Đôi nét về tác giả và tác phẩm
Trước khi tiến hành soạn Nếu cậu muốn có một người bạn chi tiết, các bạn học sinh cần tìm hiểu sơ lược về tác giả, tác phẩm để định hình được phong cách, thể loại và đại ý câu chuyện.
Tác giả
Ăng-toan đơ Xanh-tơ Ê-xu-pe-ri (1900 - 1944) là một văn sĩ và phi công người Pháp. Bên cạnh sáng tác, ông có thời gian tham gia chiến đấu trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
Ngòi bút của ông trong trẻo, đậm chất trữ tình và giàu cảm hứng lãng mạn. Một số tác phẩm chính có thể kể đến: Hoàng tử bé, Cõi người ta, Bay đêm, Phi công thời chiến,…
Tác phẩm
Nếu cậu có một người bạn là một trích đoạn thuộc chương 21 của tác phẩm “Hoàng tử bé” ra đời vào năm 1943. Tác phẩm văn học dành cho trẻ em này nổi tiếng trên toàn thế giới. Văn bản này thuộc thể loại truyện đồng thoại, sử dụng phương thức biểu đạt tự sự theo ngôi kể thứ nhất. Khi soạn Nếu cậu muốn có một người bạn, chúng ta có thể chia đoạn trích này thành 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu => “tiếng gió trên đồng lúa mì”: Cuộc gặp gỡ giữa Hoàng tử bé và cáo.
- Phần 2: Tiếp => “bạn ấy trở thành duy nhất trên đời”: Cáo và Hoàng tử bé trở thành bạn và dần cảm hóa nhau.
- Phần 3: Còn lại: Cuộc chia tay của Hoàng tử bé và cáo.
Về giá trị nội dung, đoạn trích Nếu cậu muốn có một người bạn đã nói lên ý nghĩa, cách chân chính khi nhìn nhận một tình bạn. Bên cạnh đó, văn bản cũng giúp chúng ta hiểu được khái niệm của “cảm hóa” để đọc giả có thể rút ra những bài học cuộc đời sâu sắc.
Về giá trị nghệ thuật, tác giả đã sử dụng ngôi kể thứ nhất mang đến sự chân thật, sống động. Bên cạnh đó, với lối kể hấp dẫn, gần gũi cùng nhiều chi tiết ẩn dụ tinh tế, tác giả đã nhân cách hóa nhân vật cáo thành công, phù hợp với thể loại truyện đồng thoại.
Tóm tắt nội dung
Sau nhiều cuộc chu du tại các hành tinh khác, Hoàng tử bé đã đến trái đất. Lúc này, cậu nhận ra bông hoa hồng ở hành tinh mình cũng chỉ là tầm thường. Điều này khiến cậu vô cùng thất vọng, buồn bã, khóc lóc.
Đúng lúc đó, có một chú cáo tình cờ xuất hiện. Giữa cáo và Hoàng tử bé đã có một cuộc trò chuyện về cuộc sống trên trái đất, thế nào là sự cảm hóa và cáo yêu cầu Hoàng tử hãy cảm hóa mình. Sau đó, cả hai tạm biệt nhau. Cáo rời đi, để lại cho Hoàng tử bé một bài học sâu sắc về tình bạn.
Soạn Nếu cậu muốn có một người bạn chi tiết - sách Kết nối tri thức
Những gợi ý cho các câu hỏi trong sách giáo khoa sau đây sẽ giúp bạn soạn bài Nếu cậu muốn có một người bạn dễ dàng hơn:
Phần trước khi đọc:
Câu 1 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Hãy kể ra một số từ miêu tả cảm xúc của em khi nghĩ về một người bạn thân? Điều gì giúp các em trở thành bạn thân của nhau?
Gợi ý trả lời:
Khi nghĩ về bạn thân, em cảm thấy: Vui vẻ, hạnh phúc và tự hào. Chúng em trở thành bạn thân với nhau vì có nhiều điểm tương đồng trong sở thích, tính cách. Bên cạnh đó, vì nhà gần nhau nên chúng em hay hẹn nhau cùng đi chơi. Ngoài ra, khi em có chuyện buồn, bạn luôn bên cạnh để an ủi, động viên, giúp em vượt qua và tiếp tục tiến về trước.
Câu 2 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Bằng cách nào em và người bạn thân đã làm quen với nhau?
Gợi ý trả lời:
Bạn ấy là hàng xóm sát nhà em, hai đứa cùng chơi chung từ nhỏ, học chung cấp 1 và cấp 2 nên rất quấn quít bên nhau.
Phần đọc văn bản:
Câu 1 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Làm thế nào cáo đã chỉ được cho Hoàng tử bé cách “cảm hóa” mình? Em hãy chỉ ra các yếu tố thể hiện điều nay khi soạn Nếu cậu muốn có một người bạn.
