Tìm hiểu chung trước khi soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây
Trước khi soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, việc tìm hiểu về tác giả và những thông tin liên quan sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa sâu sắc của tác phẩm.
Tác giả
Tác phẩm không có tác giả cụ thể vì nó thuộc về thể loại văn học dân gian, được truyền miệng qua nhiều thế hệ trước khi được ghi chép lại. "Chiến thắng Mtao Mxây" là một đoạn trích thuộc sử thi Đăm Săn, một tác phẩm nổi tiếng của dân tộc Ê-đê, họ thường sinh sống và tập trung ở khu vực Tây Nguyên.
Tác phẩm
Khi soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, việc nắm rõ nội dung tác phẩm là điều cần thiết. "Chiến thắng Mtao Mxây" là một trong những câu chuyện tiêu biểu trong sử thi Đăm Săn, kể về cuộc chiến giữa tù trưởng Đăm Săn và Mtao Mxây, một tù trưởng khác ganh tị và có mưu đồ cướp vợ của Đăm Săn.
Bố cục
- Phần 1: Từ đầu đến “Đăm Săn giết chết Mtao Mxây”: Cảnh trận đánh giữa hai tù trưởng với phần thắng thuộc về Đăm Săn.
- Phần 2: Tiếp đến “Họ đến bãi ngoài làng, rồi vào làng”: Cảnh Đăm Săn cùng nô lệ ra về sau chiến thắng.
- Phần 3: Phần còn lại: Cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng.
Giá trị nghệ thuật
Giá trị nghệ thuật nổi bật nhờ nghệ thuật so sánh và phóng đại tinh tế. Tác giả sử dụng các loại so sánh để tôn vinh tầm vóc Đăm Săn và khắc họa khát vọng của dân tộc Ê-đê.
Giá trị nội dung
Tác phẩm ca ngợi dũng cảm và trí tuệ của Đăm Săn, người chiến đấu bảo vệ danh dự và cộng đồng. Cuộc chiến với Mtao Mxây thể hiện ý chí kiên cường và khắc họa văn hóa đặc sắc của dân tộc Ê-đê.
Tóm tắt
Mtao Mxây vì ganh tị với Đăm Săn, đã quyết bắt cóc Hơ Nhị. Biết Đăm Săn vắng nhà, hắn giả làm khách, tìm cớ để lừa Hơ Nhị ra ngoài và thực hiện âm mưu. Khi nghe tin, Đăm Săn lập tức trở về và dẫn quân đi cứu vợ, mở đầu trận chiến. Mtao Mxây cẩn thận mặc áo giáp, chỉ phòng thủ và không dám giao chiến. Chỉ khi Đăm Săn đe dọa đốt nhà, hắn mới miễn cưỡng bước ra.
Dù có áo giáp bảo vệ, Mtao Mxây vẫn hoảng sợ bỏ chạy trước sự tài giỏi của Đăm Săn. Cuộc chiến kéo dài chưa phân thắng bại, cho đến khi Đăm Săn mơ thấy ông Trời chỉ cách tiêu diệt kẻ thù. Chàng làm theo, ném chày trúng tai Mtao Mxây, khiến áo giáp rơi xuống và kết liễu hắn. Dù Mtao Mxây cầu xin, Đăm Săn quyết không tha, chiến thắng của chàng vang danh khắp nơi.
Hướng dẫn soạn bài Chiến thắng mtao mxây - Cánh Diều
Phần chuẩn bị soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây sẽ giúp bạn nắm bắt sâu sắc hơn về nguyên nhân và bối cảnh dẫn đến cuộc đối đầu kịch tính giữa Đăm Săn và Mtao Mxây
Chuẩn bị
Trong phần soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, bạn sẽ hiểu rõ hơn về nguyên nhân dẫn đến cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây.
Câu 1 (Trang 19 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Tóm tắt nội dung chính của văn bản (Câu chuyện kể về sự kiện gì? Diễn ra trong hoàn cảnh thời gian, không gian như thế nào? Có yếu tố thần kỳ nào không?)
