Tìm hiểu chung về tác phẩm
Một trong những điều quan trọng trong quá trình phân tích Lặng lẽ Sa Pa mà học sinh cần làm được đó là nắm rõ thông tin về tác giả và tác phẩm.
Đôi nét về tác giả Nguyễn Thành Long
Bạn hãy lưu ngay những thông tin về tác giả để bài phân tích Lặng lẽ Sa Pa được đầy đủ, có sự liên kết từ tác giả đến tác phẩm. Nguyễn Thành Long (1925 - 1991), sinh ra và lớn lên ở huyện Duy Xuyên, Quảng Nam. Ông là con của một gia đình viên chức nhỏ.
Năm 18 tuổi, tác giả ra Hà Nội học và làm thêm bằng việc viết cho báo Thanh Nghị. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, ông tham gia hoạt động văn nghệ và bắt đầu sự nghiệp viết văn chương.
Hoàn cảnh ra đời tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa
Khi làm bài Lặng lẽ Sa Pa phân tích, học sinh cần nêu được hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. Theo đó, truyện ngắn này là kết quả của chuyến công tác lên Lào Cai vào mùa hè năm 1970 thuộc đề tài viết về cuộc sống mới thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc.
Sơ đồ tư duy phân tích tác phẩm
Để không nắm vững tất cả các nội dung, ý nghĩa cũng như nghệ thuật của tác phẩm, học sinh nên tham khảo sơ đồ tư duy phân tích Lặng lẽ Sa Pa lớp 8 dưới đây:
Dàn ý phân tích
Khi tiến hành lập dàn ý phân tích Lặng lẽ Sa Pa, học sinh cần nêu đầy đủ 3 phần gồm mở bài, thân bài và kết luận. Cụ thể:
Mở bài
Giới thiệu khái quát về tác giả và tác phẩm:
- Nguyễn Thành Long là tác giả tiêu biểu, nổi tiếng với thể loại truyện ngắn, bút ký. Đề tài của ông thường xoay quanh cuộc sống của người dân miền Bắc trong thời kỳ xây dựng xã hội chủ nghĩa.
- Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa viết về những con người lao động âm thầm cống hiến cho công cuộc xây dựng đất nước.
Thân bài
Tại phần thân bài, bạn cần phân tích văn bản Lặng lẽ Sa Pa theo các luận điểm sau:
Luận điểm 1: Tình huống truyện bất ngờ và Bức tranh tươi đẹp ở vùng núi cao.
- Theo lời kể của bác lái xe, những con người xa lạ đã gặp nhau và có một cuộc trò chuyện vui vẻ.
- Nắng rực rỡ, chói chang như đang đốt cháy rừng cây, làm bạc con đèo.
- Làm rõ hình ảnh khi nhân hóa mây và nắng trông tựa như một đứa trẻ đang chơi đá bóng.
Khẳng định, đây là bức tranh sống động, tràn đầy màu sắc và năng động.
Luận điểm 2: Lần lượt phân tích một tác phẩm truyện lặng lẽ Sa Pa theo hệ thống nhân vật.
Nhân vật thứ nhất - Anh thanh niên
- Công việc làm nghiên cứu khí tượng trên đỉnh núi. Đây là nghề nghiệp vất vả, chứa đầy nguy hiểm.
- Cuộc sống đơn giản, ngôi nhà chỉ có một góc nhỏ phục vụ nhu cầu bản thân, không gian còn lại trồng hoa - tâm hồn thi sĩ, trân trọng cái đẹp.
- Phẩm chất cao quý, hết lòng vì công việc.
- Luôn trăn trở về ý nghĩa cuộc sống, coi bản thân và công việc là hai thực thể không thể tách rời, tự nhắc nhở bản thân phải cống hiến nhiều hơn cho đất nước.
Anh thanh niên chính là biểu tượng cho những người sống trách nhiệm.
Nhân vật thứ hai - Cô gái trẻ
- Tính cách lãng mạn, nhìn thấy hoa anh thanh niên trồng rất vui vẻ và thích thú.
