Gợi ý dàn ý cách phân tích tác phẩm Chí Phèo
Dàn ý cách phân tích tác phẩm Chí Phèo bao gồm ba phần: Mở bài, thân bài và kết bài.
I. Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
- Nam Cao (1915 - 1951) là nhà văn hiện thực xuất sắc của văn học Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Ông được xem là nhà văn xuất sắc nhất của văn học hiện thực phê phán ở chặng phát triển cuối cùng trong khuynh hướng văn học này.
- "Chí Phèo" là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Nam Cao, được in lần đầu năm 1941 trên tạp chí Văn nghệ. Truyện là kết tinh thành công của nhà văn Nam Cao trong mảnh đất màu mỡ về nông thôn và người nông dân trước cách mạng tháng 8.
II. Thân bài
Bối cảnh về không gian và thời gian: (điều quan trọng không thể bỏ qua trong cách phân tích Chí Phèo).
- Thời gian: trước cách mạng tháng 8 năm 1945.
- Không gian: Làng Vũ Đại - không gian nghệ thuật đặc sắc. Một không gian mà những mâu thuẫn giai cấp gây gắt, không khí ngột ngạt. Đời sống của nông dân lâm vào cơ cực đến tột cùng đến mức bị tha hoá.
⇒ Thời gian và không gian nghệ thuật làm bàn đạp để nhà văn đi sâu khai thác nhân vật, đồng thời vẽ nên bức tranh về giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo của tác phẩm.
Về nhân vật Bá Kiến:
- Khắc hoạ vô cùng tỉ mỉ những nét tính cách của một kẻ xảo quyệt, tàn ác. Nhân cách vô cùng ti tiện, bỉ ổi lại còn hay ghen tuông.
- Đây chính là đại diện cho hình ảnh của các địa chủ cường hào có mặt ở nông thôn Việt Nam lúc bấy giờ.
Bi kịch cuộc đời Chí Phèo:
- Xuất thân: Chí Phèo là một đứa con hoang bị bỏ rơi từ thuở ấu thơ, không cha, không mẹ, không gia đình.
- Tha hóa: Bị đẩy vào tù 7 năm vì tội ăn trộm, Chí Phèo trở về làng và trở thành tay sai cho cường hào ác bá Bá Kiến.
- Chìm đắm trong men rượu: Chí Phèo ngày đêm say sưa, trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại.
Khao khát làm người:
- Gặp gỡ Thị Nở và thức tỉnh bản chất tốt đẹp.
- Muốn được trở lại làm người lương thiện.
- Bị cự tuyệt và dẫn đến bi kịch.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
- Nhân vật điển hình: Chí Phèo là đại diện cho số phận bi kịch của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám.
- Miêu tả tâm lý tinh tế: Nam Cao đã miêu tả tâm lý nhân vật Chí Phèo một cách tinh tế, sinh động với những mâu thuẫn nội tâm phức tạp.
- Ngôn ngữ đặc sắc: Ngôn ngữ sử dụng trong tác phẩm giản dị, mộc mạc nhưng đầy sức gợi cảm.
Phân tích Chí Phèo để rồi rút ra giá trị tác phẩm:
- Giá trị hiện thực:
- Phơi bày hiện thực xã hội thối nát, bất công, đẩy người nông dân vào con đường tha hóa.
- Tố cáo giai cấp thống trị tàn bạo, chà đạp lên cuộc sống của người dân lao động.
- Giá trị nhân đạo:
- Khẳng định bản chất tốt đẹp của con người.
- Thể hiện niềm tin vào khả năng thức tỉnh và tự giải phóng của người nông dân.
Đặc sắc nghệ thuật:
- Tác phẩm đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật điển hình trong một hoàn cảnh điển hình.
- Nam Cao sử dụng nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật đặc sắc
- Ngôn ngữ giản dị, linh hoạt, cách diễn đạt độc đáo.
- Kết cấu truyện có nhiều điểm mới mẻ, tưởng như là viết theo kiểu tự do nhưng lại có kết cấu rất lôgic.
- Cốt truyện cũng như các tình tiết trong truyện vô cùng hấp dẫn, biến hóa nhiều kịch tính, đưa người đọc đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.
III. Kết bài phân tích tác phẩm Chí Phèo
- Khẳng định lại "Chí Phèo" là một tác phẩm có giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo sâu sắc.
- Tác phẩm đã góp phần tô đậm thêm giá trị hiện thực của văn học Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.