Gợi ý trả lời:
Mtao Mxây vì đố kỵ với Đăm Săn, người có vợ đẹp nên đã quyết tâm bắt cóc Hơ Nhị. Hắn lén lút theo dõi, và khi biết Đăm Săn vắng nhà, lập tức giả dạng thành khách đến thăm. Sau đó, hắn viện cớ quên dao để lừa Hơ Nhị ra ngoài, thực hiện âm mưu bắt cóc. Khi nghe tin vợ bị bắt, Đăm Săn lập tức quay về, dẫn theo quân lính để giải cứu. Một trận chiến ác liệt nổ ra. Rút kinh nghiệm từ Mtao Grư, Mtao Mxây cẩn trọng mặc áo giáp, cầm khiên phòng thủ và không dám giao chiến. Chỉ khi Đăm Săn đe dọa phá hủy nhà cửa, hắn mới miễn cưỡng bước ra.
Sức mạnh và tài năng vượt trội của Đăm Săn đã khiến Mtao Mxây khiếp sợ. Khi hắn bỏ chạy, Đăm Săn ném lao trúng đùi và bụng hắn, nhưng nhờ áo giáp bảo vệ, hắn không bị thương. Cuộc chiến kéo dài mà chưa phân thắng bại. Trong cơn mệt mỏi, Đăm Săn mơ thấy ông Trời bày cách tiêu diệt kẻ thù. Chàng tỉnh dậy, làm theo lời chỉ dẫn, dùng chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây, khiến áo giáp rơi xuống và ngay lập tức kết liễu hắn. Dù Mtao Mxây cầu xin tha mạng, Đăm Săn quyết không dung thứ cho kẻ cướp vợ mình. Chiến thắng vang dội của chàng khiến danh tiếng vang khắp nơi.
Câu 2 (Trang 19 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Nhân vật chính là ai? Có điểm gì nổi bật?
Gợi ý trả lời:
Nhân vật chính trong văn bản là: Đăm Săn.
Những đặc điểm nổi bật của nhân vật:
- Đăm Săn là một người mạnh mẽ, tài giỏi.
- Chàng có giọng nói hào sảng, vang dội.
- Ai gặp cũng đều nể sợ trước sức mạnh và tài năng của chàng.
- Thân hình phi thường, vạm vỡ.
- Ăn uống không biết no, trò chuyện không biết chán.
- Sở hữu nhiều của cải, tài sản.
Câu 3 (Trang 19 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Câu chuyện gửi gắm thông điệp gì?
Gợi ý trả lời:
Đoạn trích ca ngợi hình ảnh của một vị anh hùng dân tộc, một tù trưởng sẵn sàng chiến đấu vì hạnh phúc gia đình và sự bình yên của cả bộ tộc. Thông qua nhân vật Đăm Săn, câu chuyện truyền tải thông điệp về sự dũng cảm, lòng nhân ái, và sự tài giỏi, luôn được mọi người yêu thương và kính trọng.
Câu 4 (Trang 19 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Liên hệ, kết nối với kinh nghiệm sống của bản thân để hiểu thêm câu chuyện.
Gợi ý trả lời:
Để trở thành một người đứng đầu, không chỉ cần có tài năng mà còn phải có trái tim vị tha, lòng yêu thương và sự thấu hiểu. Khi hội tụ đủ những yếu tố này, người đó chắc chắn sẽ trở thành một nhà lãnh đạo tuyệt vời, được mọi người tôn trọng.
Phần đọc hiểu
Khi soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, các câu hỏi đọc hiểu sẽ dẫn dắt học bạn khám phá và hiểu rõ hơn những chi tiết quan trọng của tác phẩm.
Câu 1 (Trang 19 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua các yếu tố nào?
Gợi ý trả lời:
Màu sắc văn hóa Tây Nguyên được thể hiện rõ qua các chi tiết miêu tả về ngôi nhà của Mtao Mxây: đầu sàn hiên được đẽo hình Mặt Trăng, đầu cầu thang được đẽo hình chim ngói. Cầu thang rộng như một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà không hề chật chội thông qua soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây.
Câu 2 (Trang 20 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Chú ý chi tiết miêu tả ngoại hình Mtao Mxây.
Gợi ý trả lời:
Mtao Mxây xuất hiện trong cuộc giao chiến với Đăm Săn với khiên tròn như đầu cú, gươm óng ánh như cầu vồng. Hắn trông dữ tợn như một vị thần, mặc khố sọc gấp bỏ múi, áo dài cài nút. Khi bước ra từ nhà trong, dáng hắn tần ngần, mỗi bước đi đầy đắn đo.
