Nguyên tắc ban cấp ruộng đất áp dụng thời đại nào?
Trước khi tìm hiểu về nguyên tắc ban cấp ruộng đất của chế độ quân điền là gì, ta cần biết nguyên tắc này đã được áp dụng trong thời đại nào.
Nguyên tắc ban cấp ruộng đất được áp dụng ở nhiều thời đại khác nhau trong lịch sử, đặc biệt là trong các xã hội phong kiến. Trong lịch sử Việt Nam, nguyên tắc này thường được áp dụng trong thời kỳ phong kiến gồm thời nhà Lý, nhà Trần, nhà Lê và nhà Nguyễn.
Thời Lý (1009-1225)
Trong thời kỳ này, vua và các quan lại phong kiến thường ban cấp ruộng đất cho các công thần, tướng lĩnh và những người có công với triều đình. Điều này nhằm thưởng công và đảm bảo lòng trung thành của họ.
Thời Trần (1225-1400)
Nhà Trần tiếp tục áp dụng nguyên tắc ban cấp ruộng đất, đặc biệt sau cuộc chiến chống Nguyên Mông. Các tướng lĩnh và quan lại có công lớn trong việc bảo vệ đất nước thường được ban cấp ruộng đất.
Thời Lê (1428-1789)
Thời Lê sơ (1428-1527), việc ban cấp ruộng đất cũng được áp dụng rộng rãi. Vua Lê Thái Tổ và các vua sau này thường ban cấp ruộng đất cho các công thần đã giúp lập nên triều đại Lê. Trong thời Lê Trung Hưng (1533-1789), nguyên tắc này tiếp tục được duy trì.
Thời Nguyễn (1802-1945)
Nhà Nguyễn cũng áp dụng nguyên tắc ban cấp ruộng đất, đặc biệt trong giai đoạn đầu của triều đại. Vua Gia Long và các vua tiếp theo thường ban cấp ruộng đất cho các công thần và quan lại có công với triều đình.
Nguyên tắc ban cấp ruộng đất nhằm củng cố quyền lực của triều đình, đảm bảo lòng trung thành của các quan lại và công thần, đồng thời thúc đẩy sự phát triển nông nghiệp và kinh tế đất nước.
Nguyên tắc ban cấp ruộng đất của chế độ quân điền là gì?
Khi đã biết được nguyên tắc ban cấp ruộng đất đã được thực hiện ở nhiều đại trong giai đoạn phong kiến, bạn cũng cần nắm được nguyên tắc ban cấp ruộng đất của chế độ quân điền là gì?
Chế độ quân điền được ban hành trong thời đại nhà Lê, là một chính sách đất đai với nội dung đảm bảo người nông dân có quyền và phải được sở hữu ruộng đất để canh tác.
Lịch sử ghi nhận rằng cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1417-1427) đã giành thắng lợi, mở ra một chương mới trong sự phát triển của chế độ phong kiến Việt Nam, thời kỳ xây dựng nhà nước phong kiến tập quyền cao độ. Với chiến thắng này, nền độc lập dân tộc được khôi phục và củng cố, đánh bại hoàn toàn quân xâm lược từ phương Bắc.
Tình hình này đã tạo ra những điều kiện vô cùng thuận lợi để củng cố nền chính trị và thúc đẩy công cuộc xây dựng đất nước. Nhân dân Đại Việt tích cực sản xuất trong không khí phấn khởi của nền hòa bình mới giành được. Nền nông nghiệp lâu đời tiếp tục được ưu tiên, trong đó ruộng đất được nhà nước phong kiến quan tâm hàng đầu.
Trong thời kỳ này, nhà Lê rất chú trọng đến sự phát triển kinh tế, thực hiện nhiều biện pháp tích cực để thúc đẩy nông nghiệp. Các biện pháp này bao gồm khẩn hoang, lập đồn điền, xây dựng đê điều và các công trình thủy lợi nhưng quan trọng nhất là chính sách ruộng đất theo chế độ quân điền. Nhà Lê đã tịch thu ruộng đất từ tay quân Minh và tay sai của họ cũng như điền trang và thái ấp của quý tộc trước đây, cộng thêm ruộng đất hoang hóa để chuyển tất cả thành ruộng công.
Với quỹ đất công lớn, nhà Lê đã phân bổ một phần cho quý tộc tôn thất và quan lại cao cấp, còn phần lớn thì bổ sung cho công xã để chia cho dân cày cấy. Phép quân điền được Lê Lợi ban hành năm 1429 và hoàn thiện vào thời Lê Thánh Tông; bộ luật quân điền được ghi lại trong Thiên Nam dư hạ tập năm 1481. Nhờ vậy, ruộng đất phong kiến bị thu hẹp lại trong khi ruộng đất công xã trực tiếp đến tay người dân được mở rộng thêm.
Chính sách này giúp giải quyết hài hòa mối quan hệ sở hữu ruộng đất giữa nhà nước và nhân dân. Dưới triều đại vua Lê Thánh Tông (1460-1497), nông nghiệp được đặc biệt chú trọng. Nhà vua đích thân thực hiện lễ Tịch điền mỗi đầu năm để khích lệ mùa vụ mới.
Có thể thấy, nguyên tắc ban cấp ruộng đất của chế độ quân điền là việc làm quan trọng để thúc đẩy kinh tế nước nhà lúc bấy giờ. Chính sách này đã được nhân dân hưởng ứng rộng rãi và mang lại hiệu quả.
Ý nghĩa của chính sách quân điền
Nguyên tắc ban cấp ruộng đất của chế độ quân điền là chính sách mang ý nghĩa rất sâu rộng. Chế độ quân điền đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi và phát triển nền kinh tế nông nghiệp, đồng thời tạo điều kiện cho nhà nước huy động nhân lực và vật lực cho quốc phòng. Trong thời kỳ Lê Sơ, chế độ quân điền còn giúp giảm bớt sự bất công trong xã hội và khuyến khích những người đã đóng góp xây dựng quân đội và bảo vệ đất nước.
Chính sách ruộng đất quân điền không chỉ bảo vệ quyền sở hữu ruộng đất của nhà nước mà còn mở rộng chế độ tư hữu ruộng đất, phục hồi và phát triển nền kinh tế địa chủ và tiểu nông. Chính sách này cũng giải quyết các mâu thuẫn về ruộng đất đã trở nên nghiêm trọng vào cuối triều đại Trần và Hồ, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội.
Tóm lại, nguyên tắc ban cấp ruộng đất của chế độ quân điền là thực hiện việc lấy đất công và ruộng bỏ hoang đem chia cho nông dân. Đây được coi là biểu hiện cao nhất của chế độ quân chủ chuyên chế.