Sơ đồ tư duy phân tích Chí Phèo
Sơ đồ tư duy sẽ giúp việc biết cách phân tích tác phẩm Chí Phèo rõ ràng, có hệ thống hơn.
Gợi ý các mẫu đề thi liên quan đến phân tích tác phẩm Chí Phèo
Sau đây là các mẫu đề thi hay được bắt gặp nhất, liên quan trực tiếp đến cách phân tích tác phẩm Chí Phèo.
Đề 1: Phân tích nhân vật Chí Phèo
Nhân vật Chí Phèo ở quá khứ lương thiện và bi kịch bị tha hóa:
- Chí Phèo vốn là một đứa trẻ mồ côi, được dân làng Vũ Đại cưu mang, lớn lên trong tình yêu thương của người bác phó cối.
- Hắn có một tuổi trẻ lương thiện, mơ ước được làm người lương thiện, được yêu thương.
- Tuy nhiên, bi kịch cuộc đời bắt đầu khi Chí bị Bá Kiến hãm hại, đẩy vào tù 7 năm. Sau khi ra tù, Chí hoàn toàn tha hóa về nhân cách, trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại.
Nhân vật Chí Phèo ở nỗi thống khổ và khát vọng làm người:
- Sau khi tha hóa, Chí Phèo chìm trong men rượu, sống lay lắt, rách nát. Hắn trở thành nỗi ám ảnh của người dân làng Vũ Đại.
- Tuy nhiên, sâu thẳm trong tâm hồn Chí Phèo vẫn còn le lói những tia sáng thiện lương.
- Hắn khao khát được trở lại làm người lương thiện, được hòa nhập với cộng đồng, được sống một cuộc đời bình dị.
Nhân vật Chí Phèo bi kịch thức tỉnh và cái chết đầy bi thương:
- Bát cháo hành của Thị Nở đã đánh thức bản năng yêu thương, khao khát làm người lương thiện trong Chí Phèo.
- Hắn tìm đến nhà Bá Kiến để xin tha thứ và mong muốn được sống lương thiện.
- Thế nhưng, Bá Kiến đã dập tắt hy vọng của Chí Phèo, đẩy hắn vào con đường cùng.
- Trong tuyệt vọng, Chí Phèo đã đâm chết Bá Kiến và tự sát. Cái chết của Chí Phèo là một bi kịch đầy thương cảm, thể hiện sự bất lực của con người trước xã hội bất công.
Ý nghĩa nhân đạo sâu sắc qua cách phân tích tác phẩm Chí Phèo:
- Nhân vật Chí Phèo là điển hình cho số phận bi thảm của người nông dân trong xã hội thực dân nửa phong kiến.
- Qua bi kịch của Chí Phèo, Nam Cao đã tố cáo xã hội thối nát, tàn bạo đã đẩy con người đến bước đường cùng.
- Đồng thời, nhà văn cũng thể hiện niềm tin vào bản chất tốt đẹp của con người và khẳng định giá trị của tình yêu thương, lòng nhân đạo.
Kết bài phân tích tác phẩm Chí Phèo:
Chí Phèo là một nhân vật văn học điển hình, được xây dựng thành công với nhiều tầng lớp ý nghĩa. Bi kịch của nhân vật này là lời tố cáo xã hội bất công và khẳng định niềm tin vào bản chất tốt đẹp của con người.
Đề 2: Phân tích diễn biến tâm trạng Chí Phèo
Bên cạnh học cách phân tích tác phẩm Chí Phèo, diễn biến tâm trạng nhân vật cũng là điều hết sức quan trọng. Để phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật này, ta chia thành 3 giai đoạn như sau:
Giai đoạn trước khi gặp Thị Nở:
- Nỗi thống khổ và tuyệt vọng: Chí Phèo chìm trong men rượu, sống lay lắt, rách nát. Hắn trở thành nỗi ám ảnh của người dân làng Vũ Đại.
- Khao khát được làm người: Tuy nhiên, sâu thẳm trong tâm hồn Chí Phèo vẫn còn le lói những tia sáng thiện lương. Hắn khao khát được trở lại làm người lương thiện, được hòa nhập với cộng đồng, được sống một cuộc đời bình dị.
- Sự giày vò bởi lương tâm: Chí Phèo luôn bị dằn vặt bởi lương tâm cắn rứt. Hắn ý thức được sự tha hóa của bản thân và khao khát được chuộc lỗi.