Gợi ý trả lời:
Cáo đã chỉ cách “cảm hóa” cho Hoàng tử bé thông qua các yếu tố:
- Giải thích định nghĩa của “cảm hóa”, nghĩa là làm cho mọi người xích lại gần nhau hơn.
- Cáo nói bước chân khác khiến nó sợ và trốn sâu dưới đất, chỉ riêng bước chân của Hoàng tử bé giúp nó bước ra khỏi hang.
- Cáo chỉ cho Hoàng tử bé cách kiên nhẫn: "Trước tiên, bạn ngồi xa mình một chút, như thế, trên cỏ. Mình sẽ liếc nhìn bạn, còn bạn không nói gì cả. Lời nói là nguồn gốc của mọi sự hiểu lầm. Nhưng mỗi ngày, bạn có thể ngồi xích lại gần hơn".
Câu 2 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Yếu tố gì khiến bông hồng của Hoàng tử bé và những bông hồng trên trái đất hoàn toàn khác biệt?
Gợi ý trả lời:
Điểm khác biệt rõ ràng nhất giữa bông hoa của Hoàng tử bé và hoa ở Trái đất đó là sự “cảm hóa”. Những bông hồng trên trái đất không được ai “cảm hóa” còn bông hồng của Hoàng tử bé thì được “cảm hóa” bởi chính cậu bé.
Câu 3 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Lời nói nào của cáo được Hoàng tử bé nhắc lại?
Gợi ý trả lời:
"Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần" là lời mà Hoàng tử bé nhắc lại theo cáo mà em nhận thấy khi soạn bài Nếu cậu muốn có một người bạn.
Phần sau khi đọc:
Câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Hoàng tử bé đã dừng chân ở đâu và gặp bạn cáo trong hoàn cảnh nào?
Gợi ý trả lời:
Hoàng tử bé gặp cáo khi đến trái đất tìm loài người. Sau khi du ngoạn nhiều nơi, cảm nhận niềm vui, thú vị cũng như cả nỗi buồn, sự thất vọng, đau khổ, cậu đã quyết định quay về và dừng chân tại hành tinh của mình với bông hồng duy nhất.
Câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Trong quá trình soạn Nếu cậu muốn có một người bạn, em hãy đếm xem từ “cảm hóa” xuất hiện bao nhiêu lần? Qua lời giải thích của cáo, em hiểu thế nào là “cảm hóa”.
Gợi ý trả lời:
Từ "cảm hóa" xuất hiện 15 lần. Theo em, từ này có nghĩa là chúng ta sẽ dùng tình cảm, tư tưởng, hành động, đặc biệt là sự chân thành dành cho một ai đó để giúp người ấy cảm nhận, từ đó thay đổi bản thân tốt hơn.
Câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Hoàng tử bé có điểm gì hay khiến cáo luôn mong mỏi được kết bạn với cậu?
Gợi ý trả lời:
Cáo tha thiết được làm bạn với Hoàng tử bé vì:
- Cậu bé dễ thương, không làm hại cáo mà còn muốn kết bạn với cáo.
- Cuộc sống của cáo quá đơn điệu: "mình săn gà, con người săn mình. Mọi con gà giống nhau, mọi người cũng đều giống nhau. Cho nên mình hơi chán". Vì thế, cáo muốn có một người bạn chơi cùng.
- Cáo nghĩ Hoàng tử bé cũng cần có một người bạn. Vì thế, cáo dạy cho cậu bé cách “cảm hóa” nó để cả hai gần gũi nhau hơn.
Câu 4 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Cuộc sống của cáo sẽ thay đổi thế nào nếu được Hoàng tử bé “cảm hóa”. Từ đó, em hãy nêu suy nghĩ của em về ý nghĩa của tình bạn sau khi soạn Nếu cậu muốn có một người bạn.
Gợi ý trả lời:
Nếu được hoàng tử bé “cảm hóa”, cuộc sống của cáo sẽ như được “soi sáng”. "Mình sẽ biết thêm một tiếng chân mà nó khác hẳn mọi bước chân khác". Đó là bước chân nghe như tiếng nhạc, giúp cáo rời khỏi cái hang tối tăm của mình. Ngoài ra, màu vàng của lúa mì sẽ giúp cáo nhớ đến mái tóc óng ả của Hoàng tử bé.
Qua đó, chúng ta có thể thấy được ý nghĩa của tình bạn: Chỉ khi cả hai cùng “cảm hóa” lẫn nhau, đó mới là tình bạn đích thực, được xây dựng trên sự chân thành. Tình bạn đẹp khi cả hai tâm hồn luôn hướng về nhau, khiến chúng ta trở nên tốt đẹp hơn.
