Sáng ngày 27/6/2024, hơn 1 triệu thí sinh trên cả nước chính thức bước vào kỳ thi THPT Quốc gia 2024 với môn thi đầu tiên là ngữ văn.
Có thể nhận thấy, cấu trúc đề thi môn Ngữ văn năm nay giữ ổn định như năm ngoái, gồm 2 phần:
Phần 1: Đọc hiểu (3 điểm): Đoạn trích "Dòng sông và những thế hệ của nước" của Nguyễn Quang Thiều được sử dụng làm ngữ liệu cho phần này.
Phần 2: Làm văn (7 điểm) bao gồm 2 câu:
- Phần Nghị luận xã hội (2 điểm): Yêu cầu thí sinh viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của việc tôn trọng cá tính.
- Phần Nghị luận văn học (5 điểm): Phân tích đoạn thơ trong tác phẩm "Đất nước" của Nguyễn Khoa Điềm, từ đó nhận xét về sự kết hợp giữa cảm xúc và suy tư của tác giả.
Theo đánh giá của một số chuyên gia:
Đề thi môn Ngữ Văn thi tốt nghiệp THPT 2024 có độ khó vừa phải, bám sát chương trình học tập, tuy nhiên một số câu hỏi ở phần Làm văn đòi hỏi thí sinh có khả năng tư duy logic, sáng tạo và vốn kiến thức sâu rộng về văn học.
Một số nhận định ban đầu về đề thi môn Ngữ văn:
Phần Đọc hiểu:
- Ngữ liệu có tính thời sự, gần gũi với đời sống, phù hợp với lứa tuổi học sinh.
- Các câu hỏi yêu cầu thí sinh vận dụng nhiều kỹ năng như: hiểu nội dung, tóm tắt, phân tích, đánh giá.
Phần Làm văn:
Câu 1: Nghị luận xã hội:
- Đề bài mở, tạo điều kiện cho thí sinh có nhiều cách tiếp cận khác nhau.
- Yêu cầu thí sinh phải có lập trường quan điểm rõ ràng, đưa ra dẫn chứng cụ thể để bảo vệ quan điểm.
Câu 2: Nghị luận văn học:
- Tác phẩm được trích dẫn là một tác phẩm quen thuộc trong chương trình học THPT.
- Yêu cầu thí sinh phân tích tác phẩm một cách sâu sắc, có thể khai thác nhiều góc độ khác nhau.
Đề thi môn Ngữ văn được phát lúc 7h30 và thí sinh bắt đầu làm bài thi lúc 7h35, thời gian làm bài là 120 phút. Đáp án chính thức cho đề thi môn Ngữ văn sẽ được công bố sau khi kỳ thi kết thúc.
Đáp án tham khảo để thí sinh có thể đối chiếu với bài làm của mình TẠI ĐÂY:
I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)
Câu 1: Theo đoạn trích, điều gì tạo nên lịch sử nghệ thuật của nhân loại?
Gợi ý: Thế hệ nghệ sĩ trước tạo nền tảng, nguồn lực cho thế hệ sau sáng tạo và khai phá.
Giải thích:
- Câu văn khẳng định vai trò quan trọng của thế hệ nghệ sĩ đi trước trong việc tạo dựng nền tảng, nguồn lực cho thế hệ sau phát triển.
- Họ là những người đặt nền móng cho các trào lưu, trường phái nghệ thuật mới, đồng thời truyền lại những kiến thức, kinh nghiệm quý báu cho thế hệ sau tiếp nối.
- Nhờ có sự kế thừa và phát huy từ thế hệ trước, nghệ thuật mới có thể không ngừng phát triển và làm phong phú thêm kho tàng văn hóa của nhân loại.
Câu 2: Trong đoạn trích, nếu không có những thế hệ nghệ sỹ trước đó thì các nghệ sỹ của thế hệ tiếp theo sẽ như thế nào?
Gợi ý: Sẽ thiếu nguồn lực sáng tạo và khai phá.
Giải thích:
- Nếu không có những thế hệ nghệ sĩ đi trước, các thế hệ sau sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc sáng tạo và khai phá nghệ thuật.
- Họ sẽ thiếu đi nguồn cảm hứng, kinh nghiệm và kiến thức để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật mới mẻ, độc đáo.
- Do đó, sự kế thừa và phát huy từ thế hệ trước đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển của nghệ thuật.
Câu 3: Việc liên tưởng dòng chảy của con sông với lịch sử sáng tạo nghệ thuật trong đoạn trích có tác dụng gì?