Giai đoạn sau khi gặp Thị Nở:
- Bừng tỉnh hy vọng: Bát cháo hành của Thị Nở đã đánh thức bản năng yêu thương, khao khát làm người lương thiện trong Chí Phèo.
- Hạnh phúc ngắn ngủi: Chí Phèo cảm thấy hạnh phúc khi được Thị Nở quan tâm, chăm sóc. Hắn mơ ước về một cuộc sống gia đình bình dị bên Thị Nở.
- Tuyệt vọng và căm phẫn: Tuy nhiên, niềm vui của Chí Phèo nhanh chóng tan vỡ khi Thị Nở hờ hững, không nhận ra con người mới trong hắn. Chí Phèo chìm trong tuyệt vọng và căm phẫn.
Giai đoạn thức tỉnh và cái chết bi thảm:
- Quyết tâm trả thù: Chí Phèo tìm đến nhà Bá Kiến để xin tha thứ và mong muốn được sống lương thiện.
- Cái chết đầy bi thương: Bá Kiến đã dập tắt hy vọng của Chí Phèo, đẩy hắn vào con đường cùng.Trong tuyệt vọng, Chí Phèo đã đâm chết Bá Kiến và tự sát.
Nhận xét:
Diễn biến tâm trạng Chí Phèo được Nam Cao miêu tả tinh tế, sinh động, thể hiện sự thấu hiểu sâu sắc của nhà văn đối với nhân vật. Chí Phèo là một nhân vật bi kịch, đại diện cho số phận bi thảm của người nông dân trong xã hội thực dân nửa phong kiến.
Qua diễn biến tâm trạng của Chí Phèo, Nam Cao đã tố cáo xã hội thối nát, tàn bạo đã đẩy con người đến bước đường cùng. Đồng thời, nhà văn cũng thể hiện niềm tin vào bản chất tốt đẹp của con người và khẳng định giá trị của tình yêu thương, lòng nhân đạo.
Ngoài ra, cần lưu ý một số điểm sau khi phân tích tác phẩm Chí Phèo:
- Diễn biến tâm trạng Chí Phèo không phải là một đường thẳng mà có sự đan xen, phức tạp.
- Chí Phèo luôn đấu tranh nội tâm giữa thiện và ác, giữa khao khát làm người và bản năng lưu manh.
- Cái chết của Chí Phèo là một bi kịch đầy thương cảm, nhưng cũng là một hành động mang tính phản kháng.
Kết bài: Phân tích diễn biến tâm trạng Chí Phèo giúp người đọc hiểu rõ hơn về nhân vật này, đồng thời cũng hiểu được ý nghĩa tư tưởng và giá trị nghệ thuật của tác phẩm "Chí Phèo".
Đề 3: Phân tích nhân vật Thị Nở trong truyện ngắn Chí Phèo
Ngoài việc phân tích tác phẩm Chí Phèo, trong truyện ngắn này còn có một nhân vật khác cũng đóng vai trò quan trọng trong mạch truyện đó chính là Thị Nở. Dưới đây là bài phân tích nhân vật này.
Ngoại hình và tính cách:
- Thị Nở được miêu tả là một người đàn bà xấu xí, "ngẩn ngơ như những người đần trong cổ tích và xấu ma chê quỷ hờn".
- Tuy nhiên, Thị Nở lại có một tâm hồn lương thiện, đơn thuần.
- Thị sống một mình, cô độc, không ai quan tâm, trò chuyện.
- Thị Nở là người phụ nữ chịu thương chịu khó, lam lũ, quanh năm chỉ biết làm việc.
Vai trò trong tác phẩm:
- Thức tỉnh bản năng yêu thương trong Chí Phèo: Bát cháo hành của Thị Nở đã đánh thức bản năng yêu thương, khao khát làm người lương thiện trong Chí Phèo.
- Là biểu tượng cho tình yêu thương và lòng nhân đạo: Thị Nở đại diện cho tình yêu thương và lòng nhân đạo cao đẹp.
- Góp phần làm bộc lộ bi kịch của Chí Phèo: Cái chết của Chí Phèo là do xã hội bất công và sự thờ ơ, vô trách nhiệm của người dân làng Vũ Đại, trong đó có Thị Nở.
Ý nghĩa nhân vật:
- Nhân vật Thị Nở thể hiện niềm tin của Nam Cao vào bản chất tốt đẹp của con người.
