Tìm hiểu chung về tác phẩm
Trước khi đi vào phân tích Những ngôi sao xa xôi, bạn cần nắm được các thông tin chung về tác giả, tác phẩm để hiểu hơn về phong cách sáng tác và hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn này.
Đôi nét về tác giả
Lê Minh Khuê sinh năm 1949 tại Tĩnh Gia tỉnh Thanh Hoá. Năm 1965, bà tham gia vào lực lượng thanh niên xung phong chống Mỹ. Đến năm 1967, tác giả đã có những bài báo đầu tiên và năm 1969 bà bắt đầu chuyển sang viết văn. Ngoài viết văn, bà còn từng làm phóng viên cho nhiều toà báo.
- Một số tác phẩm nổi bật của tác giả: Cao điểm mùa hạ, Tôi đã không quên, Bi kịch nhỏ, Cuộc đời, Màu xanh man trá,...
- Phong cách sáng tác: Các tác phẩm truyện ngắn của bà mang đậm tính nữ, miêu tả đầy tinh tế và đặc sắc đời sống hiện thực.
Hoàn cảnh sáng tác
Để phân tích Những ngôi sao xa xôi một cách đầy đủ và chi tiết nhất, bạn cần nắm được rõ hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm.
Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi được viết vào năm 1971 trong lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra vô cùng ác liệt. Lúc này, tác giả đang là chiến sĩ thanh niên xung phong ở Trường Sơn.
Sơ đồ tư duy phân tích Những ngôi sao xa xôi
Dựa vào sơ đồ tư duy phân tích Những ngôi sao xa xôi, bạn có thể thấy được ý chính của truyện ngắn được tóm gọi theo các phần cơ bản.
- Đầu tiên, bạn được tìm hiểu sơ qua về tác giả, tác phẩm.
- Phần thân bài sẽ được triển khai theo 3 nội dung chính: khái quát truyện ngắn, phân tích truyện và giá trị nghệ thuật.
- Cuối cùng, bạn sẽ được tìm hiểu tổng quan về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Sau đó, bạn cần đưa ra những cảm nhận của mình về 3 cô gái thanh niên xung phong trong bài.
Dàn ý phân tích tác phẩm Những ngôi sao xa xôi
Để tránh bỏ sót các luận điểm, trước khi phân tích Những ngôi sao xa xôi, bạn nên lập dàn ý chi tiết của truyện ngắn:
Mở bài
Giới thiệu vài nét tiêu biểu về tác giả Lê Minh Khuê: Đây là một tác giả thuộc thế hệ nhà văn văn trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
Giới thiệu về tác phẩm Những ngôi sao xa xôi: Truyện ngắn đã khắc hoạ thành công hình ảnh những nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
Thân bài
Khi phân tích Những ngôi sao xa xôi cần dựa theo các luận điểm chính sau đây:
Luận điểm 1: Hoàn cảnh sống và làm việc
- Các cô gái sống trong một cái hang dưới chân cao điểm - là nơi tập trung nhiều bom đạn, luôn có sự nguy hiểm rình rập.
- Họ uống nước suối trong ca hoặc bị đông, dụng cụ giải trí duy nhất là một cây đài bán dẫn nhỏ để nghe nhạc và tin tức.
- Công việc đối mặt với nguy hiểm: Chạy trên cao điểm cả ngày, phơi mình giữa bom đạn, sau trận ném bom phải đo khối lượng đất đá lấp vào hố, khi cần thiết thì phải phá bom.
Hoàn cảnh sống đặc biệt nguy hiểm, luôn căng thẳng, cái chết rình rập mọi lúc đòi hỏi phải bình tĩnh, tự tin và dũng cảm.
Luận điểm 2: Điểm chung của các cô gái
Họ là những người con gái có phẩm chất chung của chiến sĩ thanh niên xung phong.
- Những nữ thanh niên có lý tưởng sống cao đẹp: Họ sẵn sàng hy sinh tuổi thanh xuân, hạnh phúc cá nhân để nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc.