Câu 3 (Trang 21 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Chú ý biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây.
Gợi ý trả lời:
Biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả cảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây trong soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây là sự kết hợp giữa so sánh và phóng đại. Hình ảnh Đăm Săn múa khiên vượt qua đồi tranh, đồi lồ ô, chạy vun vút từ phía đông sang phía tây được miêu tả sinh động, đầy ấn tượng.
Câu 4 (Trang 21 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Chú ý chi tiết ông trời giúp đỡ Đăm Săn.
Gợi ý trả lời:
Chi tiết ông Trời giúp đỡ Đăm Săn được thể hiện qua giấc mơ, trong đó ông Trời mách bảo Đăm Săn lấy chày mòn ném vào vành tai Mtao Mxây. Khi tỉnh dậy, Đăm Săn làm theo lời mách bảo, ném trúng vành tai kẻ địch khiến áo giáp rơi ra, cuối cùng kết liễu hắn.
Câu 5 (Trang 22 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Lời nói và hành động của dân làng cho biết tình cảm của cộng đồng đối với tù trưởng Đăm Săn như thế nào?
Gợi ý trả lời:
Lời nói và hành động của dân làng, đặc biệt qua ba lần đối đáp với Đăm Săn, thể hiện tình cảm đồng lòng của họ với vị tù trưởng. Sự kính trọng, yêu mến và ngưỡng mộ tài năng cũng như phẩm chất của Đăm Săn được thể hiện rõ, dân làng quyết tâm một lòng theo chàng.
Câu 6 (Trang 24 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Tưởng tượng không khí ăn mừng của dân làng đối với chiến thắng của Đăm Săn.
Gợi ý trả lời:
Không khí ăn mừng chiến thắng của Đăm Săn vô cùng tưng bừng, náo nhiệt. Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối, tất cả hòa vào tiếng reo ca, mang theo niềm vui hân hoan khắp buôn làng.
Câu 7 (Trang 24 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Chú ý vẻ đẹp kỳ vĩ, phi thường của người anh hùng Đăm Săn.
Gợi ý trả lời:
Vẻ đẹp kỳ vĩ, phi thường của người anh hùng Đăm Săn hiện lên qua hình ảnh chàng nằm trên võng, tóc thả dài trên sàn, hứng tóc là một cái nong hoa. Chàng uống không biết say, ăn không biết no, trò chuyện không biết chán. Với đầu đội khăn nhiễu, vai mang nài hoa, chàng đánh đâu thắng đó, vây đâu phá nát đó.
Câu 8 (Trang 25 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Chú ý nghệ thuật miêu tả nhân vật Đăm Săn.
Gợi ý trả lời:
Nhân vật Đăm Săn trong soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây được miêu tả với bút pháp phóng đại và nghệ thuật xây dựng trùng điệp trong ngôn ngữ. Các biện pháp này không chỉ làm tăng khả năng biểu đạt ngôn ngữ mà còn tôn lên vẻ đẹp hình tượng của nhân vật Đăm Săn, giúp người đọc cảm nhận được sự vĩ đại và anh hùng của chàng.
Sau khi đọc
Sau khi soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, phần này sẽ giúp bạn củng cố kiến thức và rút ra những bài học sâu sắc từ tác phẩm này
Câu 1 (Trang 25 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Nêu những sự kiện chính trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây. Hãy chỉ ra lời người kể chuyện, lời nhân vật, chi tiết thần kỳ trong văn bản.
Gợi ý trả lời:
Những sự kiện chính:
- Trận chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây.
- Đăm Săn ăn mừng chiến thắng cùng dân làng.
Lời người kể chuyện: thể hiện qua các đoạn miêu tả, giới thiệu bối cảnh, sự kiện của câu chuyện.
Lời nhân vật:
- Lời của Đăm Săn.
- Lời của Mtao Mxây.
- Lời của dân làng.
- Lời của ông Trời.
Câu 2 (Trang 25 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Nhân vật người anh hùng Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật nào? Chỉ ra những chi tiết cho thấy sự đối lập giữa Đăm Săn với Mtao Mxây.
Gợi ý trả lời:
Đặc điểm nổi bật của Đăm Săn:
- Đăm Săn là người chính trực, tự tin và kiên quyết.
- Chàng là một dũng sĩ dũng cảm, tài năng, có sức mạnh phi thường.