Câu 5 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Khi soạn Nếu cậu muốn có một người bạn, em hãy nêu những cảm xúc mà em nhận thấy ở cáo khi chia tay Hoàng tử bé? Những cảm xúc ấy liệu có làm cáo hối hận về việc kết bạn với hoàng tử bé không?
Gợi ý trả lời:
Khi chia tay Hoàng tử bé, cáo cảm thấy buồn bã nhưng hoàn toàn không ân hận về việc đã kết bạn với cậu. Cáo ngược lại còn gửi đến Hoàng tử bé bài học trong cuộc sống cũng như hiểu tại sao bông hồng lại là duy nhất. Đối với Hoàng tử, cáo cũng như những con cáo khác nhưng nếu cậu thấy được sự khác biệt của nó thì cả hai mới có thể xây dựng tình bạn chân thành.
Câu 6 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Hoàng tử bé đã nhắc lại những lời nào của cáo "để cho nhớ"?
Gợi ý trả lời:
Khi soạn Nếu cậu muốn có một người bạn, em thấy Hoàng tử bé đã nhắc lại những lời của cáo "để cho nhớ": "Điều cốt lõi vô hình trong mắt thần", "chính thời gian của mình bỏ ra cho bông hồng của mình", "mình có trách nhiệm với bông hồng của mình".
Câu 7 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Cuộc gặp gỡ của cáo và Hoàng tử bé đã chia sẻ nhiều bài học về tình bạn. Theo em, bài học nào có ý nghĩa và gần gũi với em nhất?
Gợi ý trả lời:
Đối với em, sau khi soạn Nếu cậu muốn có một người bạn, bài học gần gũi và mang nhiều ý nghĩa nhất đó là: Sự cảm hóa sẽ giúp thế giới trở nên tốt đẹp hơn, chúng ta sẽ có thêm nhiều người bạn tin cậy. Vì vậy, hãy luôn dành những lời yêu thương, sự cảm thông, chia sẻ cho bạn bè của mình để thắt chặt tình bạn.
Câu 8 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1 Kết Nối Tri Thức): Cáo có phải là một nhân vật của truyện đồng thoại không? Tại sao?
Gợi ý trả lời:
Phải. Khi soạn bài Nếu cậu muốn có một người bạn, em thấy đây là truyện dành cho thiếu nhi và nhà văn đã nhân cách hóa cáo trên cơ sở "không thoát ly sinh hoạt thật" của loài cáo.
Soạn bài Nếu cậu muốn có một người bạn - Bài tập liên hệ
Câu 1: Sau khi soạn Nếu cậu muốn có một người bạn, em hãy tưởng tượng mình là cáo để viết một đoạn ngắn khoảng 5 - 7 câu và miêu tả cảm xúc của cáo sau khi tạm biệt Hoàng tử bé.
Gợi ý trả lời:
Cáo cứ thế nuối tiếc nhìn theo bóng dáng của Hoàng tử bé dần khuất xa. Cáo ngậm ngùi chùi đi giọt nước mắt trên má. Cậu cứ ngước nhìn theo hình bóng ấy mãi đến khi biến mất hẳn. Dù buồn, nhưng cáo vẫn cố nở một nụ cười để cảm ơn cuộc đời đã cho gặp Hoàng tử bé. Cuộc gặp dù rất ngắn ngủi nhưng đã để lại cho cáo nhiều bài học, giúp cáo được “cảm hóa”.
Câu 2: Viết đoạn mở bài cho đoạn trích Nếu cậu muốn có một người bạn
Gợi ý trả lời:
Nếu cậu có một người bạn là đoạn trích thuộc thể loại truyện đồng thoại nhẹ nhàng. Câu chuyện mang đến cho người đọc nhiều dư âm và xúc cảm. Đoạn trích kể lại cuộc gặp gỡ đầy tình cờ giữa Hoàng tử bé từ một hành tinh xa xôi với một chú cáo ở trái đất.
Câu 3: Sau khi soạn Nếu cậu muốn có một người bạn, em hãy viết đoạn kết bài cho đoạn trích Nếu cậu muốn có một người bạn
Gợi ý trả lời:
Qua đoạn trích Nếu cậu muốn có một người bạn, tác giả đã gửi gắm những thông điệp đầy ý nghĩa về tình bạn. Qua đó, chúng ta rút ra được bài học về tầm quan trọng của sự cảm hóa, chân thành, cảm thông nhằm xây dựng một tình bạn bền chặt, thân tình.
Soạn Nếu cậu muốn có một người bạn không những giúp các bạn học sinh trả lời tốt các câu hỏi trong sách giáo khoa mà còn hỗ trợ học sinh nắm bắt nội dung câu chuyện. Thông qua đó, các bạn sẽ dễ dàng hiểu và cảm nhận được những giá trị mà đoạn trích này mang lại.