Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa
Để soạn bài Lặng lẽ Sa Pa hiệu quả nhất, bạn nên xây dựng được nền tảng kiến thức về tác phẩm cũng như tác giả Nguyễn Thành Long.
Tác giả Nguyễn Thành Long
Một số thông tin cơ bản nhất về tác giả mà bạn có thể áp dụng cho phần tiểu dẫn trong các dạng đề kiểm tra hay đề thi như sau:
Tiểu sử:
- Nguyễn Thành Long sinh năm 1925, mất năm 1991 tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
- Ông có một số bút danh khác như Lưu Quỳnh, Phan Minh Thảo.
- Nguyễn Thành Long là một trong những cây bút tiêu biểu trong thời kỳ sau cách mạng tháng Tám và kháng chiến chống Pháp.
Phong cách sáng tác:
- Nguyễn Thành Long là cây bút chuyên viết truyện ngắn và kí.
- Nét đặc sắc trong tác phẩm của ông là luôn xây dựng hình tượng nhân vật đẹp đẽ, gần gũi, chân chất.
- Ngôn ngữ trong tác phẩm của Nguyễn Thành Long rất trong trẻo, nhẹ nhàng và đầy chất thơ.
Thành tựu văn học:
- Tập truyện ngắn “Ta và chúng nó” (1950)
- Tập truyện vừa “Khúc hát của người cán bộ” (1950)
- Tập bút ký “Bát cơm Cụ Hồ” (1952)
- Tập bút ký “Gió bấc gió nồm” (1956)
- Tập truyện ngắn “Giữa trong xanh” (1972)
Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa
Bên cạnh những thông tin về tác giả, tìm hiểu chung về tác phẩm là một phần không thể thiếu trong quá trình soạn bài Lặng lẽ Sa Pa. Một số thông tin về tác phẩm bạn có thể tham khảo:
Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa được trích từ tập Giữa trong xanh, xuất bản năm 1972. Tác phẩm là kết quả của chuyến đi thực tế lên Lào Cai trong mùa hè năm 1970 của tác giả.
Bố cục: Tác phẩm được chia làm ba phần:
- Phần 1 (Từ đầu đến “Kìa, anh ta kìa”): Hình ảnh anh thanh niên qua lời kể của bác lái xe.
- Phần 2 (Tiếp đến “không có vật gì như thế”): Cuộc gặp gỡ, trò chuyện giữa ông họa sĩ, cô kĩ sư và anh thanh niên.
- Phần 3 (Còn lại): Cuộc chia tay giữa ba nhân vật.
Tóm tắt tác phẩm: Truyện kể về cuộc gặp gỡ tình cờ của anh thanh niên, ông họa sĩ, cô kĩ sư và bác lái xe tại trạm khí tượng trên đỉnh núi Yên Sơn. Khi ông họa sĩ và cô kĩ sư lên thăm nơi ở và làm việc của anh thanh niên, anh đã có cơ hội bộc bạch về công việc và cuộc sống đầy khắc nghiệt mà thú vị của mình. Tại đây, ông họa sĩ là người đã phát hiện ra phẩm chất cao quý, tâm hồn chân thực của anh nên muốn vẽ một bức chân dung về anh nhưng anh đã từ chối và giới thiệu cho ông những người mà anh cho là xứng đáng hơn. Câu chuyện đã làm cô kĩ sư và ông họa sĩ sống dậy những khát vọng cống hiến trước khi họ phải chia tay trong tình cảm lưu luyến, bồi hồi.
Giá trị nội dung: Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa đã thành công khắc họa hình tượng con người lao động với những cống hiến thầm lặng mà cao cả cho đời, tiêu biểu chính là nhân vật anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh núi cao. Từ đó, tác phẩm ngợi ca vẻ đẹp của người lao động cũng như đề cao ý nghĩa của những công việc lặng thầm mà vô cùng ý nghĩa.
Giá trị nghệ thuật: Tác phẩm đã vô cùng thành công trong việc xây dựng hình tượng nhân vật, tình huống truyện. Việc miêu tả nhân vật từ điểm nhìn khách quan, kết hợp nhuần nhuyễn với yếu tố tự sự và trữ tình khiến hình tượng nhân vật đã đẹp lại càng ấn tượng hơn.
