Tìm hiểu chung về văn bản “Ca Huế trên sông Hương”
Tác giải Hà Ánh Minh
Hà Ánh Minh ( 16/5/1958) là một nhà báo và nhà văn có tiếng của Việt Nam. Ông được công chúng biết đến qua nhiều bài tùy bút độc đáo, đặc biệt là tác phẩm "Ca Huế trên sông Hương".
Tác phẩm "Ca Huế trên sông Hương"
Thể loại: "Ca Huế trên sông Hương" thuộc thể loại bút ký, nằm trong văn bản nhật dụng.
Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Tác phẩm được công bố trên báo "Người Hà Nội. Dân ca Huế, cũng như các nét văn hóa độc đáo của vùng Thừa Thiên Huế, là một phần không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa của người dân cố đô Huế.
Bố cục:
- Đoạn 1 (Từ đầu … đến "lí hoài nam"): Giới thiệu sơ lược về một số làn điệu dân ca Huế.
- Đoạn 2 (Còn lại): Khung cảnh đêm nghe ca Huế trên sông Hương
Giá trị nội dung: Qua việc trải nghiệm buổi ca Huế trên sông Hương, tác giả bày tỏ tình yêu, niềm tự hào đối với di sản văn hóa đặc sắc của Huế. Đây cũng là một phần di sản văn hóa của dân tộc, cần được bảo vệ và phát triển.
Giá trị nghệ thuật: Sử dụng biện pháp liệt kê kết hợp với giải thích, bình luận. Miêu tả sinh động, chân thực, từ ngữ gợi hình, gợi cảm.
Tóm tắt văn bản
Xứ Huế được biết đến với những điệu hò đặc trưng, nơi mỗi câu hò chứa đựng tâm tư, tình cảm của người dân. Hò Huế không chỉ thể hiện nỗi nhớ nhung, khát khao, mà còn là biểu tượng của sự hoài vọng trong tâm hồn người Huế. Ban đêm, du khách thả thuyền rồng trên sông Hương để lắng nghe những điệu hò, tận hưởng một thú vui tao nhã. Ca Huế kết hợp từ nhạc dân gian và nhạc cung đình, được biểu diễn qua hai dòng điệu Bắc - Nam, tạo nên một nghệ thuật đầy sức quyến rũ.
Gợi ý soạn bài Ca Huế trên sông Hương Kết nối tri thức ngắn nhất
Dưới đây là hướng dẫn trả lời các câu hỏi soạn bài Ca Huế trên sông Hương bám sát nội dung trong sách Ngữ văn 8 Kết nối tri thức.
Câu 1 (trang 48 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức Tập 1): Các điệu hò xứ Huế gắn bó như thế nào với cuộc sống của con người?
Gợi ý trả lời:
- Các điệu hò của xứ Huế gắn liền với nhịp sống thường nhật của con người qua các hoạt động như đánh bắt cá trên sông biển, cấy trồng, gặt hái, trồng cây, nuôi tằm.
- Ngôn ngữ địa phương trong các điệu hò đối đáp được sử dụng một cách tự nhiên, phổ biến, thể hiện tri thức và tình cảm của người dân.
Câu 2 (trang 48 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức Tập 1): Ca Huế có gì đặc biệt về không gian, thời gian? Sau khi soạn bài Ca huế trên sông hương, em thấy thời gian, không gian ấy có tác động như thế nào đến việc thưởng thức điệu ca Huế?
Gợi ý trả lời:
- Đặc trưng của ca Huế về mặt không gian, thời gian:
- Không gian: yên bình, đầy chất thơ với cảnh sông nước lung linh, trên chiếc thuyền rồng.
- Thời gian: thường diễn ra vào đêm khuya.
- Thời gian và không gian này tạo nên một bối cảnh lý tưởng để thưởng thức ca Huế, làm cho tâm hồn người nghe trở nên thanh tịnh, không còn bị vướng bận bởi lo toan, từ đó cảm nhận được sâu sắc những giá trị và cảm xúc mà ca Huế mang lại.
Câu 3 (trang 48 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức Tập 1): Đọc văn bản và cho biết ca Huế có xuất xứ từ đâu? Nguồn gốc đặc biệt ấy mang lại vẻ đẹp gì cho ca Huế?
Gợi ý trả lời:
- Thông qua việc soạn bài Ca huế trên sông hương, ta biết được Ca Huế có nguồn gốc từ nhạc dân gian và nhạc cung đình (loại nhạc dùng trong các lễ nghi tại cung đình, mang tính trang nghiêm). Nhạc dân gian bao gồm các làn điệu dân ca, điệu hò, hát lý...