- Là đại diện cho những người phụ nữ nông dân nghèo khổ, chịu thương chịu khó nhưng vẫn giữ được phẩm chất tốt đẹp.
- Thị Nở là một nhân vật quan trọng, góp phần làm nên thành công cho tác phẩm "Chí Phèo".
Phân tích một số chi tiết nghệ thuật:
- Hình ảnh bát cháo hành: Bát cháo hành là một chi tiết nghệ thuật độc đáo, có vai trò quan trọng trong việc thể hiện ý nghĩa tác phẩm.
- Ngôn ngữ: Ngôn ngữ miêu tả Thị Nở mộc mạc, giản dị, phù hợp với nhân vật.
- Cách xây dựng nhân vật: Nam Cao xây dựng nhân vật Thị Nở bằng nhiều biện pháp nghệ thuật như miêu tả ngoại hình, tính cách, hành động, lời nói,...
Nhận xét: Thị Nở là một nhân vật được xây dựng thành công, có vai trò quan trọng trong tác phẩm "Chí Phèo". Nhân vật này không chỉ đại diện cho những người phụ nữ nông dân nghèo khổ mà còn là biểu tượng cho tình yêu thương và lòng nhân đạo cao đẹp.
Kết luận: Phân tích nhân vật Thị Nở giúp người đọc hiểu rõ hơn về tình người, tấm lòng nhân đạo của nhà văn trong tác phẩm "Chí Phèo", đồng thời cũng hiểu được ý nghĩa tư tưởng và giá trị nghệ thuật của tác phẩm khi đi sâu vào phân tích tác phẩm Chí Phèo.
Phân tích chi tiết đắt giá trong tác phẩm Chí Phèo - Bát cháo hành
Bên cạnh biết cách phân tích tác phẩm Chí Phèo, cùng tìm hiểu một chi tiết đắt giá trong truyện.
Vai trò của chi tiết
Bát cháo hành là một chi tiết nghệ thuật quan trọng, có vai trò thúc đẩy cốt truyện, góp phần làm sáng tỏ hình ảnh nhân vật và thể hiện giá trị tư tưởng của tác phẩm.
Phân tích ý nghĩa của chi tiết
Bát cháo hành thể hiện tình yêu thương và sự quan tâm của Thị Nở dành cho Chí Phèo:
- Lần đầu tiên trong đời, Chí Phèo được một người phụ nữ cho ăn.
- Hành động của Thị Nở xuất phát từ sự thương cảm và lòng nhân ái.
Bát cháo hành đánh thức bản chất tốt đẹp trong tâm hồn Chí Phèo:
- Khi ăn cháo hành, Chí Phèo cảm thấy xúc động, rưng rưng nước mắt.
- Bát cháo hành như một liều thuốc giải độc cho tâm hồn Chí Phèo, giúp anh nhận thức được giá trị của cuộc sống và khát khao được làm người lương thiện.
Bát cháo hành là biểu tượng cho niềm tin vào bản chất tốt đẹp của con người:
- Nam Cao tin rằng, dù trong hoàn cảnh nào con người cũng có thể thức tỉnh và hướng thiện.
- Bát cháo hành là một minh chứng rõ nét nhất cho điều đó.
Giá trị nghệ thuật:
- Chi tiết bát cháo hành được miêu tả một cách sinh động, chân thực, giàu sức gợi cảm.
- Ngôn ngữ sử dụng giản dị, mộc mạc nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc.
- Chi tiết này góp phần làm sáng tỏ hình ảnh nhân vật Chí Phèo và thể hiện giá trị nhân đạo của tác phẩm.
Liên hệ:
- Chi tiết bát cháo hành trong "Chí Phèo" có thể được liên hệ với một số chi tiết nghệ thuật khác trong văn học Việt Nam như:
- Bát cơm chan canh rau muống của Lão Hạc trong "Lão Hạc" của Nam Cao.
- Bông hoa cau của Lão Hạc trong "Lão Hạc" của Nam Cao.
- Bức tranh phong cảnh thiên nhiên trong "Tắt đèn" của Ngô Tất Tố.
Như vậy bài viết về cách phân tích tác phẩm Chí Phèo đã bao gồm gợi ý dàn ý chi tiết nhất. Hy vọng qua những dàn ý đó, độc giả sẽ được trang bị những kiến thức sâu sắc về nội dung của tác phẩm, từ đó nhanh chóng học được cách viết một bài văn phân tích hay, giành được điểm cao trong kỳ thi.