- Nung nấu quyết tâm rời thành phố để đến nơi vắng vẻ, mặc dù chưa lường hết được những gian nan khi ở vùng đất này.
- Cô gái trẻ yêu mến anh thanh niên, thể hiện qua cách cô lắng nghe câu chuyện mà anh kể và cố tình để lại chiếc khăn tay.
Có thể khẳng định, cô gái là biểu tượng cho những người trẻ sẵn sàng học hỏi, đón nhận những khó khăn, thử thách phía trước.
Nhân vật thứ ba - Bác hoạ sĩ
- Là người đam mê nghệ thuật, yêu mến anh thanh niên, đem giấy bút phác họa anh và hứa sẽ quay lại nơi đây để tìm hiểu thêm về công việc đáng trân trọng của anh.
- Bác họa sĩ rất thân thiện, quý người, trở thành bạn đồng hành của cô gái trẻ, hai người quý nhau như cha con.
Vị họa sĩ này chính là biểu tượng cho những người từng trải, nhiều kinh nghiệm sống, nhìn đời, nhìn người bằng con mắt tinh tường.
Nhân vật thứ tư - Những người vô hình.
Để đạt điểm tối đa, khi phân tích Lặng lẽ Sa Pa, bạn không nên bỏ qua nhóm nhân vật vô hình. Họ được nhắc đến qua lời của anh thanh niên.
- Nhà nghiên cứu sét làm việc không ngừng nghỉ suốt 11 năm, một mình trên núi cao và không bao giờ nghĩ đến chuyện hạnh phúc cá nhân.
- Ông kĩ sư ở vườn rau tỉ mỉ với công việc, tự tay thụ phấn cho cây trồng, nghiên cứu ra giống cây chất lượng.
Họ là đại diện cho những người đang âm thầm, lặng lẽ cống hiến.
Luận điểm 3: Nghệ thuật được sử dụng trong tác phẩm
- Xây dựng tình huống truyện hấp dẫn, bắt đầu từ sự giới thiệu của bác tài xế đến cuộc gặp gỡ của ba người là anh thanh niên, cô gái trẻ và bác họa sĩ, sau đó là cuộc trò chuyện đầy hào hứng và đoạn chia tay đầy tiếc nuối.
- Sử dụng thành công nghệ thuật miêu tả thiên nhiên với bút pháp chấm phá, gợi tả.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật hấp dẫn
- Tác phẩm được kể theo ngôi thứ ba với một giọng kể tự nhiên, mạch lạc.
Kết bài
Nhấn mạnh giá trị mà tác phẩm mang lại, ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của anh thanh niên để hoàn thành bài bài văn phân tích tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa.
Các bài mẫu phân tích chi tiết tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa
Bạn nên tham khảo một số bài phân tích Lặng lẽ Sa Pa để làm mẫu và rút ra những điểm đặc biệt để bài thi có sức thuyết phục, hấp dẫn người đọc.
Viết bài văn phân tích văn bản Lặng lẽ Sa Pa ngắn gọn số 1
Nguyễn Thành Long là tác giả trưởng thành trong kháng chiến chống thực dân Pháp. Những tác phẩm của ông thường mang vẻ đẹp trữ tình thơ mộng và Lặng lẽ Sa Pa là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác đó.
Chuyến đi thực tế tại vùng Lào Cai đã đưa người đọc đến mảnh đất giàu đẹp ở phía tây đất nước. Nơi đây có những con người hăng say lao động, miệt mài cống hiến cho quê hương, đất nước. Nổi bật trong đó là nhân vật anh thanh niên đang làm việc trên đỉnh núi Yên Sơn có độ cao 2.600m.
Với việc xây dựng tình huống truyện đặc sắc, tác giả đã tạo ra cuộc gặp gỡ giữa 3 con người xa lạ. Anh thanh niên với công việc đo gió, đo mưa nhưng không hề làm anh cảm thấy buồn chán nản mà ngược lại, anh làm việc rất có trách nhiệm, coi công việc là người đồng hành với bản thân trong cuộc sống.