- Nguồn gốc đặc biệt này tạo nên cho ca Huế một vẻ đẹp vừa trang trọng, uy nghi, vừa sôi nổi, tươi vui, nhưng đồng thời cũng chứa đựng cả nỗi buồn và sự tiếc thương. Tất cả những điều này xuất phát từ sự kết hợp của hai dòng nhạc.
Câu 4 (trang 48 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức Tập 1): Nêu tác dụng của việc kết hợp các yếu tố có vai trò kể chuyện, miêu tả, bộc lộ cảm xúc, bình luận,… trong văn bản.
Gợi ý trả lời:
Việc kết hợp các yếu tố kể chuyện với các biện pháp khác như miêu tả, bộc lộ cảm xúc và bình luận trong văn bản mang lại nhiều kiến thức cho người đọc về các nét đặc trưng của dân ca xứ Huế. Qua đó, không chỉ giới thiệu ca Huế trên sông Hương, tác giả còn bày tỏ sự ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn của con người xứ Huế, gửi gắm tình yêu sâu sắc đối với văn hóa nghệ thuật và ca Huế.
Câu 5 (trang 48 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức Tập 1): Từ việc soạn bài Ca huế trên sông hương, hãy nhận xét tình cảm của tác giả dành cho ca Huế, xứ Huế.
Gợi ý trả lời:
Tác giả bày tỏ tình cảm sâu sắc đối với vẻ đẹp tâm hồn mộc mạc, đằm thắm của con người xứ Huế. Sự am hiểu về ca Huế và lòng yêu mến, trân trọng dành cho ca Huế được thể hiện rõ trong tác phẩm. Tác giả cũng thể hiện niềm tự hào và trân trọng đối với các giá trị văn hóa tinh thần đặc trưng của mảnh đất cố đô.
Bài tập liên hệ
Câu hỏi: Sau khi soạn bài Ca Huế trên sông Hương, hãy viết đoạn văn phân tích chi tiết cảnh ca Huế trên sông Hương
Gợi ý trả lời:
Dàn ý phân tích chi tiết cảnh ca Huế trên sông Hương:
- Thời gian: Lúc đêm khuya.
- Không gian: Khung cảnh sông nước tĩnh lặng, đẹp như tranh, huyền bí và đầy thơ mộng, trên một chiếc thuyền rồng.
→ Khung cảnh và sân khấu độc đáo của một đêm nghe ca Huế trên dòng sông Hương dưới ánh trăng mộng mơ.
- Nghệ sĩ biểu diễn: Trang phục lịch lãm, trang nhã. Nam mặc áo dài the, quần ống rộng, đội khăn xếp. Nữ khoác áo dài, đội khăn đống duyên dáng.
- Nghệ sĩ chơi nhạc: Kỹ thuật đàn tinh tế, điêu luyện.
→ Nhạc cụ đa dạng. Phong cách biểu diễn trang trọng, truyền thống, thanh lịch.
- Cách thưởng thức ca Huế: Trực tiếp nghe và ngắm nhìn.
- Khung cảnh Huế về đêm hiện lên qua những hình ảnh thơ mộng.
- Thành phố lung linh ánh đèn như sao rơi.
- Mọi vật chìm trong sắc trắng mờ ảo.
“Trăng lên.
Gió mơn man.
Dòng sông trăng gợn sóng.
Bờ bên kia Thiên Mụ hiện ra mờ ảo.
Tháp Phúc Duyên dát ánh trăng vàng.”
→ Tâm hồn người Huế thể hiện qua các làn điệu dân ca mang vẻ thanh lịch, tao nhã, kín đáo và giàu cảm xúc.
- Nghệ thuật: Miêu tả kết hợp bình luận → Nghe ca Huế trên sông Hương là một thú vui tao nhã, đặc sắc.
- Những nghệ sĩ Huế biểu diễn trên thuyền với tài năng và kỹ thuật điêu luyện.
Khi soạn bài Ca Huế trên sông Hương, học sinh không nên dừng lại ở việc trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa mà cần mở rộng tầm hiểu biết của mình bằng cách tìm đọc thêm các tài liệu, nghe nhạc hoặc xem những video về ca Huế. Mong rằng với những hướng dẫn soạn bài chi tiết trên đây, học sinh có thể dễ dàng tiếp cận được bài học mới, đồng thời hiểu rõ hơn về vẻ đẹp của ca Huế mà còn cảm nhận được tình yêu quê hương đất nước của tác giả.