- Kiên cường, dũng cảm đối mặt với nguy hiểm: Nơi làm việc của họ là một thử thách với đầy mưa bom, bão đạn nhưng ba cô gái không hề sợ hy sinh. Tuy bị thương nhưng họ vẫn sẵn sàng bám trụ cùng đồng đội.
- Tinh thần trách nhiệm cao trong công việc: Khối lượng công việc lớn nhưng ba cô gái thường cố gắng hoàn thành tốt mà không cần nhờ đến sự giúp đỡ.
- Họ có tinh thần đồng chí, đồng đội gắn bó đầy yêu thương: Khi Nho bị thương, chị Thao lo lắng, Phương Định rửa cho Thao bằng nước đun dôi, tiêm cho Nho, chăm sóc như một cô y tá thành thạo.
Chính nhờ tinh thần đồng đội ấy đã giúp các cô động viên nhau hoàn thành nhiệm vụ.
Luận điểm 3: Vẻ đẹp riêng của mỗi người:
Nhân vật Nho:
- Là em út, tính tình trẻ con, thích ăn kẹo, có dáng người nhỏ nhắn, cứ mỗi lần đi trinh sát lại về tắm khiến Phương Định liên tưởng đến một que kem mát mẻ.
- Nhưng khi bị thương cô gái này lại rất rắn rỏi và bản lĩnh.
Nhân vật chị Thao:
- Là chị cả nhưng lại thích làm duyên: Lông mày tỉa nhỏ như cái tăm, áo lót nào cũng thêu chỉ màu. Chị rất chăm chép bài hát mặt dù không hát trôi chảy bài nào.
- Trong công việc luôn dũng cảm và quyết đoán nhưng lại sợ máu và vắt.
- Trong cô có sự kết hợp giữa sự nhút nhát, mềm yếu và cái bản lĩnh quyết đoán đến vô cùng.
Nhân vật Phương Định:
Các cô gái đều có những nét tính cách đẹp đẽ và đầy đáng yêu. Họ là những con người sinh có cuộc sống sinh động và bước vào tác phẩm một cách tự nhiên, chân thực nhất.
Kết bài
Đoạn kết luận cho phần phân tích Những ngôi sao xa xôi cần khẳng định lại những thành công về cả nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:
- Nghệ thuật: Ngôi kể thứ nhất, miêu tả tâm lí nhân vật một cách tinh tế.
- Nội dung: Thể hiện sự kiên cường, dũng cảm cùng những phẩm chất vô cùng đáng yêu, lạc quan của ba cô gái nói riêng và thế hệ trẻ Việt Nam lúc bấy giờ nói chung.
Các bài mẫu phân tích chi tiết
Để có thêm nhiều tài liệu tham khảo, bạn hãy tham khảo ngay các bài phân tích Những ngôi sao xa xôi dưới đây để chọn lọc được những ngôn từ, dẫn chứng sắc bén nhất cho bài làm của mình.
Bài văn mẫu số 1 phân tích Những ngôi sao xa xôi
Để có một cuộc sống tốt đẹp như hôm nay, thế hệ cha ông chúng ta đã phải đánh đổi biết bao xương máu và tuổi trẻ. Họ là những người chiến sĩ trẻ tuổi, xung phong lên đường theo tiếng gọi của Tổ quốc. Những con người trân quý ấy đã được nhà văn Lê Minh Khuê khắc hoạ lại trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi. Qua đó, những người đang được hưởng nền hòa bình, độc lập tự do ngày hôm nay biết đến và dành cho họ những tình cảm, sự tri ân chân thành nhất.
Tác phẩm là câu chuyện về ba cô gái sống dưới hang đá ngày đêm làm nhiệm vụ phá bom, đo lượng đất đá. Đây là những việc vô cùng nguy hiểm, nặng nhọc nhưng họ lại có thể làm rất tốt. Ba nữ thanh niên xung phong đó là Phương Định, Nho và chị Thao. Họ có chung một vẻ đẹp của sự dũng cảm và gan dạ trên chiến trường. Sau những giờ làm việc căng thẳng trên cao sạ, họ trở về hang giống như một con người khác. Ba cô gái chơi đùa với nhau vui vẻ và nghĩ về những ước mơ.