Trong cuộc trò chuyện với mọi người, anh luôn tỏ ra khiêm tốn, đầy sự chu đáo. Anh tặng củ tam thất quý cho vợ bác lái xe đang bị ốm, tặng hoa cho cô kỹ sư nông nghiệp và tặng trứng cho bác họa sĩ già.
Bên cạnh hình ảnh anh thanh niên, Nguyễn Thành Long còn tạo nên hệ thống những người lao động khác. Cũng giống như anh thanh niên, họ cống hiến thầm lặng, đó chính là ông kỹ sư nông nghiệp, anh kỹ sư nghiên cứu sét. Đây chính là những nhân vật tạo nên sức hấp dẫn cho cốt truyện.
Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa với cách kể tự nhiên, kết hợp hài hòa giữa trữ tình và bình luận xuyên suốt tác phẩm đã góp phần tạo nên thành công của truyện. Để rồi, hình ảnh núi rừng hùng vĩ cùng những con người cần mẫn lao động hiện rõ trong tâm trí người đọc.
Viết bài văn phân tích Lặng lẽ Sa Pa ngắn gọn số 2
Lặng lẽ Sa Pa là truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn Thành Long được rút từ tập truyện “Giữa trong xanh”. Tác phẩm được ví là bản hùng ca, ca ngợi những con người vĩ đại sống ở vùng non xanh đang ngày đêm lặng lẽ cống hiến cho Tổ quốc.
Tác phẩm được mở đầu bằng bức tranh thiên nhiên thơ mộng của mảnh đất Lào Cai với làn mây trắng, con suối chảy xiết, cây thông đang rung trong nắng,…Trên nền bức tranh tươi đẹp ấy đã hiện lên những con người chất phác, chăm chỉ và cần mẫn.
Chuyến xe lên Lào Cai trở nên thú vị vì có bác lái xe nhiệt tình, bác họa sĩ mang tình yêu cao cả với nghệ thuật cùng cô kĩ sư trẻ xung phong lên mảnh đất khắc nghiệt để công tác, bước vào cuộc sống bát ngát sau những năm tháng đại học khiến cho cô rất háo hức. Hành trình của những con người ấy đã trở nên vô cùng thú vị khi họ được tiếp xúc với anh thanh niên và biết về đồng nghiệp của anh.
Dưới ngòi bút của Nguyễn Thành Long, hình ảnh anh thanh niên 27 tuổi đang làm công tác khí tượng tại đỉnh núi Yên Sơn khiến độc giả giành sự ngưỡng mộ. Anh sống một mình trên đỉnh núi để thực hiện nhiệm vụ đo những thay đổi của gió, mưa, nắng để phục vụ sản xuất và chiến đấu. Bất chấp thời tiết khắc nghiệt nhưng anh vẫn đều đặn ra vườn lấy số liệu.
Chẳng cần người giám sát, anh thanh niên vẫn hết mình với công việc. Mặc dù sống “cô độc” nhưng anh vẫn trồng hoa, nuôi gà. Anh thanh niên chính là tấm gương tiêu biểu về một thế hệ trẻ có lý tưởng cao đẹp, sẵn sàng vì quê hương đất nước mà quên bản thân.
Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa đã xây dựng thành công hình ảnh thế hệ trẻ trong giai đoạn đất nước bước vào xây dựng cuộc sống mới với nhân vật đại diện là anh thanh niên. Chàng trai trẻ ấy là điển hình cho những người cống hiến tài năng và tuổi xuân cho đất nước.
Bài tập thêm về phân tích tác phẩm
Tham khảo một số dạng bài tập phân tích văn bản Lặng lẽ Sa Pa để có thêm những gợi ý hay giúp bài làm của bạn đạt điểm số tuyệt đối.
Bài tập 1
Đề bài: Qua phân tích Lặng lẽ Sa Pa, em có cảm nhận gì về nhân vật anh thanh niên.