Hướng dẫn soạn bài Lặng lẽ Sa Pa
Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa giúp bạn nắm được khái quát nội dung của tác phẩm, từ đó phân tích và cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc hơn. Sau đây là hướng dẫn soạn bài chi tiết và đầy đủ nhất:
Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa theo câu hỏi trong sách giáo khoa
Bạn có thể tham khảo theo định hướng trả lời sau để soạn văn một cách chỉn chu và đầy đủ nhất:
Câu 1: Nhận xét về cốt truyện và tình huống cơ bản của truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”. Tác phẩm này, theo lời tác giả là “một bức chân dung”. Đó là bức chân dung ai, hiện lên trong suy nghĩ cái nhìn của nhân vật nào?
- Cốt truyện Lặng lẽ Sa Pa khá đơn giản, mô tả cuộc gặp gỡ giữa ba nhân vật bao gồm anh thanh niên, ông họa sĩ già và cô kĩ sư.
- Tác phẩm là bức chân dung về anh thanh niên - một người lao động bình thường. Bức chân dung được hiện lên qua suy nghĩ và cái nhìn của bác lái xe, ông họa sĩ và cô kỹ sư.
Câu 2: Phân tích nhân vật anh thanh niên trong truyện.
Đôi nét về nhân vật anh thanh niên và hoàn cảnh sống:
- Một thanh niên 27 tuổi.
- Nghề nghiệp chủ yếu là làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2.600m.
- Cuộc sống khá cô đơn, lạnh lẽo bởi xung quanh chỉ có cây cỏ và mây mù.
Công việc chính:
- Công việc của anh là “đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, dự báo trước thời tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu”.
- Công việc khá đơn điệu, song đòi hỏi phải thật tỉ mỉ, chính xác, có ý thức tự giác.
- Công việc thực hiện trong điều kiện thời tiết khó khăn, thử thách với mưa sương gió lạnh.
Những nét đẹp của nhân vật:
- Có lý tưởng cống hiến khi đi bộ đội không được, anh tình nguyện làm việc ở Sa Pa.
- Có tình yêu công việc, tinh thần lạc quan, trách nhiệm và cống hiến: "Khi ta làm việc với công việc là đôi, sao gọi là một mình được hở bác? Công việc cháu gian khổ thế đấy chứ cất nó cháu buồn đến chết mất".
- Tình yêu con người thể hiện ở thái độ nồng nhiệt, chân thành với bác lái xe, tặng hoa cho cô kĩ sư, tặng cho mọi người một làn trứng.
- Là người giản dị, khiêm nhường, thấy được giá trị công việc của người khác (ông kĩ sư ở vườn rau Sa Pa, ông kĩ sư đo bản đồ sét).
- Có tình yêu cuộc sống khi biết tổ chức, sắp xếp cuộc sống qua việc trồng hoa nuôi gà, tự học, đọc sách để làm phong phú đời sống nội tâm.
Đánh giá về nhân vật: Anh thanh niên là đại diện chung cho những người lao động nhiệt huyết, sống đẹp, cống hiến vì Tổ quốc một cách thầm lặng. Những con người lao động giản dị ấy ngày đêm cống hiến mà không đòi hỏi điều gì xa xỉ, có lối sống tích cực, lạc quan, khiêm nhường.
Câu 3: Phân tích nhân vật ông họa sĩ:
- Là người có năng lực quan sát, trí tưởng tượng bay bổng.
- Là người có tâm hồn nhạy cảm, rung cảm mãnh liệt trước cái đẹp, xúc động trước sự chân thành, cởi mở của anh thanh niên, bối rối khi phát hiện ra cái đẹp ở ngay cạnh mình.
- Là người khát khao sáng tạo nghệ thuật, có một tình yêu mãnh liệt với nghệ thuật. Khi trò chuyện với anh thanh niên, ông say sưa kí họa khuôn mặt anh. Tuy có chút mệt nhọc nhưng dường như ông thấy mình trẻ ra, bàn tay như có thần, khiến ông thêm yêu cuộc sống và khát khao sáng tạo.
Câu 4: Trong tác phẩm này có sự kết hợp giữa các yếu tố trữ tình, bình luận với tự sự. Em hãy chỉ ra các chi tiết tạo nên chất trữ tình cho tác phẩm và nêu tác dụng.