- Chàng chiến đấu không chỉ vì danh dự cá nhân mà còn vì hạnh phúc gia đình và sự bình yên của cộng đồng.
- Đăm Săn hiện lên như một vị thần mang vẻ đẹp cường tráng, dũng mãnh của núi rừng, danh tiếng lẫy lừng.
- Chàng có sức khỏe phi thường và khả năng "ăn không biết no, trò chuyện không biết chán."
Sự đối lập giữa Đăm Săn và Mtao Mxây: Trong khi Đăm Săn mạnh mẽ, chính trực và dũng cảm, thì Mtao Mxây lại yếu đuối, hèn nhát và kém cỏi.
Câu 3 (Trang 25 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Nêu và phân tích tác dụng của một biện pháp nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản (Ví dụ: so sánh, phóng đại, đối lập, tương phản,...).
Gợi ý trả lời:
Phân tích ví dụ:
"Thế là Đăm Săn lại múa. Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung. Cây giáo thần, cây giáo dính đầy những oan hồn của chàng nhằm đùi Mtao Mxây phóng tới, trúng nhưng không thủng. Chàng đâm vào người Mtao Mxây cũng không thủng."
→ So sánh: "Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc."
→ Nói quá: "Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung."
→ Nhờ vào việc vận dụng các biện pháp nghệ thuật một cách điêu luyện, hình ảnh Đăm Săn hiện lên vô cùng sinh động và có hồn, giúp người đọc dù không chứng kiến tận mắt vẫn có thể hình dung rõ ràng những gì tác giả muốn truyền tải trong soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây.
Câu 4 (Trang 25 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Hãy làm sáng tỏ một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.
Gợi ý trả lời:
Đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây là sự tập trung vào nhân vật anh hùng. Nhân vật trung tâm của sử thi là anh hùng chiến trận, như Đăm Săn - người mang vẻ đẹp cường tráng, dũng cảm và sẵn sàng xả thân vì cộng đồng. Những phẩm chất cao quý này không chỉ tôn vinh cá nhân mà còn đại diện cho ý chí và sức mạnh của cả cộng đồng, thể hiện qua hình tượng khái quát và lý tưởng hóa trong văn bản.
Câu 5 (Trang 25 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Phân tích một số câu nói và hành động của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn để làm rõ tình cảm của cộng đồng Ê-đê đối với người anh hùng.
Gợi ý trả lời:
Cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây không chỉ là cuộc đấu cá nhân mà còn mang tính chất thống nhất cộng đồng. Khi chủ của họ bị Đăm Săn đâm chết, dân làng nhất tề đi theo chàng. Ba lần Đăm Săn hỏi, ba lần họ khẳng định lòng trung thành, thể hiện ước mơ được dẫn dắt bởi một lãnh đạo dũng cảm, tài ba. Khi chiến thắng, dân làng vui mừng, hòa mình vào không khí tưng bừng để mừng buôn làng thêm hùng mạnh và giàu có. Tác giả sử thi đã cho thấy chiến thắng của Đăm Săn không chỉ là chiến thắng cá nhân mà còn là sự phát triển, lớn mạnh của cả cộng đồng, được dân làng hoan nghênh và ngưỡng mộ.
Câu 6 (Trang 25 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Đoạn trích phản ánh và ca ngợi điều gì? Điều ấy có còn ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không? Vì sao?
Gợi ý trả lời:
Đoạn trích ca ngợi sức mạnh và vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn - một người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên của cả thị tộc. Điều ấy vẫn còn ý nghĩa với cuộc sống hôm nay, bởi nó khuyến khích chúng ta sống vì danh dự, hạnh phúc của bản thân và cộng đồng, đồng thời tôn vinh những giá trị tốt đẹp của lòng dũng cảm và sự nhân ái.
Câu 7 (Trang 25 SGK Văn 10 Tập 1 - Sách Cánh Diều): Hãy minh hoạ trận chiến đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây bằng một bức vẽ hoặc một đoạn văn miêu tả (khoảng 8-10 dòng).