Phương Định là một cô gái xinh xắn, có đôi mắt giống sáng giống như những ánh sao trên bầu trời. Cô thường nhớ về quá khứ của mình, nơi Hà Nội cổ kính. Cô hát nghêu ngao khiến cho bác sĩ già bên cạnh không thể ngủ được. Khi thấy một cơn mưa đá, cô vui mừng, nhớ về mẹ và những nếp nhà mái đỏ. Phương Định thích hát nhưng lại chẳng thuộc bài hát nào. Ước mơ sau này của cô là trở thành một người hát trong đội đồng ca hoặc một kiến trúc sư.
Chị Thao đã có chồng, chị mong muốn mai này chồng của mình sẽ làm đại uý còn mình là một y sĩ. Chị không biết hát nhưng lại có sở thích chép lời bài hát, thậm chí còn chép cả lời bịa của Phương Đinh. Trên chiến trường, chị vô cùng gan dạ nhưng lại sợ con vắt và máu. Chị Thao thích tỉa tót lông mày của mình nhỏ như tăm.
Nhân vật thứ ba là Nho, cô nàng rất cá tính và có chút bướng bỉnh. Nho thích thêu thùa nhưng toàn thêu thứ loè loẹt. Cô ước mơ sau này sẽ trở thành một tay bóng chuyền trong đội tuyển quốc gia.
Ba nhân vật, ba tính cách khác nhau, họ đều đại diện cho thế hệ trẻ Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, gan dạ, kiên cường trên chiến trường nhưng cũng rất lạc quan, yêu đời và mơ mộng những lúc không có bom đạn.
Bài văn mẫu số 2 phân tích Những ngôi sao xa xôi
Lê Minh Khuê là một trong những cây bút nữ tiêu biểu của nền văn học thời kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Bà chuyên viết truyện ngắn với ngòi bút miêu tả tâm lý sâu sắc, tinh tế đặc biệt là những nhân vật nữ. Những ngôi sao xa xôi là tác phẩm được sáng tác năm 1971, trong lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đang diễn ra ác liệt, gay go nhất. Dựa vào hình ảnh của kiên cường, dũng cảm của ba nữ thanh niên xung phong làm nhiệm vụ phá bom trên tuyến đường Trường Sơn, tác giả đã ca ngợi phẩm chất anh hùng của tuổi trẻ Việt Nam thời kỳ lúc bấy giờ.
Hoàn cảnh sống và chiến đấu của ba nữ thanh niên xung phong vô cùng khó khăn. Họ sống dưới chân một cao điểm giữa vùng trọng điểm của tuyến đường Trường Sơn, nơi tập trung bom đạn, ác liệt nhất. Họ trú chân ở trong một cái hang, dưới chân cao điểm, cách xa đơn vị. Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp, đánh dấu trái bom đang nổ và phá chúng.
Đó là một công việc nguy hiểm, thần kinh luôn căng thẳng đòi hỏi sự bình tĩnh và tập trung cao độ. Thế nhưng ba cô gái trẻ với những phẩm chất cao đẹp, có tinh thần trách nhiệm trong công việc, dũng cảm, kiên cường, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Bên cạnh đó, họ cũng có tinh thần đồng đội sâu sắc, hiểu được tính tình của nhau, quan tâm, chăm sóc nhau chu đáo, cùng vào sinh ra tử, chẳng sợ hãi trước bom đạn của kẻ thù. Họ trẻ trung và giàu cảm xúc, hay mơ mộng, nữ tính, thích làm đẹp.
Ở họ cũng có những nét riêng đáng trân trọng. Nho được coi là em út, thích ăn kẹo, tính nết như trẻ con, hay thêu thùa, khi bị thương lại rất cứng rắn. Chị Thao là chị cả, thích làm dáng, lông mày tỉa nhỏ như que tăm, trong công việc rất “cương quyết và táo bạo” nhưng lại sợ máu và vắt.
