Nhà văn Tô Hoài: Tiểu sử, cuộc đời và sự nghiệp văn chương

Aretha Thu An
Tác giả Tô Hoài từ lâu đã không còn là cái tên xa lạ trong nền văn học hiện đại Việt Nam. Ông đã có nhiều đóng góp to lớn và để lại kho tàng văn chương khổng lồ cho thế hệ sau. Những thông tin chi tiết cuộc đời, sự nghiệp sẽ giúp bạn hiểu hơn về những cống hiến của nhà văn Tô Hoài cho nước nhà.

Giới thiệu tác giả Tô Hoài

Những thông tin giới thiệu tác giả Tô Hoài giúp người dùng biết rõ hơn về nhà văn học nổi tiếng này. Cụ thể, Tô Hoài còn được biết đến với tên khai sinh là Nguyễn Sen. Ông được sinh ra vào ngày 27 tháng 9 năm 1920 tại Phủ Hoài Đức, Hà Đông, Bắc Kỳ, Liên bang Đông Dương. Cho đến ngày 6 tháng 7 năm 2014, ông đã chính thức từ trần và hưởng thọ 93 tuổi.

Ông là một nhà văn Việt Nam có nhiều đóng góp lớn cho nền nghệ thuật nước nhà. Không những thế, một số tác phẩm đề tài thiếu nhi của ông còn được dịch ra ngoại ngữ. Trong quá trình hoạt động trên lĩnh vực văn học, ông được mệnh danh là “nhà văn của mọi lứa tuổi”. Đây chính là đáp án chính xác nhất cho nghi vấn Tô Hoài được mệnh danh là gì.

Đến nay, ông đã thành công để lại dấu ấn rực rỡ với nhiều mảng sáng tác khác nhau. Trong đó, mỗi sáng tác của ông đều mang đậm những nét riêng khiến cho bạn đọc khó có thể quên được.

Tô Hoài là nhà văn nổi tiếng được nhiều người biết đến
Tô Hoài là nhà văn nổi tiếng được nhiều người biết đến

Cuộc đời của tác giả Tô Hoài

Tác giả Tô Hoài được sinh ra trong một gia đình thợ thủ công ở Huyện Thanh Oai, Hà Đông. Tuy nhiên, ông lại được lớn lên tại quê ngoại ở làng Nghĩa Đô, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông (nay thuộc quận Cầu Giấy, Hà Nội). Bút danh của ông được gắn liền với hai địa danh vô cùng nổi tiếng chính là sông Tô Lịch và phủ Hoài Đức.

Ngay từ khi bước vào tuổi thiếu niên, nhà văn đã phải làm nhiều công việc để kiếm sống, ví dụ như: Bán hàng, dạy trẻ, kế toán hiệu buôn,... thậm chí còn có những lúc thất nghiệp. Tuy nhiên, khi đến với văn chương, ông đã nhanh chóng gây được sự chú ý với mọi người, nhất là sau khi ra mắt tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu ký.

Đến năm 1943, ông đã gia nhập vào Hội Văn hóa cứu quốc. Trong chiến tranh Đông Dương, ông hoạt động nhiều hơn trong lĩnh vực báo chí. Tại đây, ông cũng đã tạo nên một số thành tựu quan trọng như Truyện Tây Bắc. Kể từ năm 1954 trở đi, nhà văn này có nhiều điều kiện hơn trong việc tập trung vào sáng tác.

Trải qua hơn 60 năm hoạt động trong lĩnh vực văn học nghệ thuật, nhà văn đã thành công sáng tác hơn 100 tác phẩm khác nhau. Những tác phẩm của ông thuộc nhiều thể loại như: Truyện ngắn, hồi ký, truyện dài ký, kịch bản phim, tiểu luận và kinh nghiệm sáng tác.

Tác giả Tô Hoài đã sáng tác nhiều tác phẩm với phong cách khác nhau
Tác giả Tô Hoài đã sáng tác nhiều tác phẩm với phong cách khác nhau

Sự nghiệp của Tô Hoài

Ban đầu, những tác phẩm đầu tay của ông được đăng trên trang Hà Nội tân văn và Tiểu thuyết thứ bảy. Ngay từ khi được đăng tải, những tác phẩm này đã nhanh chóng được các bạn đọc đương thời dành sự chú ý đặc biệt. Không những thế, ông còn thành công khẳng định được vị thế của mình trong nền văn học bằng một loạt các tác phẩm độc đáo.

Một số tác phẩm giúp nhà văn khẳng định vị trí của mình trong nền văn học Việt Nam bao gồm: Quê người, O chuột, Con dế mèn (sau này viết bổ sung và đổi tên thành Dế Mèn phiêu lưu ký), Trăng thề, Nhà nghèo,… Tuy nhiên, từ sau năm 1945 ông đã có sự chuyển biến trong tư duy sáng tác.