Chất trữ tình đến từ vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa thơ mộng:
- Những rặng đào, những đàn bò lang, cổ có đeo chuông ở các đồng cỏ trong thung lũng.
- Nắng bắt đầu len tới, đốt cháy rừng cây. Những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tít trong nắng những ngón tay bằng bạc dưới cái nhìn bao che của những cây từ kinh thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng.
- Mây bị nắng xua, luồn cả và gầm xe.
- Những bông hoa đơn, thược dược vàng, tím, đỏ, hồng phấn, tổ ong, mọc ngay giữa mùa hè, nắng mạ bạc con đèo, đốt cháy rừng cây, hừng hực như một bó đuốc lớn…
Chất trữ tình toát lên từ vẻ đẹp tâm hồn của con người:
- Anh thanh niên có cách sống, cách nghĩ đẹp như thơ.
- Bác họa sĩ là một người đam mê nghệ thuật, trân trọng cái đẹp.
- Cô kỹ sư trẻ trung, giàu nhiệt huyết và mơ mộng, bừng dậy một tình cảm lớn lao khi bắt gặp ánh sáng đẹp đẽ từ cuộc sống, tâm hồn anh thanh niên chiếu rọi.
Tác dụng: Những yếu tố trữ tình giúp cho câu chuyện giống như một bài thơ đẹp đẽ, làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm. Không chỉ tạo không khí thân tình, các chi tiết này còn góp phần nâng cao ý nghĩa và vẻ đẹp của sự vật, con người bình dị được miêu tả trong truyện, làm tư tưởng của truyện được bộc lộ rõ nét và sâu sắc.
Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa phần luyện tập
Bạn có thể tham khảo phần luyện tập phát biểu cảm nghĩ về nhân vật ông họa sĩ như sau:
Ông họa sĩ trong tác phẩm "Lặng lẽ Sa Pa" là một người từng trải, am hiểu sâu sắc về nghệ thuật và cuộc sống. Qua lời nói, cử chỉ và thái độ của ông, hình ảnh nhân vật anh thanh niên hiện lên rõ nét, đồng thời mở ra nhiều khía cạnh ý nghĩa về cuộc sống và nghệ thuật. Ông luôn trăn trở về sứ mệnh nghề nghiệp của mình, thừa nhận sự bất lực của hội họa trong hành trình vĩ đại của cuộc đời.
Ngay từ phút đầu gặp anh thanh niên, ông đã bị xúc động và bối rối, bởi ông đã tìm thấy điều mà ông vẫn luôn khao khát. Trước chàng trai trẻ đáng yêu, ông họa sĩ cảm thấy như “nhọc quá” vì những suy tư về anh. Ông họa sĩ trong truyện ngắn là một trí thức lịch thiệp, một nghệ sĩ chân chính và một người “sâu sắc nước đời”. Sự từng trải nghề nghiệp và khát khao tìm kiếm đối tượng của nghệ thuật đã làm cho nhân vật ông họa sĩ trở thành biểu tượng của sự hiểu biết và nhạy cảm trong nghệ thuật cũng như hiện thực cuộc sống.
Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa đầy đủ cần đáp ứng yêu cầu gì?
Để đảm bảo bạn có thể hiểu và cảm thụ tác phẩm chính xác, soạn bài Lặng lẽ Sa Pa cần đảm bảo những lưu ý quan trọng sau:
- Tìm hiểu những nội dung cơ bản nhất về tác giả Nguyễn Thành Long, bao gồm phong cách sáng tác cũng như những thành tựu trong nền văn học Việt.
- Tìm hiểu khái quát tác phẩm Việt Bắc về hoàn cảnh ra đời, xuất xứ đến bố cục và nội dung chính của bài.
- Hiểu được dụng ý nội dung và nghệ thuật của tác giả.
- Liên hệ, mở rộng với kiến thức lý luận văn học hay các tác phẩm khác cũng giúp bạn nâng cao hiểu biết về tác phẩm.
Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa đầy đủ phải bao gồm nền tảng kiến thức về tác giả, tác phẩm cũng như định hướng trả lời các mẫu câu hỏi được chuẩn bị theo sách giáo khoa. Soạn bài trước khi lên lớp là một phương thức học tập hiệu quả, giúp bạn có sự chủ động trong tư duy, từ đó lĩnh hội kiến thức tốt hơn.