Gợi ý: Việc liên tưởng dòng chảy của con sông với lịch sử sáng tạo nghệ thuật trong đoạn trích có tác dụng:
- Giúp câu văn thêm sinh động, hấp dẫn, người đọc dễ hình dung.
- Tạo sự liên tưởng độc đáo, nhấn mạnh tính liên tục, tiếp nối trong sáng tạo nghệ thuật.
- Qua đó tác giả khẳng định, sáng tạo nghệ thuật là một quá trình diễn ra liên tục, có sự kế thừa, tiếp nối từ thế hệ này sang thế hệ khác.
- Thế hệ sau không chỉ phát huy những giá trị thế hệ trước để lại mà còn phải khai phá, sáng tạo để dòng chảy nghệ thuật luôn luôn phát triển.
Giải thích:
- Hình ảnh dòng chảy con sông được sử dụng như một phép ẩn dụ để so sánh với dòng chảy sáng tạo nghệ thuật.
- Con sông luôn chảy, không ngừng nghỉ, tượng trưng cho sự tiếp nối, phát triển liên tục của nghệ thuật.
- Mỗi thế hệ nghệ sĩ như một nhánh sông nhỏ, góp phần tạo nên dòng chảy nghệ thuật hùng vĩ.
- Qua đó, tác giả khẳng định tầm quan trọng của sự kế thừa và phát huy trong sáng tạo nghệ thuật.
Câu 4: Từ suy ngẫm của tác giả "Nếu tách rời từng giọt nước ra khỏi sự thống nhất của đại dương thì chúng ta chỉ nhìn thấy những giọt nước nhỏ bé, đơn độc và dần dần biến mất", anh/chị rút ra bài học gì về lối sống cho bản thân?
Gợi ý: Học sinh thể hiện suy nghĩ của bản thân miễn sao phù hợp với đoạn trích như:
- Cần phải sống hòa nhập với cộng đồng: Con người là một sinh vật xã hội, không thể sống một mình. Chúng ta cần phải hòa nhập với cộng đồng, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau để cùng nhau phát triển.
- Cần phải có ý thức trách nhiệm chung: Mỗi cá nhân cần phải có ý thức trách nhiệm chung đối với cộng đồng, góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp.
- Cần phải tôn trọng và yêu thương người khác: Mỗi cá nhân đều có những giá trị riêng biệt, cần được tôn trọng và yêu thương.
- Cần phải biết ơn những người đã giúp đỡ mình: Chúng ta cần phải biết ơn những người đã giúp đỡ mình trong cuộc sống, và cần phải biết ơn những người đã giúp đỡ mình trong cuộc sống, cũng như những thế hệ đi trước đã tạo dựng nên những giá trị tốt đẹp cho xã hội.
Phần II: LÀM VĂN (7 điểm)
Câu 1: Nghị luận về ý nghĩa của việc tôn trọng cá tính
Mở bài:
- Giới thiệu vấn đề: ý nghĩa của việc tôn trọng cá tính
- Nêu ý kiến khái quát về vấn đề.
Thân bài:
Giải thích:
- Cá tính là những đặc điểm, suy nghĩ, tính cách riêng biệt và độc đáo của một người.
- Tôn trọng cá tính là chấp nhận, ghi nhận và đánh giá cao những đặc điểm, tính cách riêng biệt của mỗi cá nhân.
- Điều này bao hàm việc tôn trọng sở thích, quan điểm, niềm tin, lối sống,... của người khác, dù chúng có khác biệt với bản thân mình.
Phân tích:
- Tôn trọng cá tính là việc hiểu và đánh giá cao những đặc điểm cá tính của bản thân và những người xung quanh.
- Ý nghĩa của việc tôn trọng cá tính:
- Giúp con người phát triển bản thân: Khi được tôn trọng, cá nhân cảm thấy được thấu hiểu, từ đó có động lực để phát triển bản thân.
- Nâng cao chất lượng mối quan hệ: Tôn trọng cá tính giúp chúng ta có thể dễ dàng kết nối, thấu hiểu và đồng cảm với nhau.
- Tôn trọng cá tính giúp tạo dựng môi trường sống tích cực.
- Thúc đẩy sự phát triển chung của xã hội: Khi mỗi cá nhân được tôn trọng cá tính, họ sẽ có ý thức trách nhiệm và cống hiến cho xã hội nhiều hơn.
- Phân tích những biểu hiện của việc tôn trọng cá tính:
- Lắng nghe ý kiến của người khác một cách cởi mở.
- Tôn trọng sở thích, quan điểm, lựa chọn của người khác.