Gợi ý trả lời:
Đăm Săn khiêu chiến, Mtao Mxây ban đầu tỏ ra ngạo nghễ nhưng sau đó lại thể hiện sự hèn nhát khi e ngại bị tấn công. Đăm Săn khẳng định không làm việc xấu xa, Mtao Mxây mới dám bước xuống. Trong hiệp đấu thứ nhất, Mtao Mxây múa khiên yếu ớt, trong khi Đăm Săn thể hiện sức mạnh vượt trội, bình tĩnh và thản nhiên. Hiệp đấu kết thúc với việc Mtao Mxây chạy khắp nơi để tránh khiên của Đăm Săn. Ở hiệp hai, Đăm Săn nhận được chỉ dẫn từ ông Trời, chàng ném chày mòn trúng tai Mtao Mxây. Mặc dù Mtao Mxây van xin tha mạng, Đăm Săn không dung thứ cho hắn, kết thúc cuộc chiến bằng việc cắt đầu hắn và bêu ngoài đường, dẫn dân làng Mtao Mxây về buôn mới của mình.
Soạn bài Đăm Săn Chiến thắng Mtao Mxây - Chân trời sáng tạo
Phần chuẩn bị đọc
Trước khi bắt đầu soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, chúng ta hãy cùng khám phá những khái niệm và bối cảnh quan trọng để hiểu rõ hơn về tác phẩm.
Câu hỏi (trang 38 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Hãy nhớ lại một số nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn học thường được mọi người tôn vinh là anh hùng và giải thích lý do họ được xem là như vậy?
Gợi ý trả lời: Những nhân vật thường được tôn vinh là anh hùng bao gồm Thánh Gióng, Sơn Tinh...
Họ được xem là anh hùng bởi những đóng góp lớn lao cho cộng đồng, luôn sẵn sàng giúp đỡ và bảo vệ mọi người. Chính nhờ những công lao ấy mà họ nhận được sự yêu quý, kính trọng từ cộng đồng.
Phần trải nghiệm cùng văn bản
Trong quá trình soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, việc phân tích trực tiếp nội dung văn bản sẽ giúp chúng ta nắm bắt được những ý nghĩa sâu sắc mà tác giả muốn truyền tải.
Liên hệ: Lời văn trong đoạn này gợi liên tưởng đến thể loại truyện hay kịch?
Gợi ý trả lời:
Lời văn ở đây có nhiều điểm gần gũi với kịch bởi:
- Có sự xuất hiện của các đoạn hội thoại kèm theo những miêu tả về ngoại hình và hành động của nhân vật.
- Xung đột giữa hai nhân vật chính được thể hiện rõ ràng qua các lời thoại.
- Hành động của mỗi nhân vật được minh họa chi tiết qua đối thoại.
- Ngôn ngữ trong từng câu thể hiện rõ nét tính cách và đặc điểm riêng của mỗi nhân vật.
Suy luận: Hãy chú ý đến những hình ảnh được sử dụng để miêu tả Đăm Săn. Các hình ảnh đó có điểm gì đặc biệt?
Gợi ý trả lời:
Đăm Săn nổi bật bởi dáng vẻ và hành động mạnh mẽ của chàng: "Chàng múa trên cao, gió thổi như bão. Chàng múa dưới thấp, gió cuộn như lốc. Chòi lẫm đổ ngã. Cây cối rạp xuống chết rụi… Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung".
Tác giả đã khéo léo sử dụng các hình ảnh thiên nhiên hùng vĩ để làm nổi bật bước đi của Đăm Săn: đồi núi, cây cối, gió bão. Điều này tạo nên hình tượng một con người mạnh mẽ, dũng cảm, mang đậm chất Tây Nguyên. Nghệ thuật so sánh và nói quá được sử dụng để tô đậm hình ảnh Đăm Săn hùng vĩ trong soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây.
Theo dõi: Cụm từ "bà con xem..." xuất hiện nhằm mục đích gì? Nó có ý nghĩa gì trong lời kể?
Gợi ý trả lời:
Cụm từ này tạo ra sự gần gũi, kết nối giữa tác giả và người đọc, mang lại cảm giác như tác giả đang trò chuyện trực tiếp với người đọc.
Cách xưng hô mộc mạc, chân chất này khiến câu chuyện trở nên thân thiện, gần gũi hơn.
Suy luận: Cảnh tiệc tùng được miêu tả qua lời của nhân vật nào? Điều này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về hình ảnh của Đăm Săn như thế nào?
Gợi ý trả lời:
Trong soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, cảnh tiệc tùng được miêu tả qua lời kể của dân làng.