Phương Định là cô gái hồn nhiên hay mơ mộng, thích nhớ lại những kỷ niệm ngày ở thành phố. Cô là một cô gái Hà Nội duyên dáng, lãng mạn, dũng cảm và gắn bó với đồng đội qua từng cử chỉ, lời nói và đặc biệt qua diễn biến tâm trạng qua các sự việc cụ thể: Khi ở trong hang chờ Nho, khi Thao đi phá bom trở về, khi trực tiếp tham gia phá bom bổ chậm và khi cơn mưa đá bất ngờ ào đến.
Với ngôn từ trẻ trung, tự nhiên, đặc biệt với việc sử dụng nhiều câu ngắn phù hợp với không khí căng thẳng nơi chiến trường, truyện đã sử dụng vai kể nhân vật chính đem đến sự tự nhiên, sinh động và trẻ trung. Đặc biệt, điểm nhấn của tác phẩm là nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật một cách sâu sắc, tinh tế. Truyện ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của ba cô gái thanh niên xung phong, đây là vẻ đẹp của các nhân vật tiêu biểu cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam.
Bài tập thêm về phân tích tác phẩm Những ngôi sao xa xôi
Tham khảo thêm một số đề bài phân tích Những ngôi sao xa xôi học sinh giỏi có thể đọc để nâng cao hơn kiến thức về cả nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:
Đề bài: Phân tích vẻ đẹp của ba cô gái thanh niên xung phong trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi?
Gợi ý trả lời
Phân tích Những ngôi sao xa xôi qua vẻ đẹp của 3 cô gái thanh niên xung phong cần đảm bảo các ý sau:
Hoàn cảnh sống và chiến đấu:
- Họ sống và chiến đấu trên cao điểm của tuyến đường Trường Sơn đầy bom đạn.
- Phải đối mặt với cuộc chiến đấu ác liệt, công việc tổ trinh sát mặt đường đầy nguy hiểm và nặng nhọc
Vẻ đẹp chung của ba cô gái:
- Có lòng yêu nước sâu sắc, sống có lý tưởng cao đẹp.
- Tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, giàu lòng dũng cảm, gan dạ không sợ gian khổ hy sinh.
- Tâm hồn lạc quan, yêu đời
- Họ có tinh thần đồng đội gắn bó
Vẻ đẹp riêng của ba cô gái:
- Nho là một cô gái thanh niên xung phong trẻ và xinh xắn nhưng trong chiến đấu lại rất dũng cảm, hành động nhanh gọn.
- Phương Định là đại diện cho các cô gái trẻ Hà Nội khi vào chiến trường, tuy gian khổ nhưng vẫn giữ được phong cách riêng của người hà thành, rất trữ tình và đáng yêu. Cô sống với những kỷ niệm tuổi thiếu nữ vô tư về gia đình và thành phố của mình.
- Chị Thao lớn tuổi nên những ước mơ và dự định về tương lai cũng thiết thực hơn. Một người chị nông thôn, đầy tinh thần trách nhiệm, dám quyết đoán và biết sinh vì đồng đội.
Đề bài: Phân tích ý nghĩa trận mưa đá xuất hiện trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi?
Gợi ý trả lời
Với nhân vật Phương Định, trận mưa đá gợi cho cô những hình ảnh, kỷ niệm êm đềm về thành phố và tuổi thơ của cô. Chi tiết này cho thấy cuộc sống ngoài chiến trường bên cạnh sự tàn khốc, dữ dội cũng có những phút thanh thản cho tâm hồn được lắng dịu. Có như thế mới sống và chiến đấu lâu dài được.
Dựa vào các ý phân tích Những ngôi sao xa xôi sẽ giúp học sinh có thêm nhiều dẫn chứng hay và ngôn từ biểu đạt đa dạng hơn khi bắt tay vào làm đề. Qua đó, các em có thể vận dụng vào từng câu hỏi khác nhau để đạt được điểm số cao.