- Không áp đặt suy nghĩ, quan điểm của mình lên người khác.
- Khuyến khích sự sáng tạo, đổi mới của mỗi cá nhân.
- Phân tích những lợi ích của việc tôn trọng cá tính:
- Giúp con người tự tin, khẳng định bản thân.
- Tạo dựng môi trường sống hòa đồng, thân thiện.
- Thúc đẩy sự phát triển chung của xã hội.
Dẫn chứng minh họa:
- Trong lịch sử: Albert Einstein, Marie Curie, Thomas Edison,... là những nhà khoa học vĩ đại đã đạt được nhiều thành tựu to lớn cho nhân loại nhờ vào sự sáng tạo và tư duy độc đáo của họ.
- Trong cuộc sống: Nhiều doanh nghiệp thành công nhờ vào việc tuyển dụng và phát huy những nhân viên có cá tính riêng biệt, góp phần tạo nên sự đa dạng trong tư duy và cách tiếp cận vấn đề.
Bàn luận:
- Phân biệt giữa tôn trọng cá tính với vị kỷ, chỉ suy nghĩ đến lợi ích cá nhân mà bắt người khác phải nghe theo ý kiến, quan điểm của mình.
- Liên hệ bản thân: Tôn trọng sự khác biệt là một sự lựa chọn, và điều này bắt đầu từ chính bản thân mỗi người. Chúng ta cần nhận ra giá trị của sự đa dạng và hãy là những người mở cửa cho sự đổi mới và sự hòa hợp.
Liên hệ bản thân:
- Là học sinh, mỗi chúng ta cần ý thức được tầm quan trọng của việc tôn trọng cá tính.
- Hãy luôn tôn trọng bạn bè, thầy cô, cha mẹ và những người xung quanh.
- Hãy tự tin khẳng định bản thân và theo đuổi đam mê của mình.
Kết bài:
- Tôn trọng cá tính là một giá trị đạo đức cao đẹp cần được gìn giữ và phát huy trong mỗi cá nhân và cộng đồng.
- Hãy chung tay xây dựng một xã hội nơi mỗi người được là chính mình, được tôn trọng và phát triển toàn diện.
Câu 2: Nghị luận văn học:
Mở bài
Giới thiệu tác giả Nguyễn Khoa Điềm và tác phẩm "Đất Nước"
- Nêu vấn đề: Phân tích đoạn thơ "Đất Nước" của Nguyễn Khoa Điềm để nhận xét về sự kết hợp giữa cảm xúc và suy tư của tác giả.
Thân bài
Cảm nhận đoạn thơ
- Hình ảnh Đất Nước được khơi gợi qua những mốc thời gian, qua những hình ảnh đời sống bình dị, qua không gian địa lý:
- "Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi" - Hình ảnh Đất Nước hiện hữu từ rất xa xưa, gắn liền với tuổi thơ và ký ức của mỗi người.
- "Đất Nước có trong những cái ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể" - Hình ảnh Đất Nước được khơi gợi qua những câu chuyện cổ tích, huyền thoại, qua lời kể của người mẹ.
- "Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn" - Hình ảnh Đất Nước gắn liền với những phong tục tập quán, văn hóa truyền thống của dân tộc.
- "Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc" - Hình ảnh Đất Nước gắn liền với lịch sử hào hùng của dân tộc, với tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm.
- "Tóc mẹ thì bới sau đầu / Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn" - Hình ảnh Đất Nước gắn liền với tình cảm gia đình, với những giá trị đạo đức truyền thống.
- "Cái kèo cái cột thành tên / Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng" - Hình ảnh Đất Nước gắn liền với cuộc sống lao động, với những giá trị vật chất và tinh thần do con người tạo ra.
- "Đất là nơi anh đến trường / Nước là nơi em tắm / Đất Nước là nơi ta hò hẹn" - Hình ảnh Đất Nước gắn liền với tuổi thơ, với những kỷ niệm đẹp đẽ của mỗi người.
- "Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm" - Hình ảnh Đất Nước gắn liền với tình yêu đôi lứa, với những cảm xúc thiêng liêng, sâu lắng.
- "Đất là nơi con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc / Nước là nơi con cá ngư ông móng nước biển khơi" - Hình ảnh Đất Nước được ví von với những hình ảnh đẹp đẽ, kỳ vĩ, tráng lệ.
- "Thời gian đằng đẵng / Không gian mênh mông / Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ" - Hình ảnh Đất Nước là nơi hội tụ của tình cảm, là nơi con người tìm về cội nguồn, về với gia đình, quê hương.