Điều này làm nổi bật vị trí và hình ảnh của Đăm Săn trong lòng dân làng: một vị tù trưởng rắn rỏi, dũng mãnh, anh hùng, được mọi người hết lòng kính trọng và ngưỡng mộ.
Suy luận: Việc miêu tả ngoại hình của Đăm Săn có tác dụng gì trong việc khắc họa nhân vật?
Gợi ý trả lời:
Ngoại hình của Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm vượt xa khả năng của người thường: "Bắp chân to bằng cái xà ngang, bắp đùi to bằng cái ống bễ, sức mạnh ngang ngửa voi đực".
Những chi tiết này giúp Đăm Săn được ví như các vật thể to lớn, chắc chắn và đầy sức mạnh, khắc họa hình ảnh một tù trưởng cường tráng, oai hùng, đồng thời thể hiện sự ngưỡng mộ và ca ngợi từ phía tác giả.
Phần suy ngẫm và phản hồi
Trong soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, việc suy ngẫm và phản hồi là phần quan trọng giúp các bạn học sinh hiểu sâu sắc hơn về nhân vật và các tình tiết trong tác phẩm.
Câu 1 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Tóm tắt những sự kiện chính trong văn bản.
Gợi ý trả lời:
Mtao Mxây, vì ghen tức với Đăm Săn khi chàng có một người vợ xinh đẹp, đã lên kế hoạch bắt cóc Hơ Nhị. Khi biết Đăm Săn rời bản cùng những người thuộc hạ, Mtao Mxây đã cướp vợ của Đăm Săn. Nghe tin, Đăm Săn liền đến nhà Mtao Mxây, dọa đốt nhà hắn để buộc hắn giao chiến. Trong trận đấu, Mtao Mxây tỏ ra yếu kém khi múa khiên. Đăm Săn đã dùng hết sức mạnh nhưng không thể đâm thủng áo giáp của Mtao Mxây. Chỉ khi nghe theo lời chỉ dẫn của ông Trời, Đăm Săn mới có thể giành chiến thắng và giành lại vợ.
Câu 2 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Đăm Săn đã gặp phải những khó khăn gì trong cuộc chiến với Mtao Mxây? Nhờ đâu mà chàng đã vượt qua và giành chiến thắng?
Gợi ý trả lời:
Khó khăn của Đăm Săn: Dù đã dồn hết sức mạnh, chàng vẫn không thể xuyên thủng được giáp của Mtao Mxây. Đăm Săn mệt mỏi, thậm chí vừa chạy vừa ngủ mơ thấy ông Trời.
Cuối cùng, nhờ sự chỉ dẫn của ông Trời, Đăm Săn đã sử dụng chày mòn để ném trúng vành tai Mtao Mxây, phá hỏng giáp và giành chiến thắng.
Câu 3 (Trang 42 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Đăm Săn và Mtao Mxây đều là hai tù trưởng tài giỏi, nhưng chỉ có Đăm Săn được coi là anh hùng. Hãy so sánh hai nhân vật này để làm rõ điều đó.
Gợi ý trả lời:
Dưới đây là sự khác biệt giữa hai tính cách của Đăm Săn và Mtao Mxây trong soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây sau:
Câu 4 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Lời nói của các nhân vật trong sử thi thường thể hiện tính cách và vị thế xã hội của họ. Hãy chọn và phân tích một số lời thoại của Đăm Săn trong văn bản.
Gợi ý trả lời:
Trong soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, lời nói của các nhân vật trong sử thi được thể hiện tính cách và vị thế xã hội qua một số lời thoại sau:
- "Ơ diêng, ơ diêng, đi xuống đây! Ta thách ngươi dám đọ đao với ta đấy." → Lời nói thể hiện sự thẳng thắn, không run sợ của Đăm Săn khi thách đấu với Mtao Mxây.
- "Sao ta lại phải đâm ngươi khi đang đi xuống nhỉ? Ngươi hãy xem, đến cả cái con lợn nái của nhà ngươi ở dưới đất, ta cũng chẳng thèm đâm nữa là." → Lời nói thể hiện sự chính trực, hào sảng của Đăm Săn, không thích đánh lén. Đồng thời, việc nhắc đến con lợn nái cũng là một cách mỉa mai Mtao Mxây, chứng tỏ sự thông minh của Đăm Săn.
