận tốc kinh hoàng: Cá mập Mako vây ngắn sở hữu tốc độ bứt phá vượt trội, được cho là nhanh hơn tốc độ xe Porsche.
- Khả năng thích nghi vượt trội: Cá mập có thể nhịn ăn vài tháng, giúp chúng tồn tại và phát triển mà không phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn thức ăn.
- Bản năng sinh tồn: Khi một con cá mập mẹ đang sinh con, các con cá mập đầu tiên được sinh ra sẽ ăn những quả trứng vẫn chưa nở.
6. Những loài cá mập thú vị được con người phát hiện
Đại dương là một nơi rộng lớn, bí ẩn và vẫn còn nhiều sinh vật mà con người chưa biết đến. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã phát hiện ra một số loài cá mập thú vị trong những năm gần đây. Từ đó, những thắc mắc về cá mập đẻ con hay đẻ trứng cũng được quan tâm hơn bao giờ hết.
- Cá mập yêu tinh: Loài cá mập này có một mõm dài và hẹp cùng một hàm đầy răng nhọn. Cá mập yêu tinh là động vật noãn thai sinh.
- Cá mập Cookiecutter: Cookiecutter được xem là sinh vật nhỏ nhưng hung hãn và rất nguy hiểm. Giống với cá mập yêu tinh, cá mập Cookiecutter cũng đẻ con non.
- Cá mập Megamouth: Đây là một trong những loài cá mập lớn nhất, có chiều dài lên tới gần 5m và có trọng lượng khoảng 1.225 kg. Cá mập miệng to là loài đẻ trứng thai, tức là trứng cá mập non lớn lên và nở ra ngay trong bụng mẹ.
- Cá mập sừng sơn: Chúng có hình dạng cơ thể độc đáo và cặp sừng nhỏ nhô ra từ phía trên của mắt. Cá mập sừng sơn đẻ trứng hình xoắn ốc, giúp bảo vệ phôi bên trong và dễ dàng bám vào các bề mặt trong môi trường biển.
Việc hiểu cá mập đẻ con hay đẻ trứng đóng vai trò như một chìa khóa quan trọng để bảo tồn loài cá mập nói riêng và các loài khác nói chung trong môi trường tự nhiên. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho hệ sinh thái biển mà còn bảo vệ đa dạng sinh học của hành tinh.