Cảm xúc của tác giả về đất nước qua đoạn thơ
- Cảm xúc yêu thương, tự hào về Đất Nước:
- "Đất Nước" được miêu tả qua những hình ảnh giản dị, gần gũi nhưng mang ý nghĩa sâu sắc: "miếng trầu bây giờ bà ăn", "tóc mẹ thì bới sau đầu", "hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng",...
- Những hình ảnh này thể hiện sự gắn bó, yêu thương của con người với Đất Nước, với những điều bình dị, mộc mạc trong cuộc sống.
- Cảm xúc nhớ nhung, da diết:
- "Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm".
- Câu thơ thể hiện nỗi nhớ da diết, thầm kín của người con gái đối với Đất Nước, với quê hương.
- Cảm xúc tự hào về truyền thống văn hóa lâu đời:
- "Đất là nơi con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc", "Nước là nơi con cá ngư ông móng nước biển khơi".
- Những hình ảnh tượng trưng cho sự linh thiêng, cao quý của Đất Nước, thể hiện niềm tự hào về truyền thống văn hóa lâu đời của dân tộc.
Những suy tư được tác giả thế hiện qua đoạn thơ
- Suy tư về nguồn gốc của Đất Nước:
- "Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi".
- Câu thơ thể hiện quan niệm về sự trường tồn, vĩnh cửu của Đất Nước. Đất Nước không phải do con người tạo ra mà nó đã tồn tại từ rất lâu, gắn liền với lịch sử và cuộc sống của con người.
- Suy tư về sự gắn bó giữa con người với Đất Nước:
- "Đất Nước là nơi anh đến trường", "Nước là nơi em tắm", "Đất Nước là nơi ta hò hẹn",...
- Những hình ảnh thơ thể hiện sự gắn bó mật thiết, không thể tách rời giữa con người với Đất Nước. Đất Nước là quê hương, là cội nguồn, là nơi con người sinh ra và lớn lên.
- Suy tư về trách nhiệm của con người đối với Đất Nước:
- "Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ".
- Câu thơ thể hiện ý thức về cộng đồng, về trách nhiệm của mỗi người trong việc bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước.
Sự kết hợp giữa cảm xúc và suy tư trong đoạn thơ
- Cảm xúc nồng nàn, tha thiết: Tác giả sử dụng nhiều từ ngữ gợi cảm, giàu sức biểu cảm để thể hiện tình yêu thương, gắn bó sâu sắc với Đất Nước.
- Suy tư sâu sắc, triết lý: Tác giả suy ngẫm về nguồn gốc, về ý nghĩa, về giá trị của Đất Nước và trách nhiệm đối với mỗi người.
- Sự kết hợp hài hòa giữa cảm xúc và suy tư tạo nên sức hấp dẫn cho đoạn thơ, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc về tình yêu quê hương đất nước.
Nhận xét về sự kết hợp giữa cảm xúc và suy tư của Nguyễn Khoa Điềm được thể hiện trong đoạn thơ
- Sự kết hợp nhuần nhuyễn, hài hòa:
- Cảm xúc và suy tư đan xen, bổ sung cho nhau, tạo nên một bức tranh toàn cảnh về Đất Nước.
- Cảm xúc giúp cho suy tư thêm sinh động, lay động lòng người.
- Suy tư giúp cho cảm xúc thêm chiều sâu, ý nghĩa.
- Sự kết hợp độc đáo, sáng tạo:
- Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, so sánh, … để thể hiện tình yêu quê hương đất nước một cách độc đáo, sáng tạo.
- Giọng thơ tha thiết, ngọt ngào, như lời tâm tình của tác giả với Đất Nước.
- Sự kết hợp hiệu quả, có sức thuyết phục:
- Đoạn thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc.
- Đoạn thơ có ý nghĩa giáo dục sâu sâu sắc, giúp người đọc nhận thức rõ hơn về giá trị của Đất Nước.
Kết bài
- Khẳng định lại giá trị của đoạn thơ và nhận xét về sự kết hợp giữa cảm xúc và suy tư của tác giả.
- Nêu cảm nhận và suy nghĩ bản thân về bài thơ "Đất Nước" và về tình yêu quê hương, đất nước.
Kỳ thi THPT Quốc gia 2024 tiếp tục diễn ra vào các ngày 28 và 29/6 với các môn thi Toán, Khoa học Tự nhiên/Khoa học Xã hội và Ngoại ngữ.
Chúc các thí sinh bình tĩnh, tự tin và hoàn thành tốt bài thi của mình!