Từ thời điểm này, nhà văn không còn bó hẹp về nội dung cũng như đối tượng phản ánh trong phạm vi một vùng quê nghèo nằm ở ngoại thành Hà Nội mà ông từng gắn bó. Thay vào đó, ông chuyển hướng đến không gian rộng lớn hơn với cuộc sống của nhiều lớp người thuộc các vùng đất khác nhau, ví dụ như:

  • Viết về miền núi với những tác phẩm: Truyện Tây Bắc, Núi Cứu quốc, Miền Tây,...
  • Viết về những anh hùng dân tộc thiểu số: Tuổi trẻ Hoàng Văn Thụ, Kim Đồng, Vừ A Dính, Giàng A Thào,...

Tuy nhiên, sau này ngòi bút của ông chủ yếu vẫn hướng về xã hội trước 1945 với cách nhìn và suy ngẫm sâu sắc hơn. Với tác phẩm “Mười năm” được viết dựa trên những nhận thức từ chỗ đứng của cuộc sống hiện tại với nhiều đổi thay mang ý nghĩa lớn trong cuộc sống dân tộc hay “Quê nhà”, “Chuyện cũ Hà Nội”,... tiếp nối cho mạch sáng tác hoài niệm ấy.

Những tác phẩm trên cho thấy vốn sống và nguồn tư liệu cũng như nguồn cảm hứng sáng tác vô tận của nhà văn học này. Đặc biệt, thông qua những tác phẩm về Hà Nội của ông đã giúp người đọc hiểu hơn về nếp sinh hoạt, phong tục và con người Hà Nội trải dài suốt cả thế kỷ XX.

Những tác phẩm của Tô Hoài

Nhà văn Tô Hoài viết văn từ trước năm 1945 và thành công với những sáng tác thuộc nhiều thể loại khác nhau. Nội dung bảng sau sẽ là thống kê về những tác phẩm chính của ông:

Tên tác phẩm

Thể loại

Năm sáng tác

Dế Mèn phiêu lưu ký

Truyện dài

1941

Giăng thề

Tập truyện ngắn

1941

O chuột

Tập truyện ngắn

1942

Quê người

Tiểu thuyết

1942

Nhà nghèo

Tập truyện ngắn

1944

Cỏ dại

Hồi ký

1944

Núi cứu quốc

Truyện ngắn

1948

Xuống làng

Tập truyện ngắn

1950

Đại đội Thắng Bình

1950

Truyện Tây Bắc

Tập truyện

1953

Khác trước

Truyện vừa

1957

Mười năm

Tiểu thuyết

1957

Một số kinh nghiệm viết văn của tôi

Đang cập nhật

1959

Thành phố Lênin

Ký sự

1961

Vỡ tỉnh

Tập truyện ngắn

1962

Người bạn đọc ấy

Kinh nghiệm sáng tác

1963

Tôi thăm Campuchia

1964

Miền Tây

Tiểu thuyết

1967

Nhật ký vùng cao

Nhật ký

1969

Tuổi trẻ Hoàng Văn Thụ

Tiểu thuyết

1971

Người ven thành

Tập truyện ngắn

1972

Sổ tay viết văn: những chia sẻ về kinh nghiệm cầm bút

Kinh nghiệm sáng tác

1977

Những ngõ phố, người đường phố

Tiểu thuyết

1980

Quê nhà

Tiểu thuyết

1981

Hoa hồng vàng song cửa

Tập bút ký

1981

Nhớ Mai Châu

Tiểu thuyết

1988

Cát bụi chân ai

Hồi ký

1992

Nghệ thuật và phương pháp viết văn

Kinh nghiệm sáng tác

1997

Chiều chiều

Tiểu thuyết

1999

Truyện Nỏ thần

Truyện thiếu nhi

2003

Ngoài những cái tên được đề cập đến ở trên, Tô Hoài còn để lại nhiều tác phẩm khác thuộc các thể loại đa dạng. Trong đó, tác phẩm gần đây nhất của ông là Ba người khác, cuốn sách này được viết xong từ năm 1992 nhưng mãi đến 2006 mới được phép in. Nội dung tác phẩm này chủ yếu viết về thời kỳ cải cách ruộng đất tại miền Bắc Việt Nam và thành công gây tiếng vang lớn.