Gợi ý làm bài ngắn gọn:
Lặng lẽ Sa Pa là truyện ngắn tiêu biểu có chủ đề hoà bình, xây dựng cuộc sống mới ở miền Bắc của tác giả Nguyễn Thành Long. Tác phẩm trở nên đặc biệt, có sức hút với độc giả bởi hình tượng anh thanh niên.
Chàng trai ấy tuổi đời chỉ mới 27, anh chưa có người yêu nên chọn cho mình cuộc sống lặng lẽ, bỏ xa những ồn ào, xô bồ của cuộc sống hiện tại để gắn bó với việc “đo gió, mưa, nắng, mây, phục vụ chiến đấu và sản xuất”. Công việc đầy rẫy sự khó khăn, nguy hiểm, đòi hỏi sự cẩn thận tuyệt đối nhưng chưa có giây phút nào, anh hối hận vì sự lựa chọn của bản thân.
Cuộc sống cô đơn đến cô độc ấy chẳng làm anh lu mờ nổi sự nhiệt huyết của trái tim trẻ mà càng làm cho anh thêm động lực, cố gắng hết mình trong công việc,để rồi khơi dậy trong lòng người đọc sự tò mò về nhân vật mạnh mẽ ấy.
Mang trong mình sứ mệnh cao cả nhưng anh rất khiêm tốn, khi biết bác họa sĩ có ý định vẽ mình, anh một mực từ chối vì tự nhận thấy hy sinh của anh chưa đáng kể.
Có thể khẳng định, Lặng lẽ Sa Pa là tác phẩm văn học đẹp đẽ và độc đáo. Hình ảnh người thanh niên nổi bật trong khung cảnh núi cao hiểm trở, hết mình cống hiến mà không màng danh lợi, chức vụ.
Bài tập 2
Đề bài: Từ những phân tích Lặng lẽ Sa Pa, em hãy viết đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của bản thân về nhân vật cô kĩ sư trẻ.
Gợi ý làm bài ngắn gọn:
Không chỉ có anh thanh niên, Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long gây được sự chú ý còn nhờ sự xuất hiện của cô kĩ sư trẻ. Chuyến công tác lên Lào Cai lần này thực chất là để quên đi mối tình vừa chấm dứt.
Tại đây, cô đã bị xúc động bởi tâm hồn của một chàng trai xa lạ vì những điều anh đã và đang làm. Những cảm nhận ấy khiến cô có suy nghĩ sẽ cống hiến cho đất nước giống như những gì anh thanh niên đang làm.
Tâm hồn lãng mạn của người con gái Hà Nội bị xao xuyến khi nghe chàng thanh niên nói chuyện về công việc hiện tại. Ngay lúc đó, cô hiểu ra rằng,những con người như vậy thật khó gặp trong cuộc sống.
Sự cảm mến của nhân vật cô kĩ sự được thể hiện rõ khi cô nâng niu những giây phút trò chuyện và cố tình để quên chiếc khăn tay. Để rồi sau đó, cô gái trẻ ra về với bó hoa tươi thắm trên tay và nhận ra ý nghĩa về cuộc đời mình.
Bằng lời văn giản dị, cách miêu tả sống động, phương pháp xây dựng nhân vật tinh tế, tác giả đã hiện lên cho người đọc hình ảnh người con gái can đảm, rời bỏ nơi phồn hoa để tìm đến chốn xa xôi thực hiện lý tưởng mình theo đuổi.
Nếu không phân tích Lặng lẽ Sa Pa, chắc hẳn bạn khó có thể hình dung được những khó khăn, khắc nghiệt mà con người nơi đây phải gánh chịu và cũng chẳng thể biết được những cống hiến thầm lặng của tầng lớp thanh niên trẻ. Tác giả Nguyễn Thành Long không đánh giá, chẳng khẳng định và đưa ra một lời nhận xét nào về nhân vật của mình nhưng dưới ngòi bút tài hoa ấy, người đọc đã hiểu tường tận về những phẩm giá tốt đẹp, tấm lòng cao cả, luôn mang lại những điều ý nghĩa và tốt đẹp cho đất nước. Nắm chắc những điều này, chắc chắn bạn sẽ đạt điểm cao trong các bài thi.