Câu 5 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
a) Tác dụng của việc nói quá và cách ví von trong văn bản; nhận xét về ngôn ngữ sử thi.
b) Cụm từ "bà con xem..." trong văn bản trên là lời nói của ai và hướng đến ai? Theo bạn, việc sử dụng cụm từ như thế trong văn bản sử thi có tác dụng gì?
Gợi ý trả lời:
a) Trong soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, tác giả đã sử dụng biện pháp nói quá và ví von nhiều lần để miêu tả ngoại hình, tính cách của nhân vật. Đây là đặc trưng của thể loại sử thi, dùng những hình ảnh hoành tráng để miêu tả nhân vật anh hùng. Ví dụ: "Chàng múa trên cao. Gió thổi như bão. Chàng múa dưới thấp, gió cuộn như lốc". Những câu văn này như những đòn bẩy, làm nổi bật hình ảnh người anh hùng. Sức mạnh của Đăm Săn được ví với thiên nhiên mạnh mẽ, sánh ngang trời đất.
b) Cụm từ "bà con xem..." không chỉ để chỉ những người dân trong văn bản mà còn ám chỉ người đọc. Cụm từ này thu hút sự chú ý và thể hiện sự thân thiện, gần gũi như đang giao tiếp trực tiếp.
Câu 6 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Hình ảnh Đăm Săn và cảnh tiệc tùng ở phần sau của văn bản gợi ra cho bạn những suy nghĩ gì về không khí hội hè phong tục của người Ê-đê?
Gợi ý trả lời:
Qua hình ảnh Đăm Săn và cảnh tiệc tùng ở nửa sau soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, ta có thể cảm nhận được không khí lễ hội của người dân Ê-đê vô cùng náo nhiệt: Tiếng chiêng trống vang dội, cây đòn ngạch vỡ toạc, xà ngang gãy nát, cồng chiêng vọng vang khắp nơi. Cảnh tượng này thể hiện một lễ hội tưng bừng, tràn đầy sức mạnh cộng đồng và gắn kết của dân tộc Ê-đê.
Câu 7 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Có ý kiến cho rằng văn bản "Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây" có đủ yếu tố của thơ, kịch và truyện. Bạn có đồng ý với nhận định này không? Hãy cho biết ý kiến của bạn.
Gợi ý trả lời:
Qua soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, nhận định này rất hợp lý. Ngôn ngữ trong văn bản có tính phóng đại, hành động được miêu tả chi tiết theo trình tự, giống như ngôn ngữ trong sử thi. Yếu tố truyện thể hiện qua cốt truyện rõ ràng, có mở đầu, diễn biến và kết thúc. Chất thơ được lột tả qua hình ảnh Đăm Săn đấu với Mtao Mxây và cảnh tiệc tùng sau chiến thắng. Những yếu tố này kết hợp hài hòa, tạo nên một tác phẩm vừa có chất sử thi, vừa có chất thơ và tính kịch.
Bài tập liên hệ
Cuối cùng, trong soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, phần bài tập liên hệ sẽ bạn hệ thống hóa các ý chính của tác phẩm và áp dụng bài học vào thực tiễn một cách hiệu quả hơn.
Câu 1: Hãy vẽ sơ đồ hệ thống hóa nội dung tác phẩm "Chiến thắng Mtao Mxây".
Gợi ý trả lời:
Dưới dây là sơ đồ hệ thống hoá nội dung soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây giúp bạn dễ dàng nắm rõ nội dung tác phẩm.
Câu 2: Hình ảnh Đăm Săn được khắc họa như thế nào trong tác phẩm?
Gợi ý trả lời:
Qua soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây, hình ảnh người ảnh hùng Đăm Săn đã được mô tả qua các đặc điểm trong sơ đồ sau:
Câu 3: Hãy tóm tắt diễn biến chính của cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây, đồng thời phân tích cách mà Đăm Săn đã giành chiến thắng.
Gợi ý trả lời:
Sơ đồ tóm tắt diễn biến chính của cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây:
Soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây chi tiết không chỉ giúp người học mở rộng tầm nhìn và có những nhận định sâu sắc hơn về cuộc sống. Đây cũng là cách để ta kết nối với di sản văn hóa dân tộc, hiểu rõ hơn về cội nguồn và bản sắc văn hóa Việt Nam.