Tác phẩm này có thể so sánh với Dế Mèn phiêu lưu ký (tác phẩm nổi tiếng của ông dành cho thiếu nhi) khi thành công mở ra một diện mạo mới cho nền văn chương Việt Nam trong nền văn học hiện thực. Bên cạnh đó, trong cuộc đời sáng tác của mình ông đã sử dụng khá nhiều bút danh khác nhau, ví dụ như: Mai Trang, Hồng Hoa, Mắt Biển, Vũ Đột Kích, Thái Yên và Phạm Hòa.

Tác phẩm “Truyện Đồng Thoại” vô cùng nổi tiếng của nhà văn Tô Hoài
Tác phẩm “Truyện Đồng Thoại” vô cùng nổi tiếng của nhà văn Tô Hoài

Giải thưởng, vinh danh

Tô Hoài chính là một tài năng văn học lớn của nước nhà với nhiều giải thưởng nhận được như:

  • Giải thưởng Hội Văn nghệ Việt Nam giai đoạn năm 1954-1955 (tác phẩm: Vợ chồng A Phủ).
  • Giải nhất Tiểu thuyết của Hội Văn nghệ Việt Nam năm 1956 (tác phẩm: Truyện Tây Bắc).
  • Giải A Giải thưởng Hội Văn nghệ Hà Nội năm 1970 (tác phẩm: Tiểu thuyết Quê nhà).
  • Giải thưởng của Hội Nhà văn Á - Phi năm 1970 (tác phẩm: Tiểu thuyết Miền Tây).
  • Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật (đợt 1 - năm 1996).
  • Giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm 2010.

Không những thế, một số tác phẩm của ông còn được dịch ra nhiều thứ tiếng và được giới thiệu trên nhiều quốc gia như: Trung Quốc, Ba Lan, Pháp, Anh, Nga, Nhật Bản,...

Truyện Tây Bắc là tác phẩm giúp nhà văn nhận được giải thưởng năm 1956
Truyện Tây Bắc là tác phẩm giúp nhà văn nhận được giải thưởng năm 1956

Phong cách sáng tác của Tô Hoài

Phong cách sáng tác của Tô Hoài được biết đến là một gương mặt đa dạng của cuộc sống cũng như tâm hồn một con người với đầy biến đổi. Cụ thể, trước Cách Mạng Tháng tám ông tập trung nhiều hơn để viết về cuộc sống của những người nông dân nghèo khổ và tạo nên những tác phẩm độc đáo về con người sống dưới sự nghèo khổ, đói kém và có hoàn cảnh khốn khó.

Tuy nhiên, kể từ sau cách mạng ngòi bút của ông đã có sự chuyển hướng rõ rệt. Lúc này, ông bắt đầu viết nhiều hơn về nông thôn quê nhà với góc nhìn sâu sắc và những hiểu biết rộng lớn hơn về cuộc sống, con người.

Thông qua những tác phẩm ý nghĩa và tràn đầy sức mạnh có thể thấy, ông không chỉ là nhà văn đa tài mà còn là người truyền cảm hứng cũng như đưa ra những câu hỏi tư duy sâu xa về cuộc sống và con người. Những câu chuyện đời của ông không chỉ giúp người đọc có cái nhìn tổng quan về cuộc sống mà còn mang đến cho họ những cảm xúc, trải nghiệm mới lạ.

Nhà văn có nhiều phong cách sáng tác với những thể loại khác nhau
Nhà văn có nhiều phong cách sáng tác với những thể loại khác nhau

Nhận định về Tô Hoài

Nhiều người đã đưa ra nhận định về Tô Hoài rằng ông là một nhà văn tài năng và để lại dấu ấn đặc biệt trong nền văn học Việt Nam. Sự xuất hiện của ông trong nền văn học Việt Nam được xem là hiếm hoi, nhất là khi so sánh với những nhà thơ khác. Ngay từ khi 17, 18 tuổi nhà văn đã tiếp xúc và chọn lọc hàng loạt những tác phẩm nổi tiếng nhằm đánh dấu sự phát triển về tài năng văn học của ông khi còn trẻ.

Không những thế, những tác phẩm của nhà văn này đã phần nào chứng minh được ông là con người đa dạng trải nghiệm và có cái nhìn vô cùng sắc bén với thế giới xung quanh. Qua đó, những tác phẩm văn học của ông luôn thể hiện được sự đa chiều và sáng tạo không ngừng. Đặc biệt, tác phẩm của ông không chỉ đơn thuần là những câu chuyện mà còn là bức tranh đời thật với từng câu chữ sâu sắc.

Tô Hoài không chỉ là một nhà văn, mà còn là một nghệ sĩ tài hoa, đã góp phần làm giàu thêm kho tàng văn học Việt Nam. Những tác phẩm của ông với giá trị nghệ thuật cao và nội dung sâu sắc đã để lại dấu ấn khó phai trong lòng độc giả.